W sieci nie brakuje ekspertów, którzy z przekonaniem głoszą „prawdy” o zdrowiu. Lekarze, dietetycy, influencerzy i profesorowie – tysiące kont, filmów i postów pełnych naukowo brzmiących teorii, popartych rzekomymi badaniami i komentarzami zachwyconych obserwatorów. Ale czy to wystarczający powód, by im ufać? Jak rozpoznać, co jest faktem, a co niebezpiecznym mitem? I jak nie dać się nabrać, gdy stawką jest własne zdrowie?
O tych problemach porozmawiają eksperci podczas konferencji „Płodność. Strefa Specjalistycznej Wiedzy”, która odbędzie się 22 listopada 2025 roku w Warszawie. W debacie „Medycyna w erze fake newsów” wezmą udział m.in. dr Maja Herman, dr Szymon Suwała, dr Karolina Kędzierska-Kapuza, dr Damian Parol oraz lek. Monika Działowska. Uczestnicy konferencji będą mogli także wysłuchać kilkunastu prelekcji w dwóch tematycznych panelach.
>> Więcej o konferencji przeczytasz na stronie wydarzenia. Tu również zarejestrujesz się i kupisz bilety.
Frutarianizm, który zakończył się tragedią
Karolina Krzyżak, 27-letnia Warszawianka, zmarła w 2024 r. na Bali wskutek skrajnego niedożywienia, ważąc w chwili śmierci jedynie 27 kg. Jej dramat rozwinął się od wieloletnich zaburzeń obrazu ciała i dążenia do ekstremalnej diety — najpierw weganizmu, a potem frutarianizmu (dieta oparta wyłącznie na surowych owocach).
Pomimo interwencji rodziny, a nawet hospitalizacji, Karolina nie zrezygnowała z restrykcyjnej diety, tłumacząc to „oczyszczaniem” organizmu. Od początku była pod silnym wpływem społeczności internetowej i zbyt mocno wierzyła w teorię internetowych influencerów, m.in. Daniell Siiry.
Podczas pobytu na Bali odmówiła leczenia, spożywała jedynie owoce, była skrajnie wychudzona i w końcu zmarła samotnie w wynajętej willi. Jej śmierć wiązano z niedoborami żywieniowymi, rozwiniętą osteoporozą i zaburzeniami metabolicznymi, które prowadziły do obrzęków kończyn dolnych i pogarszania stanu ogólnego. Do samego końca Karolina nie dała się nikomu przekonać, że dieta oparta wyłącznie na surowych owocach jest szkodliwa.
Bracia Rodzeń – popularni i kontrowersyjni
Lekarze medycyny, Mateusz i Łukasz Rodzeń, znani w internecie jako Bracia Rodzeń, od lat przekazują informację, które budzą kontrowersje wśród zwolenników tradycyjnej medycyny i dietetyki opartej na badaniach naukowych. A mimo to ich płatne programy zdrowotne cieszą się powodzeniem wśród znacznej grupy ludzi. Jedni uważają ich za cudotwórców, inni za szarlatanów.
Bracia Rodzeń są zwolennikami diety keto i niskowęglowodanowej, zalecając rezygnację z węglowodanów, wprowadzenie postu przerywanego, unikanie określonych produktów spożywczych np. owsianki.
Zasłynęli krytykując przyjmowanie farmakoterapii, m.in. leków nasennych, które mają prowadzić do narkomanii, a także kwestionowaniem tradycyjnych metod leczenia i opierania leczenia wyłącznie o dietę. Ich zdaniem, depresja czy cukrzyca typu 2 może zostać wyleczona wyłącznie dzięki farmakoterapii.
Profesor Grażyna Cichoń i „Żywieniowy przekręt”
2 miliony wyświetleń w zaledwie 2 tygodnie uzyskał wywiad Bogdana Rymanowskiego z prof. Grażyną Cichosz, technologiem żywności i specjalistką bezpieczeństwa zdrowotnego żywności i żywienia. Rozmowa pt. „Żywieniowy przekręt” wywołała pod filmem na You Tube ponad 16 tys. komentarzy, większość w zdecydowanie pozytywnym wydźwięku.
Prof. Cichosz rozprawia się w rozmowie z wieloma tuszowaniami branży spożywczej, brakiem uregulowań prawnych dotyczących produkcji żywności, krytycznie wypowiada się na temat jakości współczesnej żywności. I choć w wielu aspektach trudno nie zgodzić się ze specjalistką, to część jej wypowiedzi wprowadziła branżę dietetyczną w osłupienie.
Prof. Grażyna Cichosz uznała modyfikowaną genetycznie soję za „największy przekręt dietetyczny XXI wieku” i sprawcę chorób, których 30 lat temu nie było, m.in. chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelit, nowotwory oraz Hashimoto. Eksperci szybko sprostowali te twierdzenia, wskazując, że brak dowodów na taki związek. Jednak dla wielu widzów autorytet profesor wystarczył, by uznać jej słowa za prawdę.
Szczepionki a autyzm
Jednym z największych mitów zdrowotnych ostatnich dekad jest postrzeganie szczepionek (zwłaszcza skojarzona MMR) albo składników szczepionek (np. tiomersal/thiomersal) jako sprawców autyzm.
Wszystko zaczęło się od lekarza Andrew Wakefield, który w 1998 r. opublikował na łamach prestiżowego The Lancet artykuł sugerujący związek szczepionek skojarzonych z wystąpieniem autyzmu u dzieci. Praca badawcza okazała się niewiarygodna i sfałszowana – oszustwo obejmowało selekcję i manipulację danymi oraz dwa nieujawnione konflikty interesów. Artykuł został wycofany z The Lancet, a sam Wakefield został pozbawiony praw do wykonania zawodu i cieszył się niesławą.
Mimo braku podstaw naukowych, które wykazałyby związek szczepionki MMR z rakiem jelita grubego i autyzmem, obawy na dobre zagościły w sceptycznej części społeczeństwa, a nawet u części przedstawicieli środowiska medycznego.
Sprawa “Szarlatana” Oskara D.
Oscar D., opisany w serialu Wirtualnej Polski „Szarlatan”, nazywał siebie duchownym Kościoła Naturalnego i w ramach swojej działalności udzielał konsultacji zdrowotnych oraz rozpisywał „leczenie” suplementami, które należało zakupić w jego sklepie.
Przez 2 lata był gwiazdą social mediów i wraz ze swoją partnerką prowadzili intratny biznes na chorych osobach – nierzadko z nowotworami, zdesperowanych, szukających pomocy wszędzie. Snuł opowieści o tysiącach uleczonych osób, a entuzjastyczne komentarze w internecie zdawały się to potwierdzać. Tymczasem za tymi opiniami stała partnerka Oscara D., która za pośrednictwem dziesiątek stworzonych przez siebie kont snuła wymyślone historie.
Jak wykazało śledztwo prowadzone przez dziennikarzy Wirtualnej Polski, a obecnie prokuratury, Oscar D. nie był lekarzem, skończył jedynie internetowy kurs naturopatii. Brak wiedzy medycznej nie przeszkadzał mu z ogromnym przekonaniem tłumaczyć mechanizmy powstawania raka i innych poważnych chorób, a także sposób ich leczenia.
Mężczyzna w trakcie swoich konsultacji odradzał pacjentom biopsje, podważał diagnozy lekarzy, w tym onkologów. Jedna z osób, która zawierzyła takim radom Oscara D. dziś już nie żyje. Pani Ewa, opisana w serialu „Szarlatan”, za jego namową nie poddała się biopsji, gdy wyczuła guza w piersi, zrezygnowała z konsultacji lekarskiej, zakupiła za to polecane suplementy. Po jej śmierci, córka p. Ewy chciała rozgłosić historię mamy, a wtedy zaczęła otrzymywać pogróżki z fałszywych kont na Facebooku.
Dla jeszcze większej hipokryzji, w czasie, gdy Oscar D. oczerniał lekarzy medycyny, odradzając konsultacje i badania, jego chorująca matka leczyła się w szpitalu, nie przyjmując suplementów polecanych przez syna.
Oskar D. przez dwa lata swojej działalności zarobił ponad 4 miliony złotych.
W dobie mediów społecznościowych fałszywe informacje rozchodzą się szybciej niż kiedykolwiek. Łatwo ulec pozorom eksperckości i „dobrym radom”, które mogą kosztować zdrowie, a nawet życie. Warto więc zawsze sprawdzać źródła, pytać lekarzy i ufać nauce – nie internetowym autorytetom.
Źródła:
https://wiadomosci.wp.pl/ewa-umierala-w-szpitalu-a-oskar-d-z-partnerka-dzielili-miliony-chcialem-tylko-zarobic-7216846194608736a
https://tvn24.pl/zdrowie/karolina-krzyzak-ktora-zmarla-na-bali-wazyla-jedynie-27-kilogramow-czy-mozna-wyleczyc-anoreksje-st8689262
https://www.youtube.com/watch?v=ksWAT3uqlWA
https://www.instagram.com/p/DMxD9HJMDia/
Fot. unsplash.com/ Hartono Creative Studio
Dodaj komentarz