Każdego roku na świecie rodzi się 300 000 dzieci z wadami cewy nerwowej (WCN). Jest to grupa wrodzonych wad rozwojowych mózgu i rdzenia kręgowego, które powstają podczas rozwoju płodowego. W większości przypadków zaburzeniom można zapobiec, a w profilaktyce kluczową rolę odgrywa kwas foliowy.
Czym jest kwas foliowy?
Kwas foliowy to syntetyczna postać naturalnie występujących folianów (witaminy B9), czyli związków, które są odpowiedzialne za powstawanie i wzrost komórek oraz tworzenie DNA, wspierają funkcjonowanie układu immunologicznego, a także odgrywają istotną rolę w produkcji oraz aktywności czerwonych krwinek. Ich niedobór w organizmie może powodować anemię, zwiększać ryzyko zachorowania na depresję lub powodować problemy z pamięcią, zmęczenie czy utratę apetytu.
Zasoby tego związku chemicznego w naszym ciele mogą się wyczerpywać na skutek nadużywania alkoholu, częstego stosowania antybiotykoterapii, leków moczopędnych oraz doustnych preparatów antykoncepcyjnych. Szkodzić może też nieodpowiednia dieta czy palenie papierosów. Choć organizm człowieka potrzebuje folianów do prawidłowego funkcjonowania, nie potrafi ich sam wytwarzać. Dlatego niezbędne jest dostarczanie tych substancji z zewnątrz – wraz z pożywieniem lub w postaci suplementów diety.
Dobrym źródłem folianów są warzywa o ciemnych liściach, jak np. szpinak, brukselka, sałata, a także soczewica, pomarańcze, mleko i pieczywo pełnoziarniste.
Jaką rolę odgrywa kwas foliowy podczas ciąży?
W ciąży foliany odgrywają niezwykle istotną rolę: obniżają ryzyko przedwczesnego porodu i są niezbędne do wzrostu rdzenia kręgowego dziecka. Ich niedobór może więc skutkować poważnymi wadami płodu i powikłaniami (np. poronienie, niska waga urodzeniowa). Ze względu na swoją nieocenioną rolę w rozwoju płodowym, kwas foliowy znajduje się w większości witamin dla kobiet w ciąży. Można również dostać preparaty jednoskładnikowe z kwasem foliowym.
Przyszłym mamom zaleca się stosowanie diety bogatej w foliany i suplementację kwasu foliowego pod nadzorem lekarza prowadzącego.
Warto przeczytać: Jak przygotować się do ciąży: badania, dieta, konsultacje lekarskie
Jakie są przyczyny powstawania wad cewy nerwowej i jaką rolę odgrywa kwas foliowy?
Kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowego rozwoju i zamknięcia cewy nerwowej, co ma miejsce do 28. dnia po zapłodnieniu. Cewa nerwowa to zawiązek układu nerwowego, z którego rozwija się mózg oraz rdzeń kręgowy. Do rozwoju WCN dochodzi w przypadku niedomknięcia cewy.
Przykładowe wady cewy nerwowej
Jedną z najpowszechniejszych wad cewy nerwowej jest anencefalia, czyli poważna wrodzona wada rozwojowa charakteryzująca się niewykształceniem części mózgu. Cierpiące na to schorzenie dzieci zwykle umierają we wczesnym dzieciństwie. Inną wadą wrodzoną związaną z WCN jest rozszczep kręgosłupa, w której kanał kręgowy nie domyka się w okresie rozwoju, pozostawiając odsłonięty rdzeń. Chorzy na rozszczep kręgosłupa mają problemy z ruchomością oraz skórą i niejednokrotnie wymagają interwencji chirurgicznych.
W jaki sposób kwas foliowy może zapobiegać powstawaniu wad cewy nerwowej?
Jedynym znanym sposobem zapobiegania rozwojowi WCN jest przyjmowanie suplementów z kwasem foliowym przez przyszłą mamę przynajmniej w pierwszych czterech tygodniach ciąży, czyli w okresie, w którym wykształca się mózg i kręgosłup. Ponieważ jednak gros kobiet nie jest świadoma ciąży w jej najwcześniejszym stadium, przyjmowanie suplementów z kwasem foliowym zaleca się wszystkim kobietom planującym macierzyństwo.
Długotrwałe przyjmowanie kwasu foliowego nie niesie ze sobą żadnych skutków ubocznych. Wręcz przeciwnie, z badań wiemy, że jego suplementacja przez co najmniej 12 miesięcy przed zapłodnieniem może zmniejszać ryzyko przedwczesnego porodu o ponad 50%. Ponadto istnieją dowody potwierdzające, że spożywanie kwasu foliowego w ciąży może znacząco ograniczać występowanie WCN.
Badania pokazują, że już suplementacja na poziomie 400μg zapobiega rozwojowi WCN w ponad 50% przypadków u kobiet, które przyjmowały go przed zapłodnieniem oraz w pierwszym trymestrze ciąży.
Niektóre kraje, w tym Stany Zjednoczone, Kanada, Chiny oraz Republika Południowej Afryki, wprowadziły obowiązek wzbogacania w kwas foliowy niektórych środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tym podstawowych ziaren zbóż, chleba, makaronu i mąki. Badanie, w którym analizowano wyniki tego posunięcia w USA w latach 1995-2011 pokazało 35% spadek liczby narodzin dzieci z WCN od jego wejścia w życie (1998).
W jakich ilościach należy suplementować kwas foliowy?
Większość dużych organizacji zdrowia, w tym CDC (Amerykańskie Centrum Kontroli i Prewencji Chorób) zaleca dzienne spożycie kwasu foliowego przez kobiety w ciąży lub planujące ciążę na poziomie 400 μg. W przypadku występowania WCN w wywiadzie rodzinnym, zalecane dzienne spożycie wzrasta do 4000μg.
Ważne: przed rozpoczęciem przyjmowania jakiegokolwiek suplementu należy każdorazowo skontaktować się z lekarzem prowadzącym, który zaleci najodpowiedniejszy preparat i określi jego dawkę.
Artykuł powstał we współpracy z
PRZECZYTAJ TAKŻE: 3-miesięczna kuracja, która zwiększa płodność kobiet – nowe doniesienia naukowe
3-miesięczna kuracja, która zwiększa płodność kobiet – nowe doniesienia naukowe
Dodaj komentarz