Polska z coraz lepszym wynikiem w Europejskim Atlasie Polityk Leczenia Niepłodności, jednak wciąż pozostaje w tyle za niektórymi krajami w zakresie dostępności do publicznego finansowania procedur, takich jak in vitro.
Polska awansowała aż o 22 miejsca w Europejskim Atlasie Polityk Leczenia Niepłodności, z wysokim wynikiem 62,1% w 2024 roku – jeszcze w 2021 r. nasz wynik wynosił jedynie 27%. Do tak znacznej poprawy bezsprzecznie przyczyniło się wprowadzenie rządowego programu leczenia niepłodności metodą in vitro.
Rządowy program in vitro
W listopadzie 2023 r. Sejm uchwalił ustawę zobowiązującą rząd do przyznania 500 mln zł rocznie na dofinansowanie in vitro. Program wprowadzono 1 czerwca 2024 r. a potrwa do 31 grudnia 2028 r. Łącznie ma kosztować 2,5 mld zł.
Ministerstwo Zdrowia przekazało, że do finansowanego przez państwo leczenia zostało zakwalifikowanych 31 989 par. Do kwietnia 2025 r. ciąża była potwierdzona u niemal 12 tysięcy pacjentek, a urodziło się 951 dzieci.
Program jest skierowany także do pacjentów, którzy pragną zabezpieczyć swoją płodność w obliczu choroby nowotworowej. Zostają od nich pobrane gamety, które następnie są mrożone i oczekują na zakończenie leczenia onkologicznego. Do końca kwietnia 2025 r. z możliwości tej skorzystało 813 osób.
Zapłodnienie in vitro – skuteczność
Powodzenie zapłodnienia metodą in vitro, jak podaje serwis politykazdrowotna.com, różni się w obrębie Starego Kontynentu i Ameryki Północnej.
Raport CDC (Centers for Disease Control and Prevention) z 2020 r. wykazał, że Amerykanki poniżej 35. roku życia zachodziły w ciążę z wykorzystaniem leczenia in vitro z 55% skutecznością za pierwszym razem. Wraz z wiekiem pacjentki, wyniki były gorsze. Kobiety w przedziale 35-37 lat zachodziły w ciążę, wykonując pierwsze in vitro, z 40,5 % skutecznością, kobiety 38-40 lat – 26,4%, a pacjentki powyżej 40. roku życia miały tylko 8,2% szans, że pierwsze podejście do in vitro będzie udane.
Europejki mają niestety gorsze wyniki. Najmłodsze pacjentki, poniżej 35 lat, zachodzą w ciążę przy pierwszej próbie in vitro w 25,1% przypadkach, a szanse kobiet po 40-stce wynoszą 7,8%. Dla Polski współczynnik maksymalny wynosił w trakcie badania jedynie 27,5%, a zgodnie z aktualnymi danymi wzrósł do 62,1%, co pokazuje jak ważne jest wsparcie państwa dla osób leczących niepłodność.
Analizy uwzględniają 39 państw i pochodzą z rejestrów rządowych i ośrodków naukowych.
Program wciąż wyklucza część obywateli
Jeszcze kilka lat temu jedynym wsparciem dla osób leczących niepłodność były znacznie skromniejsze programy samorządowe – w mniejszych miastach pomoc wystarczała zaledwie dla kilkunastu par. Postęp, jaki Polska przeszła w tym czasie w zakresie ułatwienia dostępu do leczenia niepłodności z wykorzystaniem metody in vitro, jest więc ogromny. Ważną zmianą było również uwzględnienie pomocy psychologicznej dla osób zakwalifikowanych do programu.
Nadal jednak jest wiele do zrobienia.
Trwający program uwzględnia małżeństwa i heteroseksualne pary we wspólnym pożyciu (do potwierdzenia wystarczy deklaracja). Ważne, aby w przyszłości dostęp do rządowego wsparcia został rozszerzony dla wszystkich potrzebujących.
Pary jednopłciowe oraz singielki to duża grupa, która aktualnie nie ma dostępu do programu. Istotne jest, aby dostęp do diagnostyki był szeroki dla wszystkich obywateli – także tych z mniejszych ośrodków.
Ogólnoeuropejska Organizacja Fertility Europe (FE), publikująca Europejski Atlas Polityk Leczenia Niepłodności, wskazuje, jakie warunki powinno spełniać państwo, które chce należycie pomagać osobom niepłodnym:
- stworzenie ustawy dotyczącej rozrodu wspomaganego medycznie, która będzie posiadała odpowiednie ramy prawne,
- krajowe rejestry zabiegów i dawców finansowane przez państwo,
- dostęp do bezpłatnego leczenia dla wszystkich obywateli, którzy tego potrzebują,
- bezpłatne wsparcie psychologiczne w ramach programu leczenia niepłodności,
- dostęp do finansowanych badań genetycznych zarodków w kierunku poważnych chorób,
- nieanonimowe dawstwo z ujawnieniem dzieciom (po skończeniu 18 r.ż.) tożsamości dawców,
- konsultacje rządu ze stowarzyszeniami pacjentów w celu ustanowienia ram prawnych programu leczenia niepłodności,
- organizowana i finansowana przez państwo edukacja dotycząca płodności w szkołach.
W zestawieniu Fertility Europe Polska znajduje się obecnie mniej więcej pośrodku rankingu. Na znacznie gorszej pozycji są kraje Europy Wschodniej – Rosja z 50,1% skuteczności, Białoruś – 28,8%, Estonia – 44,4% czy Słowacja – 27,7%. Portugalia (71,9%), Francja (85,5%), Holandia (89,4%) wyraźnie nas wyprzedzają, ale optymistycznym jest fakt, jak szybko wskaźniki rosną w naszym kraju, co daje nadzieję na przyszłość.
Więcej o programie in vitro: https://pacjent.gov.pl/artykul/program-wsparcia-vitro
Źródło:
https://academic.oup.com/hropen/article/2022/3/hoac022/6628623
https://pulsmedycyny.pl/medycyna/ginekologia-i-poloznictwo/in-vitro-dostep-do-programu-w-polsce-szerszy-niz-w-wielu-krajach-ale-tylko-dla-par/
https://politykazdrowotna.com/artykul/rzadowy-program-in-vitro-n1752865
https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/9807177,z-rzadowego-programu-in-vitro-urodzilo-sie-951-dzieci.html
Dodaj komentarz