PCOS to jedna z najczęstszych przyczyn niepłodności u kobiet. Czym jest i dlaczego tak trudno zajść w ciążę, mając zespół policystycznych jajników? Oto 18 pytań na temat PCOS w kontekście starań o dziecko.
1. PCOS – co to za choroba i jak często dotyka kobiet?
Zespół policystycznych jajników, czyli w skrócie PCOS, jest zaburzeniem hormonalnym. Charakteryzuje się wzrostem produkcji hormonów męskich u kobiet, co negatywnie wpływa na prawidłowy przebieg cyklu menstruacyjnego, a także nieprawidłowym działaniem jajników, zaburzeniami owulacji i w konsekwencji problemami w zajściu w ciążę.
2. Kobiety w jakim wieku szczególnie narażone są na PCOS i czy jest to choroba, która ma podłoże genetyczne?
Na PCOS narażone są zwłaszcza młode kobiety w wieku rozrodczym (szacuje się, że to nawet 10-15% kobiet), objawy tej choroby mogą pojawić się już w okresie dojrzewania dziewcząt. Przyczyny tego schorzenia nie są jeszcze w pełni znane, choć prowadzone badania w tym zakresie wskazują również na obciążenia genetyczne, które mogą być odpowiedzialne za występowanie zespołu policystycznych jajników u kobiet.
3. Zanim pacjentka się dowie, że ma PCOS, najczęściej coś ją zaczyna niepokoić w funkcjonowaniu organizmu. Jakie są najczęstsze objawy tej choroby oraz które szczególnie (i jak szybko) powinny skłonić kobietę do wizyty u lekarza (najlepiej jakiego: ginekologa, endokrynologa, lekarza ogólnego?)
Niektóre objawy – charakterystyczne między innymi dla PCOS – powinny wzbudzić czujność kobiet, choć niekoniecznie ich występowanie jest efektem właśnie tej choroby. W przypadku zespołu policystycznych jajników kobiety często zmagają się z nieregularnymi miesiączkami lub ich brakiem, w takim przypadku zdecydowanie zalecana jest konsultacja z ginekologiem, by zdiagnozować przyczynę takich zaburzeń.
PCOS łączy się także ze zbyt dużym stężeniem w organizmie kobiety męskich hormonów, które mogą powodować występowanie nadmiernego owłosienia, trądziku, łojotoku czy łysienia. Do tego wszystkiego może dojść nadwaga.
Jeżeli takie problemy zdrowotne pojawiają się warto o nich porozmawiać z lekarzem, jeżeli będzie to lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, to powinien skierować pacjentkę do odpowiedniego specjalisty, zazwyczaj do ginekologa, czasem też do endokrynologa – w celu przeprowadzenia dalszych badań.
4. Czy kobieta może pomylić pewne objawy PCOS z inną chorobą? I dlaczego tak ważna jest szybka i właściwa diagnoza? Co szczególnie powinno ją zaniepokoić?
Zaburzenia pojawiające się przy PCOS mogą również występować w innych chorobach, chociażby wzbudzające duży niepokój u kobiet niewłaściwe cykle miesiączkowe. Dlatego ważna jest odpowiednia diagnoza, która określi, czy mamy w danym przypadku do czynienia z zespołem policystycznych jajników, czy też z innego rodzaju schorzeniem. Im szybciej prawidłowo zdiagnozowane zostanie PCOS u kobiety, tym szybciej można wdrożyć odpowiednią kurację zapobiegającą rozwojowi choroby i niwelującą negatywne skutki, jakie w jej wyniku powstają w organizmie.
5. Na jakiej podstawie lekarz stwierdza PCOS – czy zanim pojawi się diagnoza, kobietę czeka seria badań, a jeśli tak – jakich?
Diagnoza PCOS odbywa się zazwyczaj na podstawie tzw. kryteriów rotterdamskich. O zespole policystycznych jajników możemy mówić, jeżeli zostaną spełnione dwa z trzech określonych warunków. Po pierwsze rzadkie cykle owulacyjne lub ich brak. Po drugie nadmiar androgenów, męskich hormonów w badaniach biochemicznych lub klinicznych. Po trzecie występowanie torbielowatych jajników – co najmniej 12 pęcherzyków w jednym jajniku lub większa niż 10 cm sześciennych objętość jajników.
W przypadku podejrzenia PCOS zaleca się pacjentkom wykonanie badań hormonalnych, USG narządu rodnego oraz testu na tolerancję glukozy. Na ich podstawie zazwyczaj można już określić, czy kobieta choruje na PCOS.
6. Czy stosowana przez kobietę wiele lat antykoncepcja (tabletki) zwiększa ryzyko choroby? Jakie inne czynniki stanowią „pożywkę” dla PCOS?
Środki antykoncepcyjne pomagają w kuracji PCOS – regulują gospodarkę hormonalną i cykle menstruacyjne kobiety. Ich stosowanie u kobiet zalecane jest przez lekarzy nawet przez wiele lat. Brak kuracji PCOS i utrzymujące się nieprawidłowe funkcjonowanie hormonów oraz układu rozrodczego mogą zwiększać dolegliwości związane z zespołem policystycznych jajników, prowadzić nie tylko do niepłodności, ale również mieć wpływ na występowanie nowotworów błony śluzowej macicy.
7. Jak się leczy PCOS? Jak długo? I czy są jakieś skutki uboczne leczenia (nadwaga, bóle, depresja itp.)?
Kuracja związana z PCOS i czas jej trwania jest dostosowana do indywidualnych potrzeb kobiety, do tego czy w danym momencie planuje zajść w ciążę, czy wymaga leczenia związanego z brakiem owulacji lub z objawami hiperandrogenizmu.
Stosowanie leków może wywoływać skutki uboczne, jak chociażby potęgować problemy z wagą czy wahaniami nastroju, choć nie w każdym przypadku muszą one zachodzić.
Można również modyfikować kurację tak, by znaleźć najlepsze rozwiązanie dla pacjentki, sprzyjające jej zdrowiu i samopoczuciu.
8. W jakim stopniu PCOS wpływa na płodność kobiet? Czy zależy to od rodzaju i zaawansowania choroby – a jeśli tak, jakie są jej stadia i które z nich najbardziej uniemożliwia naturalne zajście w ciążę?
PCOS to jedna z najczęstszych przyczyn niepłodności u kobiet, ale nie zawsze musi prowadzić do problemów z naturalnym poczęciem dziecka. Główną przeszkodą w zajściu w ciążę u kobiet z PCOS są zaburzenia owulacji wynikające z wielu zaburzeń hormonalnych. Od stopnia i rodzaju tych zaburzeń zależy sposób postępowania oraz efekt w postaci zajścia w ciążę. Jest to choroba, która zdecydowanie wymaga indywidualnego podejścia.
9. Na którym etapie choroby lekarz zasugeruje metodę in vitro jako jedyną możliwą i jak skuteczna jest w przypadku kobiet chorych na PCOS?
Metoda in vitro stosowana jest w sytuacji, gdy inne sposoby leczenia niepłodności są bezskuteczne. Przed ostatecznym zasugerowaniem zapłodnienia pozaustrojowego, mamy do dyspozycji szereg metod postępowania, które mogą dać efekt w postaci ciąży. Na powodzenie tych metod duży wpływ ma sytuacja kliniczna danej pacjentki, zaawansowanie choroby, a także wiek kobiety.
10. Czy jeśli kobiecie uda się zajść w ciążę bez świadomości, że ma PCOS – w trakcie wizyty „ciążowej” dowiaduje się, że ma torbiel lub torbiele na jajnikach – ciąża jest zagrożona? I w jaki sposób prowadzi się taką ciążę oraz w jaki sposób jednocześnie leczy torbiele?
Zazwyczaj wykryte torbiele w trakcie ciąży są niegroźne, ale należy je systematycznie monitorować, aby sprawdzać ewentualne zmiany ich rozmiaru.
Duże torbiele mogą stanowić zagrożenie, bowiem w przypadku ich pęknięcia bądź skręcenia może dojść do przedwczesnego porodu lub poronienia, jak również do krwotoku zagrażającego matce i dziecku.
W przypadku dużych torbieli zaleca się ich usunięcie drogą operacji. Zazwyczaj dokonuje się tego już po porodzie, ewentualnie w drugim trymestrze ciąży, jeżeli jest to konieczne.
11. Czym jest insulinooporność przy PCOS? Jak często PCOS towarzyszy cukrzyca i jak leczy się dwie choroby naraz?
Z insulinoodpornością mamy do czynienia wtedy, gdy organizm potrzebuje znacznie wyższego stężenia hormonu insuliny, który odpowiada za kontrolę poziomu cukru we krwi. To zaburzenie dosyć często towarzyszy PCOS. Skutkiem insulinoodporności może być cukrzyca typu 2, której ryzyko wystąpienia jest większa u kobiet z zespołem policystycznych jajników.
12. Niektórzy lekarze zalecają stosowanie metforminy jako terapii u kobiet z nadwagą lub otyłością, a u których wcześniej rozpoznano PCOS. Co to jest metformina i jak działa oraz jak długo trwa taka terapia i czy rzeczywiście jest skuteczna?
Metformina jest lekiem przeciwcukrzycowym i od lat jest również stosowana w leczeniu kobiet z PCOS. Zmniejsza ona insulinoodporność, pomaga również w regulacji cykli miesiączkowych, wpływa korzystnie na płodność, co więcej obserwuje się również spadek masy ciała u kobiet stosujących ten lek. Kuracja przy zastosowaniu tego leku stosowana jest równolegle do leczenia pozostałych zaburzeń hormonalnych. Taka terapia jest prowadzona przewlekle, jednak skuteczność takiego postępowania i jej wpływ na płodność, według najnowszych badań jest dyskusyjna.
13. Czy PCOS można całkowicie wyleczyć i czy istnieje coś takiego jak choroba wtórna?
PCOS jest chorobą, której nie da się całkowicie wyleczyć, po jej zdiagnozowaniu pacjentki potrzebują stałego leczenia w okresie rozrodczym. W związku z tym nie istnieje coś takiego jak choroba wtórna, jednak dolegliwości po zaprzestaniu stosowania leczenia niewątpliwie będą miały tendencję do nasilania się.
14. Czy istnieją – oprócz medycznych – jakieś naturalne sposoby, by wspomóc leczenie PCOS: dieta, zioła, ćwiczenia, być może jakiś rodzaj sportu – czy wręcz odwrotnie: każdy taki pomysł powinien być skonsultowany z lekarzem?
Prawidłowa dieta, a do tego aktywność fizyczna są jak najbardziej zalecane kobietom zmagającym się z PCOS. Ważna jest również redukcja nadwagi co znacząco poprawia sytuację kliniczną kobiety z zespołem policystycznych jajników.
Zdrowy styl życia pomaga w prowadzeniu prawidłowej kuracji, niejednokrotnie wpływa na poprawę samopoczucia, jak również wyników badań pacjentek.
15. Czy nadmierne owłosienie może być spowodowane PCOS i dlaczego. Czy jeśli kobieta nie umie połączyć tego objawu z innym oraz nie pójdzie do lekarza, a na zabieg laserowego usuwania owłosienia – powoduje to jakieś dodatkowe, niebezpieczne zmiany w chorobie? Jednym słowem – czy zabieg takiej specjalistycznej, laserowej depilacji wpływa w jakimś stopniu na rozwój, a potem proces leczenia pacjentki z PCOS?
Hiperandrogenizm towarzyszący PCOS powoduje u kobiet zaburzenia, w wyniku których dochodzi do nadmiernego owłosienia charakterystycznego dla mężczyzn m.in. na twarzy, klatce piersiowej, ramionach. Wiele kobiet ze względów estetycznych sięga po różne metody depilacji, również laserową. W takim przypadku samo PCOS nie jest przeciwskazaniem do tego typu zabiegów i w żaden sposób nie modyfikuje przebiegu choroby.
16. Łysienie to także objaw PCOS? Czy są jakieś medyczne przeciwwskazania jeśli chodzi zagęszczanie włosów lub stosowanie środków, np. tabletek lub szamponów na porost włosów?
Łysienie może również występować u kobiet cierpiących na PCOS, co jest efektem zbyt wysokiego poziomu hormonów męskich. Stosowanie powszechnie używanych preparatów mających na celu wzmocnienie włosów nie jest w takim przypadku przeciwwskazane.
17. Z czego kobieta powinna kategorycznie zrezygnować podczas leczenia: czy takie używki jak kawa (kofeina), alkohol (wino w niewielkich ilościach, lamka do kolacji), napoje gazowane (lub coś jeszcze) – mają wpływ?
Kobiety cierpiące na PCOS często mają też problemy z otyłością i cukrzycą. Dlatego też zaleca się im korzystanie ze zdrowej diety, bogatej w owoce, warzywa, w produkty, które nie będą powodowały przybierania na wadze, ani zawierały dużej ilości cukru. Zaleca się również ograniczenie, a nawet zaniechanie stosowania używek, zwłaszcza kobietom starającym się o dziecko.
18. Jak często chorobie i jej objawom fizycznym towarzyszą zaburzenia emocjonalne – czy kobietom łatwo pogodzić się z tą chorobą i jak często lekarz ginekolog sugeruje jednocześnie terapię psychologiczną?
Wahania nastrojów dosyć często są spotykane u kobiet chorujących na PCOS, w dużej mierze jest to też efekt zaburzeń hormonalnych. Czasem diagnoza początkowo może wystraszyć pacjentki, jednak poznanie bliżej tej choroby, metod jej leczenia na pewno pomaga kobiecie oswoić się z tym schorzeniem i ułatwia dalszą kurację. Ważna jest przy tym rola lekarza, by dokładnie wszystko wyjaśnił pacjentce, rozwiał wszelkie wątpliwości i dostarczył niezbędnych informacji. Czasem wskazane jest również wsparcie psychologa. Należy jednak być dobrej myśli, bowiem odpowiednio prowadzone kuracje PCOS przynoszą często dobre rezultaty.
fot. Ewa Motylewska
Konsultacja medyczna:
dr Arkadiusz Adamczyk
ginekolog-położnik
Klinika Leczenia Niepłodności, Ginekologii i Położnictwa „Bocian” w Katowicach
Klinika Leczenia Niepłodności, Ginekologii i Położnictwa „Bocian” należy do wiodących ośrodków zajmujących się leczeniem niepłodności w Polsce. Oferuje pacjentom kompleksową diagnostykę i leczenie niepłodności z zastosowaniem najbardziej zaawansowanych technologii medycyny rozrodu, w tym zapłodnienia in vitro. Zapewnia również usługi z zakresu ginekologii i położnictwa. Pracownicy kliniki są cenionymi specjalistami o międzynarodowym doświadczeniu i uznanych osiągnięciach w dziedzinie niepłodności oraz ginekologii. Placówkę wyróżniają wysokie standardy oraz skuteczność leczenia. Klinika Bocian dysponuje trzema oddziałami: w Białymstoku, Warszawie oraz w Katowicach. Klinika powstała w 2006 roku.
Placówka w ocenie czytelników serwisu NieplodniRazem.pl zdobyła 5/5 gwiazdek.
Polecamy także:
Wszystko na temat adopcji prenatalnej
Jolka
2016-12-22 12:56PCOS to spory problem u kobiet… Sama sie z nim zmagam, ginekogog przepisal mi ovarin dla utrzymania prawidlowej gospodarki hormonalnej, po kilku miesiacach wyniki badan wyszly znacznie lepsze.
Agata
2016-09-07 13:36podawanie tabletek antykoncepcyjnych niczego NIE reguluje bo kobieta zamiast swoich miesiączek ma krwawienia z odstawienia. PCOS to choroba głównie metaboliczna, z pomocą dobrego dietetyka i suplementacji można ja trzymać w ryzach. Ginekologów nie interesuje leczenie przyczyn, wg nich wystarczy dać albo antykoncepcje albo leki na indukcje owulacji jeśli pacjentka chce zajść w ciążę. To jest powszechne podejście, wiele razy na moje pytanie skąd się to bierze i czy można leczyć przyczynę słyszałam, ze tego się nie leczy a jak chce zajść w ciążę to clostilbegyt i juz….