Adopcja nasienia: jak skorzystać z banku spermy

Jakimi kryteriami może kierować się para przy wyborze dawcy spermy, czy adopcja nasienia to procedura w pełni anonimowa i jak długo trwa oraz w jaki sposób przygotowywana jest kobieta do takiej metody – mówi prof. Waldemar Kuczyński, dyrektor i założyciel Kriobanku.

Korzystanie z nasienia dawcy to obecnie procedura stosunkowo rzadka. Jeszcze kilka czy nawet kilkanaście lat temu wielu niepłodnych mężczyzn nie miało szans na potomstwo i musieli korzystać z czyjegoś nasienia. Teraz większość z nich może być leczona. Postęp medycyny umożliwia mężczyznom zapłodnienie kobiety, nawet jeśli mają pojedyncze plemniki, a nawet nie mają ich w ogóle.

Tylko 3 proc. mężczyzn nie da się „wyprowadzić” z takiego problemu i adopcja nasienia jest konieczna – mówi prof. Waldemar Kuczyński, dyrektor i założyciel Kriobanku.

Dawcą nasienia może zostać każdy zdrowy, płodny mężczyzna o wysokich parametrach nasienia.

***

Jakie są wskazania do skorzystania z adopcji nasienia?

Pierwsza grupa to te 3 proc. mężczyzn, którzy nie mają szans na posiadanie własnego potomstwa (ze względu na brak plemników i brak możliwości leczenia). Inna grupa, która korzysta z obcego nasienia, to nosiciele chorób genetycznych. Te osoby mogą się rozmnażać, ale ich dzieci są kolejnymi pokoleniami nosicieli wad wrodzonych genetycznie. Tacy mężczyźni decydują się na to, by mieć zdrowe potomstwo przy wykorzystaniu nasienia dawcy. Banki nasienia zaczęły też pełnić funkcję przechowywania nasienia mężczyzn, dla ich późniejszego użycia. A więc jeśli ktoś w młodym wieku ma stwierdzony nowotwór jądra i będzie ono wycięte, a późniejsze naświetlanie i chemioterapia wyklucza płodność, taka osoba może skorzystać z banku spermy w celu przechowania własnego nasienia.

Kto może skorzystać z adopcji nasienia?

Zgodnie z polskim prawem z adopcji nasienia nie może jedynie skorzystać samotna kobieta. Innych przeciwwskazań nie ma.

Jaka jest cena takiego nasienia? Możemy tutaj mówić o pakiecie czy jakiejś konkretnej ilości?

Nasienia jako takiego nie można kupić, tylko można je wykorzystać w ramach wykonywanego w klinice zabiegu. Za jedną porcję nasienia wykorzystywanego np. podczas inseminacji trzeba zapłacić 450 zł.

Jakimi kryteriami może kierować się para przy wyborze dawcy nasienia? Czy jest katalog dawców?

Pary mogą wybrać podstawowe cechy, takie jak grupy krwi i Rh dawców oraz cechy fenotypowe: kolor oczu, wzrost, kolor skóry, skręt włosa, wykształcenie i zawód. Jest też podawana informacja o zainteresowaniach czy hobby, bo dla niektórych osób jest to istotna informacja.

Czy dawstwo nasienia jest całkowicie anonimowe?

Tak. Polskie prawo gwarantuje pełną anonimowość dawcom.

Potomstwo ma jedynie prawo, po osiągnięciu pełnoletności, dochodzić do swoich korzeni biologicznych.

Po złożeniu odpowiedniego wniosku do Centralnego Rejestru Dawców i Biorców może poznać wiek dawcy i jego miejsce urodzenia. Dane wrażliwe – imię i nazwisko są chronione.

Kto może zostać dawcą nasienia?

Dawcą nasienia może zostać każdy zdrowy, płodny mężczyzna o wysokich parametrach nasienia. Nie musi posiadać potomstwa, ale nasienie musi być dobrej jakości. I tu chodzi przede wszystkim, by dobrze poddawało się obróbce kriogenicznej i wykazywało odpowiednie cechy po odmrożeniu. Oczywiście mężczyzna taki nie może być obciążony chorobami genetycznymi ani chorobami wirusowymi, musi być pozbawiony nałogów i zachować odpowiedni reżim związany z dawstwem nasienia.

Jakie badania powinna wykonać osoba, które chce oddać nasienie?

Potencjalny kandydat, który się do nas zgłasza, najpierw jest badany przez lekarza, następnie badane jest jego nasienie. Następnie jest ono przetwarzane, by można je było zamrozić, a po odmrożeniu ponownie sprawdzamy parametry. Następnie nasienie podlega kwarantannie przez okres sześciu miesięcy. Po upływie tego czasu dawca jest badany pod kątem chorób zakaźnych (HIV, żółtaczki, chorób wenerycznych). Jeżeli wykazuje prawidłowe parametry zakaźności, to wtedy może trafić do bazy dawców. I dopiero wtedy lekarz wydaje orzeczenie o braku przeciwwskazań do bycia dawcą. Wszystkie te elementy dokładnie określa ustawa.

Nasienie podlega kwarantannie przez okres sześciu miesięcy. Po upływie tego czasu dawca jest badany pod kątem chorób zakaźnych.

Jak długo trwa cała procedura adopcji nasienia?

W ogóle nie trwa. Jeżeli ktoś się do nas zgłasza i znajduje w bazie odpowiedniego dawcę, to właściwie od razu może skorzystać z tego nasienia. W tej chwili nie ma żadnego problemu z doborem dawcy. Po 30 latach działalności Kriobanku mamy bardzo bogaty katalog dawców, umożliwiający wybór w każdej sytuacji.

Jak powinna przygotować się kobieta do procedury adopcji nasienia – czy jest wcześniej również stymulowana?

Wszystko zależy od stanu zdrowia kobiety i jej możliwości rozrodczych. Jeżeli kobieta jest zdrowa, to wykonuje się u niej inseminację nasieniem dawcy w cyklu naturalnym. Monitorujemy naturalny cykl, mierzymy poziom hormonów i wyznaczamy optymalny termin. Wówczas wprowadzamy nasienie do dróg rodnych kobiety. Może to być najmniej inwazyjna inseminacja naszyjkowa, która nie wymaga preparatyki nasienia.

Na szyjkę macicy zakłada się odpowiednie urządzenie, do którego podaje się nasienie, a plemniki same wędrują, tak jak to dzieje się w naturze. Kiedy są wskazania medyczne, wykonujemy bardziej inwazyjną inseminacje domaciczną, dojajowodową lub nawet dootrzewnową.

Kiedy są przeciwwskazania do wykonania inseminacji, proponujemy zapłodnienie pozaustrojowe z wykorzystaniem nasienia dawcy. I zapłodnienie te w zależności od sytuacji zdrowotnej kobiety, można przeprowadzić dosłownie w ciągu kilku dni, bądź też po kilku tygodniach, po odpowiedniej stymulacji.

Czy są jakieś ograniczenia, które wykluczają możliwość skorzystania kobiecie z dawstwa?

Nie ma żadnych prawnych obwarowań. Przyjmuje się, że dopóki zachowane są funkcje rozrodcze u kobiety, to taki zabieg możliwy jest do przeprowadzenia.

Konsultacja medyczna: prof. Waldemar Kuczyński, dyrektor i założyciel Kriobanku. Klinika Kriobank jest najstarszą w Polsce Kliniką Leczenia Niepłodności. Od początku istnienia, czyli od 1989 roku, posiada własny bank nasienia.

Profesor Kuczyński był w zespole, który doprowadził do narodzin pierwszego w Polsce dziecka z in vitro.

Paulina Ryglowska-Stopka

Autorka książki (jako Laura Lis) "Moje in vitro. Historia prawdziwa", w której pisze, że cuda się zdarzają i nigdy nie należy tracić nadziei.