Inseminacja domaciczna (IUI, intrauterine insemination) jest jedną z procedur wspomaganego rozrodu. Polega na podaniu bezpośrednio do jamy macicy zawiesiny przepłukanych i zagęszczonych plemników pozyskanych wcześniej z nasienia partnera lub anonimowego dawcy z banku. Zajście w ciążę możliwe jest zatem z pominięciem stosunku seksualnego.
Kto może skorzystać z IUI? Jakie są wskazania do wykonania inseminacji? Czy singielka lub osoba homoseksualna może wykonać inseminację?
Inseminacja jest zabiegiem przeznaczonym głównie dla par nieskutecznie starających się o dziecko. Podstawowym wskazaniem jest niepłodność męska i słabe parametry nasienia. Poza tym z tego typu leczenia skorzystają także pary borykające się z problemem niepłodności o podłożu immunologicznym.
Plemniki izolowane z plazmy nasienia podawane są ponad śluz szyjkowy, w którym mogą być obecne przeciwciała hamujące ich ruch. Czasami, pomimo licznych badań i procedur diagnostycznych, przyczyna niepłodności pozostaje niepoznana. Nazywamy ją wtedy niepłodnością idiopatyczną i według badań, dotyczy to ok 10 % wszystkich przypadków niepłodności. Okazuje się, że wtedy też warto zastosować zabieg inseminacji, gdyż może to skrócić czas do osiągnięcia upragnionej ciąży.
Zdarza się, że problemy z poczęciem nie leżą po stronie biologicznej, ale raczej psychologicznej. Problemy sfery seksualnej mogą prowadzić do niemożności odbycia stosunku seksualnego (np. pochwica u kobiety czy problemy z ejakulacją u mężczyzn po odstawieniu dopingu androgenami) i inseminacja jest wtedy skuteczną formą leczenia niepłodności obok terapii psychologicznej pary.
Do zabiegu inseminacji mogą się także uciec pary, u których współżycie bez prezerwatywy może być niebezpieczne ze względu na aktywną infekcję przenoszoną drogą płciową u jednego z partnerów – np. wirusem HIV czy żółtaczki zakaźnej typu C.
W końcu – coraz częściej zdarzają się sytuacje, w których spotkanie partnerów w czasie okołoowulacyjnym staje się trudne z przyczyn organizacyjnych – np. praca zawodowa partnera wymagająca częstych i trudnych do zaplanowania wyjazdów. W takiej sytuacji rozwiązaniem może być zamrożenie nasienia partnera i skorzystanie z niego w procedurze inseminacji.
Teoretycznie możliwe jest jeszcze jedno wskazanie – z zabiegu inseminacji z wykorzystaniem nasienia anonimowego dawcy z banku mogłyby skorzystać kobiety samotne lub pozostające w związku jednopłciowym z inną kobietą. Zgodnie z polskim prawem, sytuacja taka jest jednak niemożliwa. Procedury wspomaganego rozrodu w Polsce zarezerwowane są jedynie dla par – związku kobiety i mężczyzny, choć nie muszą być małżeństwem.
Jakie formalności należy spełnić, planując inseminację z nasieniem partnera lub anonimowego dawcy?
Do przeprowadzenia zabiegu inseminacji wymagana jest pisemna zgoda obojga partnerów po okazaniu dokumentów tożsamości. Jeśli do zabiegu użyte zostaną plemniki pochodzące z nasienia partnera – poza powyższą zgodą żadne inne dokumenty nie są konieczne.
Jeśli plemniki mają pochodzić od anonimowego dawcy z banku – sytuacja komplikuje się, jeśli para nie jest małżeństwem. W takiej sytuacji, oprócz pisemnej zgody obojga partnerów, wymagane jest także zaświadczenie z Urzędu Stanu Cywilnego potwierdzające przyszłe ojcostwo mężczyzny.
Czy niedrożność jajowodów jest przeciwwskazaniem do inseminacji? Kiedy inseminacja jest nieskuteczna lub niemożliwa do wykonania?
Dyskwalifikacją z zabiegu inseminacji jest niedrożność jajowodów. Nie ma też sensu wykonywanie tego typu zabiegu przy zbyt słabych parametrach nasienia – wg doniesień naukowych ciąż nie uzyskano, jeśli plemników w ruchu postępowym było mniej niż 1-1,5 mln.
Zabiegu inseminacji nie wykonuje się także podczas aktywnej infekcji dróg rodnych – najpierw należy wyleczyć zakażenie.
W którym dniu cyklu wykonać inseminację? Czy warto stosować wsparcie farmakologiczne przed inseminacją? Czy zwiększa ono skuteczność inseminacji i szanse na ciążę?
Zabieg inseminacji należy wykonać w odpowiednim momencie cyklu kobiety. Plemniki muszą być podane tuż przed lub tuż po pęknięciu pęcherzyka dominującego. Moment ten wyznacza się za pomocą monitoringu USG i badań hormonalnych.
Skuteczność zabiegu zależy od tego, czy pęcherzyk pękł i czy uwolnił prawidłową komórkę jajową. Pękanie pęcherzyka zależy m.in. od poziomu hormonu LH wydzielanego przez przysadkę mózgową – możemy zwiększyć prawdopodobieństwo prawidłowego pęknięcia pęcherzyka przez podanie w odpowiednim momencie cyklu zastrzyku z hormonem działającym jak LH (np. Ovitrelle, Pregnyl, Eutrig).
Z drugiej strony możemy również zwiększyć prawdopodobieństwo ciąży poprzez zwiększenie ilości komórek jajowych gotowych do zapłodnienia w danym cyklu – osiąga się to poprzez stymulację owulacji więcej niż jednego pęcherzyka. W tym celu na początku cyklu, czyli podczas miesiączki pacjentka łyka tabletki leku Clostilbegyt lub preparatu zawierającego letrozol (np Aromek, Femara, Lametta, itd..) Oczywiście, możliwa jest wtedy ciąża mnoga! Zabiegu nie wykonuje się, jeśli dojrzało więcej niż 3 pęcherzyki.
Jak przebiega inseminacja? Ile powinno być dni wstrzemięźliwości przed zabiegiem? Kiedy dochodzi do zapłodnienia?
Dokładny dzień zabiegu inseminacji precyzuje lekarz kwalifikujący do procedury podczas wizyt monitoringu cyklu. Przed zabiegiem wskazany jest okres abstynencji seksualnej mężczyzny wynoszący 2 do 5 dni. W dniu zabiegu partner przybywa do kliniki ok. 2 godz. przed planowanym zabiegiem i po okazaniu dokumentu tożsamości i podpisaniu zgody oddaje nasienie w specjalnie do tego przeznaczonym pomieszczeniu.
Preparatyka nasienia trwa ok. 2 godz. Uzyskane plemniki umieszczone są w bardzo małej objętości specjalnego płynu (mniej niż 1 ml). Podaje się go cieniutką rurką (cewnikiem) poprzez kanał szyjki do jamy macicy. Pacjentka leży na fotelu ginekologicznym podobnie jak przy pobieraniu wymazu cytologicznego. Zabieg jest niebolesny i trwa kilka minut.
Po zabiegu pacjentka pozostaje w tej samej pozycji jeszcze kilkanaście minut, po czym schodzi z fotela i może się udać do domu. Jeśli w wykonanym tuż przed podaniem nasienia badaniu USG pęcherzyk owulacyjny był jeszcze widoczny – umawiana jest dodatkowa wizyta w kolejnym dniu mająca potwierdzić fakt prawidłowego pęknięcia pęcherzyka. Jeśli pęcherzyk był już pęknięty – następnym etapem jest badanie betaHCG we krwi, które ma miejsce 10-14 dni po zabiegu. Dodatni poziom beta HCG potwierdza ciążę. Współżycie seksualne po zabiegu nie jest przeciwwskazane.
Co się dzieje po podaniu nasienia? Kiedy wiadomo czy inseminacja się udała i jest ciąża?
Plemniki podane do jamy macicy docierają samodzielnie w okolice bańki jajowodu po kilkunastu minutach. Jeśli komórka jajowa jest już w jajowodzie (pęcherzyk dominujący był pęknięty) – do zapłodnienia dochodzi od razu. Jeśli komórka jajowa jest jeszcze we wnętrzu niepękniętego pęcherzyka w jajniku – plemniki czekają na nią w jajowodzie ( kilkanaście – kilkadziesiąt godzin). Do zapłodnienia dochodzi w jajowodzie. Potem zarodek toczy się do jamy macicy i droga ta zajmuje mu około 5 dni. Po dotarciu do jamy macicy zarodek opuszczę swoją osłonkę i może jeszcze przez 1-2 dni pełzać po śluzówce macicy poszukując dogodnego miejsca do implantacji. Następnie zagnieżdża się w endometrium. Klinicznie może wtedy wystąpić nieznaczne plamienie. Kilka dni później można już wykryć we krwi pacjentki białko beta HCG produkowane przez błonę śluzową, w której rozwija się zarodek.
Jaka jest skuteczność inseminacji? Kiedy inseminacja ma sens?
Skuteczność procedury inseminacji zależy od wielu czynników, głównie od ilości i jakości podawanych plemników oraz od wieku kobiety. Jeśli pacjentka ma mniej niż 35 lat – skuteczność zabiegu zbliża się do maksymalnej skuteczności naturalnego zachodzenia w ciążę, czyli 20% na cykl. U starszych kobiet odsetek ten zazwyczaj jest znacznie niższy i sięga jedynie paru procent.
Ile inseminacji warto wykonywać?
Biorąc pod uwagę niezbyt wysoką skuteczność inseminacji w jednym cyklu, uważa się, że zabieg można i należy powtarzać . Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii powinno się wykonywać do 3 inseminacji. Jeśli ciąży nie ma, należy skorzystać z procedury in vitro.
Jaka jest różnica pomiędzy inseminacją (IUI) a IN VITRO. Kiedy inseminacja a kiedy in vitro?
Procedura inseminacji różni się znacznie od procedury in vitro. Inseminacja jest prostsza i bazuje na naturalnym cyklu kobiety. Do zapłodnienia dochodzi wtedy w organizmie kobiety i przebiega ono samoistnie, bez ingerencji w sam proces łączenia się komórki jajowej z plemnikiem. Do inseminacji potrzeba jednak milionów plemników (minimum 1,5 mln w ruchu postępowym) o zachowanej funkcji i sprawności, przy in vitro wystarczy jeden plemnik na jedną komórkę jajową.
Podczas inseminacji nie wiemy, czy do zapłodnienia w ogóle doszło, ani jak rozwijał się zarodek aż do momentu skutecznej implantacji. Przy in vitro to embriolog dokonuje wyboru plemnika na podstawie jego wyglądu i zachowania, a następnie przenosi go do wnętrza komórki jajowej omijając naturalne mechanizmy łączenia się gamet. Możemy wtedy zaobserwować zarówno komórkę jajową, jak i wczesne etapy rozwoju zarodka i na tej podstawie wnioskować o jego prawidłowości. Procedura in vitro jest znacznie skuteczniejsza. Jednak wielu parom udaje się zajść w ciążę dzięki monitorwaniu owulacji lub właśnie inseminacji.
lek. med. Alicja Bednarowska-Flisiak, Dyrektor Medyczny Leczenia Niepłodności, Fertina.
15 listopada zapraszamy na webinar LIVE, który poprowadzi dr Alicja Bednarowska-Flisiak. Dla widzów webinaru Centrum Medyczne Fertina przygotowało niespodzianki.
Dowiedz się więcej o inseminacji: https://fertina.pl/leczenie-nieplodnosci/opis-wizyt/inseminacja
Dodaj komentarz