Jednym z ważniejszych badań wykonywanych w ciąży jest badanie glukozy we krwi. Pozwala ono zdiagnozować u ciężarnej tzw. cukrzycę ciążową. Cukrzyca ciążowa to jeszcze nie koniec świata, zwykle wystarczy odpowiednia dieta, a po porodzie zazwyczaj wszystko wraca do normy. Czy kobiety po in vitro są bardziej narażone na tę chorobę?
Co oznacza pojęcie „cukrzyca ciążowa” ?
Cukrzyca jest chorobą cywilizacyjną. Może dotknąć każdego, także kobiet spodziewających się potomstwa. Nietolerancja węglowodanów, która ujawnia się dopiero podczas ciąży, nazywana jest cukrzycą ciążową. Charakteryzuje się ona wysokim stężeniem glukozy we krwi. Zjawisko to obserwuje się u ok. 3-6% ciężarnych. Najczęściej ujawnia się dopiero w 5-6 miesiącu ciąży.
Choroba nie zdiagnozowana w porę, może być groźna zarówno dla zdrowia matki, jak i dziecka.
Z tego powodu warto zadbać o odpowiednią profilaktykę i poddać się badaniom kontrolnym jeszcze przed zajściem w ciążę, a w jej trakcie przestrzegać zaleceń lekarza (także dietetycznych).
Jakie mogą być przyczyny cukrzycy ciążowej?
Kluczowym czynnikiem wpływającym na wystąpienie cukrzycy u ciężarnej są zachodzące w jej organizmie zmiany hormonalne. Zdarza się tak wtedy, gdy trzustka – za sprawą działania hormonów łożyska – nie nadąża z produkowaniem większej ilości insuliny. U ciężarnej zwiększa się zapotrzebowanie na ten hormon. Obserwujemy wtedy gwałtowny wzrost glukozy we krwi, który prowadzi do cukrzycy ciążowej. Istotnym aspektem jest też tzw. insulinooporność, czyli ograniczona wrażliwość komórek na insulinę. Komórki trzustki – z uwagi na podwyższony poziom glukozy we krwi – zwiększają produkcję insuliny i ulegają przeciążeniu.
Zwiększone ryzyko cukrzycy ciążowej występuje również u pacjentek, u których zdiagnozowano zespół policystycznych jajników.
Jakie są objawy cukrzycy ciążowej?
Przyszłe mamy zaniepokoić powinny częste zawroty głowy i omdlenia, a także silne pragnienie, którego nie udaje się zaspokoić po wypiciu napoju. Niestety, u wielu kobiet cukrzyca może nie dawać żadnych widocznych objawów – z tego powodu tak ważne jest regularne badanie poziomu cukru we krwi u ciężarnej.
Jakie badania należy wykonać, aby zdiagnozować cukrzycę ciążową?
Testy badające poziom cukru w czasie ciąży wykonuje się dwukrotnie. Pierwszy pomiędzy 5-8 tygodniem ciąży – wykonywany z krwi pobranej na czczo. Kolejnym badaniem jest tzw. obciążenie glukozą, wykonywane pomiędzy 24 a 28 tygodniem ciąży (test diagnostyczny). W badaniu tym, również wykonywanym na czczo, ciężarnej dwukrotnie pobierana jest krew: godzinę i dwie godziny po spożyciu 75 g glukozy rozcieńczonej w 300 ml płynu. Dzięki temu lekarz jest w stanie ocenić, jak glukoza wpływa na poziom cukru w organizmie ciężarnej. Dla części pacjentek badanie to może być nieprzyjemnie, ze względu na bardzo słodki smak spożywanego roztworu. Otrzymany wynik powinien być skonsultowany z lekarzem prowadzącym ciążę – jeśli jest nieprawidłowy, wymagane jest leczenie w poradni diabetologicznej, zajmującej się problemem cukrzycy.
Jak leczyć cukrzycę ciążową?
Bardzo ważnym elementem leczenia jest zmiana diety – powinna ona być zbilansowana w taki sposób, by unormować poziom cukru we krwi przyszłej mamy.
WAŻNE! W diecie preferowane są produkty o niskim indeksie glikemicznym i z dużą zawartością błonnika. Ciężarna powinna zrezygnować (lub ograniczyć do minimum) spożycie cukrów prostych oraz tłuszczów. Niewskazane są zatem słodycze, cukier, białe pieczywo, tłuste mięso, wysokotłuszczowy nabiał, niektóre owoce. Zaleca się natomiast spożywanie ryb, chudego mięsa, niskotłuszczowego nabiału, warzyw czy ciemnego pieczywa. Ważne, by posiłki były przyjmowane regularnie, o stałych porach dnia.
W większości przypadków nie ma konieczności przyjmowania przez ciężarną leków. Jeśli zastosowanie odpowiedniej diety nie obniży poziomu glukozy we krwi, konieczne może okazać się zastosowanie leczenia farmakologicznego, które polega na podawaniu odpowiednich dawek insuliny. Ciężarna powinna również regularnie, za pomocą specjalnego glukometru, badać poziom krwi w organizmie.
Jakie zagrożenie dla matki i dziecka może stanowić cukrzyca ciążowa?
Jeśli cukrzyca zostanie w porę zdiagnozowana i leczona ryzyko wystąpienia komplikacji oraz zagrożenia dla matki i dziecka jest naprawdę niewielkie. Warto jednak regularnie kontrolować zdrowie malucha, przede wszystkim w drodze badań prenatalnych oraz ultrasonograficznych.
Niekontrolowana cukrzyca w ciąży może zwiększać ryzyko wystąpienia u dziecka wad rozwojowych (serca, układu nerwowego czy nerek). Może się również przyczynić do zwiększonej masy urodzeniowej dziecka, a także wystąpienia u niego zaburzeń metabolizmu.
Cukrzyca może mieć również negatywny wpływ na zdrowie ciężarnej. Infekcje dróg moczowych, nadciśnienie czy zwiększenie postępu choroby to tylko niektóre negatywne skutki, które mogą zagrażać przyszłej mamie. Należy również podkreślić, że maksymalny przybór masy ciała ciężarnej, u której BMI jest w normie, powinien wynosić ok. 13 kg, natomiast u kobiety, która przed ciążą miała nadwagę, przybór masy ciała powinien być odpowiednio mniejszy. Nadwaga i otyłość mogą zwiększać ryzyko choroby.
Czy po porodzie istnieje ryzyko, że cukrzyca ciążowa przerodzi się w zwykłą cukrzycę?
Pacjentki, u których w ciąży zdiagnozowano cukrzycę, rzeczywiście są bardziej narażone na zachorowanie na cukrzycę typu 2 po urodzeniu dziecka. Najczęściej zdarza się to w sytuacji, gdy cukrzyca ciążowa ujawniła się już w pierwszym trymestrze ciąży. Po rozwiązaniu kobieta powinna więc zostać pod stałą kontrolą lekarza. Regularne badanie poziomu glukozy we krwi umożliwia ocenę stanu zdrowia pacjentki. W przypadku wyniku pozytywnego, diagnostykę należy powtarzać raz do roku, w celu wykluczenia nawrotu choroby. Jeśli badania potwierdzą podwyższony poziom glukozy, należy rozpocząć leczenie w poradni diabetologicznej.
Czy kobieta po in vitro jest bardziej narażona na cukrzycę ciążową?
Sama metoda leczenia niepłodności nie ma wpływu na wystąpienie u ciężarnej cukrzycy ciążowej. Zachorować na nią mogą wszystkie kobiety, bez względu na sposób zajścia w ciążę. Warto jednak podkreślić, że znaczenie może mieć przyczyna niepłodności.
Pacjentki, które podjęły leczenie metodą in vitro ze względu na zdiagnozowany zespół policystycznych jajników rzeczywiście są bardziej narażone na zachorowanie na cukrzycę ciążową.
Znaczenie ma zatem nie zastosowane rozwiązanie (jak np. zapłodnienie pozaustrojowe), a schorzenie, które jest przyczyną trudności z poczęciem dziecka.
Które kobiety są bardziej narażone na cukrzycę ciążową?
Cukrzyca ciążowa może wystąpić u każdej ciężarnej, jednak bardziej narażone na nią są kobiety, które przed zajściem w ciążę cierpiały z powodu otyłości oraz te, w których rodzinie wystąpiła cukrzyca typu II. Ryzyko wystąpienia cukrzycy wzrasta również wraz z wiekiem ciężarnej, a także przy kolejnej ciąży (zwłaszcza jeśli w tej pierwszej były problemy z unormowaniem cukru). Również jeżeli pierwsze dziecko urodziło się z masą powyżej 4 kg lub gdy u matki zdiagnozowano nadciśnienie tętnicze, ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej wzrasta.
Jakich głównie produktów żywieniowych powinny unikać kobiety cierpiące na cukrzycę ciążową?
W przypadku zdiagnozowania cukrzycy ciążowej, z diety powinny zostać wyeliminowane produkty zawierające cukry proste i tłuszcze, w tym przede wszystkim słodycze, niektóre owoce, wysokotłuszczowe mleko i nabiał, tłuste mięso, dżemy, żółte sery, suszone owoce, sosy. Jeżeli kobieta jest w grupie ryzyka, to niezależnie od wyników badania, powinna wybierać produkty o niskim indeksie glikemicznym. Dotyczy to np. pacjentek otyłych (o zbyt wysokim BMI), a także tych, u których w rodzinie wystąpiły przypadki zachorowania na cukrzycę.
Konsultacja medyczna: dr Andrzej Jeżak, ginekolog-położnik z Kliniki Leczenia Niepłodności INVICTA w Warszawie
Przeczytaj także:
https://plodnosc.pl/seks-w-ciazy-czy-jest-grozny-dla-dziecka-czy-dla-kazdej-ciezarnej-jest-bezpieczny/
Jolka
2017-07-03 15:15Moja ciocia też będąc w ciąży miała problem z cukrzycą. na szczęście trafiła na bardzo mądrą i miłą panią dietetyk Magdę Szymańską z FoodDiet i ciążę przeszła bez żadnych komplikacji 🙂