Adopcja to nie casting na świętych. Jak w praktyce wygląda wybór dziecka?

Każda rodzina pragnąca adoptować dziecko musi przejść przez długotrwałą procedurę adopcyjną. Praktyka wyboru pociechy może różnić się zależnie od konkretnego ośrodka czy domu dziecka – jednak zwykle wszystko przebiega według bardzo podobnych schematów. Jak znaleźć środek między preferencjami, możliwościami, a chęcią? Realistyczne spojrzenie na wybór dziecka częstokroć jest bardzo trudne. Oto adopcja krok po kroku.

To może się wydarzyć…

Wyobraź sobie, że dzwoni TEN telefon z ośrodka adopcyjnego. Nareszcie wasza kolej! Pędzicie do domu dziecka jak na skrzydłach, a tam czeka na Was cała sala pełna dzieci. Starsze i młodsze, wyższe i niższe, szczupłe i bardziej pulchne, o karnacji śniadej albo białej jak śnieg, bardzo energiczne i śmiałe bądź wycofane, trzymające się nieco na uboczu… Możecie wybrać sobie spośród nich dokładnie takie, jakie będzie wam najbardziej odpowiadało! Być może w swojej decyzji weźmiecie pod uwagę kwestię fizycznego podobieństwa do was samych oraz do pozostałych członków waszej rodziny. A może pokierujecie się jakimiś innymi, konkretnymi kryteriami – bo na przykład zawsze marzyliście o drobniutkiej blondyneczce z niebieskimi oczami albo sympatycznym rudzielcu z dołeczkami w policzkach.

Adopcja dziecka to nie wizyta w supermarkecie!

Jeśli komukolwiek wydaje się, że właśnie tak wygląda adopcja dziecka (a z rozmów z niektórymi osobami wnioskuję, że faktycznie mają takie wyobrażenia na ten temat) to czas powiedzieć to głośno i wyraźnie: ADOPCJA TO NIE WIZYTA W SUPERMARKECIE! Dziecko to nie towar, który wybiera się sobie z jakiejś określonej “półki” – a tym bardziej nie towar, który można potem zwrócić lub zareklamować, jeśli nie spełnia twoich (często zbyt wygórowanych) oczekiwań.

Oczywiście, na którymś z indywidualnych spotkań w ośrodku adopcyjnym zapytają Was o wasze szeroko rozumiane „preferencje”.

Będą chcieli wiedzieć, na jakie dziecko czekacie – jaka ma być mniej więcej górna granica jego wieku, jaka płeć, na jakie zdiagnozowane zaburzenia czy choroby jesteście się w stanie ewentualnie zdecydować… Ktoś mógłby się tutaj oburzyć, zgorszyć i stwierdzić: „To niesprawiedliwe! Przecież rodzice biologiczni nie mają wpływu na to, czy ich dziecko urodzi się zdrowe czy chore, czy będzie chłopcem czy dziewczynką – więc dlaczego tym adopcyjnym mają przysługiwać takie przywileje?”

Wybór dziecka związany jest z realistycznym spojrzeniem na własne możliwości

Osobiście jednak uważam, że takie pytania są bardzo zasadne i po prostu MUSZĄ paść – nawet jeśli udzielanie odpowiedzi nie jest dla kandydatów ani łatwe, ani przyjemne, ani komfortowe. Udzielanie odpowiedzi czasami potrafi wpędzić w naprawdę potężne poczucie winy. Siedzisz jak na szpilkach w gabinecie psychologa, pani z ośrodka patrzy na ciebie wyczekująco z długopisem zawieszonym w powietrzu i przygotowanym do sporządzania notatek. Za chwilę będziesz musiała powiedzieć jej na przykład, że nie chcesz dziecka z Zespołem Downa, albo że wolałabyś dziecko jak najmłodsze, które nie ukończyło jeszcze pierwszego roku życia, albo że będzie ci trudno zaakceptować dziecko, u którego stwierdzono pełnoobjawowy FAS.

Może nawet poczujesz się podle, ale moim zdaniem powinno mówić się zupełnie otwarcie o swoich obawach i lękach – o tym, co jest dla nas nie do przejścia, z czym raczej sobie nie poradzimy, czego z dużą dozą prawdopodobieństwa nie będziemy w stanie udźwignąć na swoich barkach… Dlaczego?

Z braku trzeźwego osądu i realistycznego spojrzenia na własne możliwości rodzą się potem chyba największe dramaty – i sytuacje, w których dziecko zostaje porzucone po raz kolejny, przez następną parę potencjalnych rodziców…

Rzecz jasna optymalnie byłoby, gdyby wszystkie pary na pytanie o dziecko były w stanie odpowiedzieć: „Czekamy z taką samą otwartością na każde, jakie do nas trafi” – ale jest to postulat raczej utopijny. Dlatego też, adopcja to nie supermarket – ale również nie casting na świętych. Czym innym jest przecież stwierdzenie, że nie damy sobie rady z wychowaniem dziecka ciężko chorego czy niepełnosprawnego, a czym innym roszczeniowa postawa sugerująca, że czekamy wyłącznie na dziecko o konkretnych cechach wyglądu i charakteru, które „idealnie wpasuje się w naszą rodzinę i będzie dla nas tym brakującym elementem układanki”.

Trzeba umieć te dwie rzeczy rozgraniczyć – i pamiętać również o tym, że to bardziej rodzice są przez pracowników ośrodka dobierani do dziecka, niż odwrotnie. Właśnie w oparciu o waszą otwartość i gotowość ten wybór jest dokonywany – więc błędem byłoby zatajanie jakichś swoich ograniczeń czy zahamowań, które mogą potem okazać się dla dobra dziecka kluczowe.

Jak wygląda wybór dziecka adopcyjnego w praktyce?

Jednocześnie – warto też zostawić sobie pewien „margines”. Całkiem możliwe, że w momencie kiedy zadzwoni do Was TEN telefon – będziecie znajdować się akurat w takim punkcie swojego życia, że bez żadnego wahania zaakceptujecie coś, co podczas składania powyższych deklaracji było dla was zupełnie nie do pomyślenia (na przykład bez oporów zechcecie przyjąć do siebie dziecko dwuletnie – zamiast postulowanego wcześniej, kilkumiesięcznego).

Praktyka może różnić się nieco, zależnie od konkretnego ośrodka czy domu dziecka – jednak zwykle wszystko przebiega według bardzo podobnych schematów. OTO ONE…

Tekst: Karolina Szwabowicz-Mosica

1. Upragniony telefon

Kiedy zadzwoni telefon, trzeba jeszcze przez chwilę uzbroić się w cierpliwość. Nie od razu będzie wam dane zobaczyć się z długo wyczekiwanym i wytęsknionym maleństwem. Najpierw będziecie musieli poznać jego historię.

2. Poznanie… teczki dziecka

Teczka dziecka to nic innego jak cała dokumentacja na jego temat, zgromadzona przez pracowników ośrodka. Zależnie od wieku dziecka, jego indywidualnej sytuacji oraz miejsca, w którym aktualnie przebywa – znajdą się tam mniej lub bardziej wyczerpujące informacje na temat jego rodziny biologicznej, stanu zdrowia czy rozwoju psychoruchowego. Całkiem możliwe, że będziecie mieli okazję zapoznać się także z opiniami opiekunów, którzy zajmują się maluszkiem na co dzień – natomiast raczej do rzadkości należą sytuacje, kiedy do niniejszej dokumentacji dołączone jest również zdjęcie.

3. Spotkanie

Kiedy już na podstawie wszystkich tych materiałów zdecydujecie się na pierwsze spotkanie – nastąpi ono w placówce albo rodzinie zastępczej.

Wyrażenie chęci jego odbycia tak naprawdę jeszcze do niczego was nie obliguje i nie jest wiążące.

W przypadku nieco starszych dzieci dość często ma miejsce w kilkuosobowej grupie. Proponowane wam dziecko w takiej sytuacji nie wie, że przychodzicie konkretnie do niego – nie będzie więc rozczarowane, jeżeli ostatecznie z jakichś przyczyn do kolejnych spotkań już nie dojdzie.

O ile kilkutygodniowe niemowlę najprawdopodobniej zareaguje na waszą obecność po prostu zaciekawieniem, będzie uradowane przywiezioną mu w prezencie grzechotką czy inną zabawką – o tyle w przypadku kilkulatka trzeba przygotować się na całe szerokie spektrum najróżniejszych reakcji. Wcale nie jest powiedziane, że dziecko będzie czekało na was z przysłowiowym „sercem na dłoni” i otwartymi ramionami. Mówiąc zupełnie szczerze – na tym początkowym etapie jesteście dla niego po prostu kompletnie obcymi, nigdy wcześniej nie widzianymi ludźmi. Nie bądźcie więc zdziwieni, jeśli się Was przestraszy, ucieknie przed Wami w najbardziej oddalony kąt sali albo będzie chowało się za plecami swojej placówkowej, dobrze znanej „cioci”.

Kilkulatek to nie jest już tabula rasa – ma swoją historię, swoje wspomnienia i swój bagaż doświadczeń, niekiedy bardzo traumatycznych i nakazujących mu wielką ostrożność w kontaktach z dorosłymi ludźmi. Po prostu dajcie sobie czas i nawiązujcie wzajemne relacje powoli, ostrożnie i bez gwałtownych ruchów – pamiętając, że być może stąpacie po bardzo kruchym i podatnym na pęknięcia lodzie…