W Polsce już 1,5 mln par boryka się z niepłodnością. Aby doczekać się upragnionego potomstwa i zajść w ciążę, nierzadko decydują się na zabieg in vitro. Zanim jednak dojdzie do zapłodnienia, pary te muszą przejść procedury przygotowujące. Jedną z nich jest stymulacja jajników. Co się stanie, gdy proces ten wymknie się spod kontroli? Czy hiperstymulacja jajników zagraża życiu kobiety?
Procedury in vitro: stymulacja
Zabieg in vitro poprzedza szczegółowa diagnostyka mają zapewnić bezpieczeństwo dla pacjentki i ciąży, maksymalizację szans na zajście w ciążę i urodzenie zdrowego dziecka. Jeśli wszystkie wyniki badań nie budzą żadnych zastrzeżeń, można przejść do kolejnego etapu, jakim jest stymulacja jajników.
Stymulacja jajników jest częścią procedury IVF i trwa zazwyczaj 8-12 dni. Przeprowadza się ją w celu uzyskania wzrostu mnogiej ilości pęcherzyków jajnikowych. Aby pobudzić owulację podczas stymulacji stosowane są naturalne substancje hormonalne – gonadotropiny.
Ponadto, w trakcie przygotowań do zabiegu in vitro podawane są pacjentce inne leki, które zwiększają szanse na uzyskanie prawidłowych komórek jajowych. Większość tych leków podawana jest codziennie w zastrzykach podskórnych, których konstrukcja umożliwia łatwe wstrzyknięcia przeprowadzane przez samą pacjentkę. W trakcie stymulacji konieczne jest monitorowanie ultrasonograficzne i biochemiczne (wizyty u lekarza wraz z badaniem USG i oznaczaniem stężenia estradiolu w krwi). Zazwyczaj w trakcie stymulacji do IVF wystarczają 3-4 wizyty monitorujące.
Hiperstymulacja jajników – groźne powikłanie?
Podczas stymulacji jajników może dojść powikłania nazywanego zespołem hiperstymulacji jajników (OHSS – ang. ovarian hyperstimulation syndrome). Podczas prawidłowego cyklu kobiety z reguły dochodzi do powiększenia jednego pęcherzyka w jednym jajniku, z którego uwalniana jest podczas owulacji jedna komórka jajowa. Podczas stymulacji jajników, organizm kobiety na skutek podawania preparatów hormonalnych zaczyna wytwarzać wiele, dużych pęcherzyków.
Podczas prawidłowej stymulacji produkowanych jest 5-10 pęcherzyków. Podczas zespołu hiperstymulacji jajników pęcherzyków jest zdecydowanie więcej – ich liczba może sięgać nawet 20-30 pęcherzyków.
Zespół hiperstymulacji jajników może mieć różne natężenie. W postaci łagodnej występują objawy wywołujące dyskomfort w jamie brzusznej, jednak nie utrudniający funkcjonowania. Pojawiają się wzdęcia, bóle i powiększony obwód brzucha, czasami biegunka. W postaci umiarkowanej, gdy podczas nadmiernej stymulacji jajniki mają ponad 5 cm, kobiety mogą mieć mdłości, podczas badania USG widoczne jest wodobrzusze, pojawiają się wymioty i ból.
Niestety hiperstymulacja jajników wiąże się również z ciężkimi objawami. W najbardziej zaawansowanych przypadkach kobieta walczy z objawami takimi jak: znaczne powiększenie jajników (nawet do 12 cm!), problemy z oddychaniem, kołatanie serca, skąpomocz (a nawet bezmocz), zagęszczenie krwi (w tym problemy zakrzepowo-zatorowe), znaczne wodobrzusze. Gdy objętość krwi zmniejszy się kategorycznie w postaci krytycznej może wystąpić wstrząs hipowolemiczny, zaburzenia pracy nerek i wątroby. Taki stan pacjentki w konsekwencji może prowadzić nawet do śmierci.
Zespół hiperstymulacji jajników częściej występuje u kobiet po 30 roku życia, a także u osób z PCOS, zaburzeniami miesiączkowania, niską masą ciała, z insulinoopornością, chorobami atopowymi i alergiami, bądź u kobiet, które podchodzą do IVF po raz kolejny.
Według badań OHSS dotyczy 0,6-14 proc. cykli zapłodnienia pozaustrojowego. Postać umiarkowana OHSS stwierdzana jest u 3-6 proc. kobiet, a postać ciężka tylko u 0,1-2 proc. W większości jednak są to łagodne objawy – występują u 20-33 proc.
Zespół hiperstymulacji jajników – diagnoza i leczenie
Niestety, zespół hiperstymulacji jajników to groźne powikłanie. Może pojawiać się w dwóch fazach:
- wczesnej – 1-5 dni po pobraniu komórek,
- późnej – 10-15 dni po pobraniu komórek.
Zespół hiperstymulacji gołym okiem widoczny jest poprzez zwiększony obwód brzucha. Aby potwierdzić postawioną diagnozę, lekarz wykonuje badanie USG, które umożliwia mu ocenę realnej wielkości jajników. Dodatkowo, specjalista sprawdza także ilość płynu w jamie otrzewnej, który przy tym powikłaniu powoduje wodobrzusze.
OHSS najczęściej występuje w łagodnych postaciach. U kobiet z takimi objawami stosuje się leczenie zachowawcze – u kobiet niebędących w ciąży stężenie gonadotropiny spada samoistnie po 7 dniach. Natomiast u kobiet ciężarnych po 10-20 dniach. Umiarkowane, ciężkie i krytyczne postaci OHSS wymagają hospitalizacji.
Polecamy także:
6 lat starań. Opowieść o podwójnym szczęściu, czyli o bliźniakach z in vitro
Powikłania po in vitro – sprawdź, jak często występują
Sprawdź, jak przebiega ciąża po in vitro. Czy jest inna i trudniejsza?
Dodaj komentarz