Zarażenie pneumokokami następuje drogą kropelkową lub przy bezpośrednim kontakcie, co sprawia, że bardzo łatwo o zakażenie. Tym bardziej że zarażają także osoby bezobjawowe. Konsekwencją może być zapalenie płuc, zapalenie zatok, a w najgorszym przypadku sepsa i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Najskuteczniejszą i jedyną formą zabezpieczenia przed pneumokokami jest szczepionka. Dla kogo szczepienie przeciw pneumokokom jest refundowane przez NFZ? Jakie są rodzaje szczepionek i w ilu dawkach należy je przyjąć?
Co to są pneumokoki?
Pneumokoki to powszechnie występujące bakterie zwane też dwoinkami zapalenia płuc, a osiedlają się w nosie i gardle. Do zakażenia dochodzi niezwykle łatwo, poprzez wdychanie kropelek wydzieliny z dróg oddechowych lub kontakt ze śliną – w rezultacie wystarczy bezpośredni kontakt z nosicielem, aby mogło dojść do zakażenia pneumokokami.
Nie zawsze nosiciel wykazuje objawy choroby, ale nie oznacza to, że nie zaraża. Niestety osoby mniej odporne czy z grupy ryzyka mogą zarazić się od kogoś, kto jest bezobjawowy.
Zachorowania – statystyka
Jak podają statystyki wskutek zarażenia pneumokokami co roku umiera nawet 1,5 mln dzieci. Na Inwazyjną Chorobę Pneumokokową (IChP) zapada w Polsce ponad 1000 dzieci każdego roku – grupa wiekowa to 0-4 lata.
Nie ma dokładnych danych odnośnie nieinwazyjnych zakażeń pneumokokami. Według szacunków na pneumokokowe zapalenie płuc choruje kilkanaście tysięcy osób, a na zapalenie ucha środkowego kilkadziesiąt tysięcy osób rocznie.
Zakażenie pneumokokami – jakie choroby wywołuje? Konsekwencje
Zakażenie pneumokokami najczęściej powoduje choroby górnych dróg oddechowych, zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, zatok i gardła. Pneumokoki są odpowiedzialne za zapalenie ucha środkowego, które może skończyć się nawet częściowym uszkodzeniem słuchu lub głuchotą.
WARTO WIEDZIEĆ! Dzieci, szczególnie uczęszczające do żłobka i przedszkola, mogą mieć bakterie w nosie i gardle, ale być wyłącznie nosicielem. Nie mają objawów, ale mogą zarażać. Szczególnie podatną grupą będą osoby starsze.
W sytuacjach skrajnych może dojść do przeniknięcia bakterii do krwi, co prowadzi do bardzo poważnych konsekwencji takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsa i inwazyjna choroba pneumokokowa.
Zakażenia pneumokokami są szczególnie rozpowszechnione w okresie jesienno-zimowym, gdy grypa narusza nabłonek dróg oddechowych, ułatwiając tym samym wniknięcie do organizmu pneumokoków.
Przeczytaj: Zastrzyk i dziecko – jak uniknąć katastrofy? Zobacz, jak przygotować malucha do szczepienia
Objawy zakażenia pneumokokami
Objawy zakażenia pneumokokami są zależne od choroby, jaką powodują. Jeśli bakterie zaatakowały ucho i doprowadziły do zapalenia ucha środkowego, to symptomami będą silny ból ucha, gorączka, niepokój, rozdrażnienie.
W przypadku zapalenia płuc pojawi się kaszel, zaburzenia oddychania, duszności, ból w klatce piersiowej, gorączka.
O obecności bakterii pneumokokowych w organizmie mogą świadczyć także nawracające zapalenia zatok i częste dolegliwości ze strony oskrzeli i płuc.
Pneumokoki mogą też doprowadzić do dużo poważniejszych chorób. Jedną z nich jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – objawami są ból głowy, wysoka gorączka, sztywność karku, wymioty, zaburzenia świadomości, nadwrażliwość karku, a nawet utrata przytomności.
Gdy pneumokoki wnikają do krwi, rozmnażają się tam i przemieszczają do narządów w całym ciele, dochodzi do sepsy, czyli niewydolności wielonarządowej. Jej głównymi objawami jest gorączka powyżej 40 stopni C lub przeciwnie obniżona temperatura ciała wynosząca mniej niż 36 stopni C, dreszcze, drgawki, przyśpieszony oddech i bicie serca, bladoszara skóra, spadek cieśnienia, zaburzenia krzepnięcia krwi, utrata przytomności.
Leczenie zakażenia pneumokokami
Zdiagnozowane zakażenie pneumokokami polega na leczeniu przyczynowym, tj. pozbyciu się bakterii z organizmu. W tym celu stosowane są antybiotyki, leki przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i wiele innych. W przypadku powikłań pacjent musi znaleźć się pod opieką specjalistów – neurologa, pulmonologa, logopedy, okulisty, chirurga czy kardiologa.
Najlepszym i najskuteczniejszym sposobem uniknięcia zarażenia pneumokokami jest szczepienie.
Szczepionka przeciw pneumokokom – dla kogo?
Szczepionka przeciw pneumokokom zalecana jest przede wszystkim dzieciom do 5. roku życia. W Kielcach, gdzie szczepionka ta była refundowana przez samorząd od 2006 roku, zaobserwowano zmniejszenie zachorowań na pneumokokowe zapalenie płuc u dzieci do 2. roku życia aż o 97%. Zwiększyła się także odporność zbiorowiskowa – nastąpił spadek zachorowań u dorosłych o 50%.
UWAGA! Na zakażenie pneumokokami narażone są głównie małe dzieci do 2. roku życia oraz osoby starsze po 65. r.ż. Stąd szczepienie najmłodszych to w dużej mierze także profilaktyka i ochrona dla osób starszych – istotne zwłaszcza w domach wielopokoleniowych, gdzie pod jednym dachem mieszkają seniorzy i dzieci.
Przeczytaj także: COVID-19 u dzieci – jak przebiega choroba?
Jak wygląda szczepienie przeciw pneumokokom?
W Polsce znane są dwa rodzaje szczepionek przeciw pneumokokom: skoniugowane i polisacharydowe. Z czego ostatni typ jest obecnie niedostępny.
- Prevenar 13 – szczepionka przeciw pneumokokom, skoniugowana, tzw. trzynastowalentna, zawierająca 13 serotypów pneumokoka, stosowana u osób dorosłych i dzieci,
- Synflorix – szczepionka przeciw pneumokokom, skoniugowana, tzw. dziesięciowalentna, zawierająca 10 serotypów pneumokoka, stosowana wyłącznie u dzieci w wieku 6 tygodni-5 lat,
- Pneumovax 23 – szczepionka przeciw pneumokokom polisacharydowa; aktualnie niedostępna w Polsce.
Szczepionkę podaje się w 3 dawkach: w 1-wszym roku życia dwie dawki oraz w 2-gim roku życia dawka przypominająca (system 2+1).
W przypadku dzieci z grup ryzyka szczepienie wymaga podania 3 dawek podstawowych w 1-wszym roku życia oraz 1 dawki przypominającej w 2-gim roku życia.
Szczepienia przeciw pneumokokom standardowo rozpoczyna się od 2. miesiąca życia dziecka.
Zarówno szczepionka 10-walentna, jak i 13-walentna podawana jest drogą domięśniową: u niemowląt w powierzchnię uda, u starszych dzieci i dorosłych – w mięsień naramienny. Może być podana z innymi szczepionkami zgodnie z kalendarzem szczepień, pod warunkiem że będzie to inne miejsce wkłucia.
Od 2020 roku w Polsce w ramach kalendarza szczepień bezpłatnych dzieci otrzymywać będą szczepionkę PVC-10 w schemacie 2+1. Dzieci urodzone przedwcześnie, między 27. a 37. tygodniem ciąży także otrzymają szczepionkę PCV-10, tyle że w schemacie 3+1.
Szczepionka PCV-13 refundowana jest dla wcześniaków urodzonych przed 27. tygodniem ciąży.
Szczepionka przeciw pneumokokom – cena
Bezpłatne szczepienie przeciw pneumokokom przysługuje w Polsce dzieciom urodzonym po 31 grudnia 2016 roku, a także urodzonym przed 31 grudnia 2016, które nie ukończyły jeszcze 5 lat, ale należą do grupy podwyższonego ryzyka:
- zakażone HIV,
- z wadami ośrodkowego układu nerwowego,
- po przeszczepieniu szpiku lub narządów wewnętrznych,
- ze schorzeniami immunologiczno-hematologicznymi,
- z przewlekłymi chorobami serca,
- z przewlekłą niewydolnością nerek,
- z przewlekłymi chorobami płuc,
- z pierwotnymi zaburzeniami odporności.
Dla osób nieobjętych refundacją: cena za 1 dawkę szczepionki przeciw pneumokokom wynosi od 230 zł do 290 zł. Warto sprawdzić kilka aptek, bo różnice cenowe potrafią wynieść kilkadziesiąt złotych.
Możliwe powikłania
Skoniugowane szczepionki przeciw pneumokokom są bezpieczne i dopuszczone do obrotu w całej Europie. Jednak – tak jak po każdym innym szczepieniu – mogą, ale nie muszą, pojawić się odczyny poszczepienne. Do najczęstszych powikłań należą: ból i zaczerwienienie w miejscu wkłucia, gorączka powyżej 38 stopni C, problemy ze snem, rozdrażnienie, biegunka. Jeśli występują, to zazwyczaj mają charakter łagodny.
Źródła:
https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/pneumokoki/
https://www.mp.pl/pacjent/szczepienia/szczepienia-i-szczepionki/64435,szczepienie-przeciwko-pneumokokom
https://www.szczepienia.pl/pneumokoki/szczepienia-ochronne-przeciw-pneumokokom/jakie-sa-dostepne-szczepionki/
POLECAMY TAKŻE:
Szczepienie przeciwko meningokokom – wszystko, co trzeba wiedzieć
Dodaj komentarz