Zaangażowanie mężczyzny w proces planowania ciąży jest kluczowe nie tylko dla wspólnego sukcesu, ale także zdrowia przyszłego dziecka. Współczesna medycyna coraz bardziej podkreśla, że jakość nasienia, badania przesiewowe oraz odpowiedni styl życia przyszłego taty mają istotny wpływ na płodność, oraz przebieg ciąży. Dlatego też mężczyźni powinni świadomie przygotować się do roli ojca.
Niewątpliwie należy wspomnieć tu o jakości nasienia mężczyzn, która to od kilku dekad spada, co w ostatnim czasie dodatkowo przybiera na sile. I chociaż na co dzień wiele się mówi o konieczności skupienia się w tym czasie na zdrowiu i stylu życia przez przyszłe matki, to odpowiednie przyzwyczajenia i stan zdrowia mężczyzn również ma tu niebagatelne znaczenie. Jak mężczyzna może zadbać o swoją płodność i przekazywane potomstwu geny? Zapraszamy do lektury!
Przygotowania do ciąży a rola mężczyzny
Profesor Hagai Levine z Uniwersytetu Hebrajskiego podkreśla, że globalnie zanotowano drastyczny, ponad 50-procentowy spadek liczby plemników w nasieniu mężczyzn w ciągu ostatnich 46 lat, a trend ten dodatkowo nasilił się w ostatnim czasie. Ponadto odnotowywano niepokojące zjawisko rocznego spadku stężenia i ogólnej liczby plemników u mężczyzn o ponad 1%. To zjawisko koreluje z innymi niekorzystnymi trendami zdrowotnymi, takimi jak zwiększenie przypadków raka jądra, zaburzeń hormonalnych oraz wad wrodzonych narządów płciowych, co wpływa również na obniżenie zdrowia reprodukcyjnego mężczyzn. Istotne jest, aby nie lekceważyć tych zmian i podjąć kroki w celu ograniczenia niepokojących trendów.
Badanie nasienia – pierwszy krok w ocenie męskiej płodności
Pierwszym krokiem w kierunku rozpoczęcia starań o dziecko jest konsultacja z lekarzem i przeprowadzenie wstępnych badań diagnostycznych. Obserwowany na świecie spadek liczby i jakości plemników zmusza mężczyzn do dokładnej analizy jakości ich nasienia, w tym ilości i ruchliwości plemników. Słaba jakość nasienia może negatywnie wpłynąć na DNA potomstwa.
Ponadto najnowsze wyniki badań jednoznacznie wskazują, że jakość plemników, w tym zmiany w strukturze DNA plemników, mają znaczenie dla utrzymania ciąży. Integralność genetyczna plemników, czyli zachowanie poprawnej struktury ich DNA, jest fundamentalna dla prawidłowego rozwoju zarodka.
Przydatne okazują się również inne badania, takie jak morfologia krwi, ogólne badanie moczu, poziom glukozy na czczo, witaminy D, a także TSH i FT4. Istotne są także testy na obecność chorób zakaźnych, jak kiła czy HIV, oraz badanie grupy krwi, aby wykluczyć ryzyko konfliktu serologicznego między krwią matki i płodu. Warto, aby mężczyzna przeszedł takie badanie przed planowanym zajściem w ciążę przez partnerkę, aby móc na wczesnym etapie podjąć odpowiednie działania, takie jak zmiana diety, suplementacja czy nawet specjalistyczne leczenie, które mogą znacząco poprawić jakość nasienia.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ustaliła kryteria oceny nasienia, które pozwalają określić prawdopodobieństwo mężczyzny na zostanie ojcem. Aktualne normy obejmują różne parametry nasienia, które są ważne dla oceny zdolności rozrodczych mężczyzn. W badaniach ocenia się takie wskaźniki jak:
- Liczebność plemników, która powinna wynosić co najmniej 16 mln/ml lub 39 mln na cały ejakulat,
- Żywotność plemników, gdzie 54% plemników powinno być żywych,
- Ruchliwość plemników, z co najmniej 30% plemników poruszających się aktywnie,
- Morfologia plemników, z minimum 4% plemników o prawidłowej budowie,
- Objętość ejakulatu powinna wynosić co najmniej 1,4 ml,
- pH nasienia powinno wynosić co najmniej 7,2.
Dieta i suplementy – jak poprawić jakość nasienia?
Dieta ma znaczący wpływ na jakość nasienia. Zaleca się, aby przyszły ojciec koncentrował się na spożywaniu dużej ilości warzyw i owoców, a także na produktach bogatych w węglowodany złożone, takich jak pieczywo pełnoziarniste, płatki owsiane, kasze i makaron razowy. Dieta powinna również zawierać białko pochodzące z roślin strączkowych, ryb oraz chudego mięsa, takiego jak drób czy wołowina. Ponadto w diecie nie powinno zabraknąć –Lkarnityny, która znajduje się w wołowinie czy rybach, a także w przetworach mlecznych i orzechach. Ważna jest również witamina C, dostępna w owocach takich jak czarne i czerwone porzeczki, kiwi czy cytrusy oraz beta-karoten z marchwi czy dyni. Nie można zapominać o witaminie E z oliwy z oliwek czy orzechów, resweratrolu z soków z czerwonych winogron, jak również likopenu z pomidorów. Istotne są również składniki takie jak koenzym Q10, selen, cynk oraz N-acetylocysteina i witamina B6, k znajdujące się w różnorodnych produktach – od ryb morskich, przez pestki dyni, po chude mięso i produkty zbożowe. Składniki te wspierają zdrowie reprodukcyjne na różnych poziomach, czy to chroniąc plemniki przed nadmiarem wolnych rodników czy też wpływając na przebieg spermatogenezy oraz jakość nasienia.
Ponadto w kwestii suplementacji, zaleca się, aby przyszli ojcowie wybierali preparaty obfitujące w składniki, które pomagają w utrzymaniu prawidłowych parametrów płodności i funkcji rozrodczych, właściwego poziomu testosteronu oraz prawidłowej syntezy DNA. N-acetylocysteina (NAC) przykładowo, będąca pochodną aminokwasu L-cysteiny, w organizmie jest szybko przekształcana przez wątrobę w cysteinę, a później w glicynę i glutation, które są składnikami naturalnego systemu antyoksydacyjnego ludzkiego ciała.
Stwierdzono również, że NAC pozytywnie wpływa na liczbę, ruchliwość i morfologię plemników, integruje DNA, wspomaga syntezę testosteronu i wspiera spermatogenezę w męskim układzie rozrodczym. Cholina jest niezbędna w procesie dojrzewania plemników i ma wpływ na ich ruchliwość.
L-metylofolian wapnia, aktywna forma kwasu foliowego, razem z choliną, dostarcza grup metylowych niezbędnych do metylacji DNA i modyfikacji epigenetycznych, które są istotne dla powstawania dojrzałych plemników. Witamina B6 odgrywa ważną rolę w metabolizmie folianów.
Cynk pełni funkcję w procesie produkcji spermy oraz w utrzymaniu żywotności plemników. Niedostateczne spożycie tego pierwiastka może prowadzić do obniżenia ilości i jakości nasienia, co może wiązać się z bezskutecznymi próbami zapłodnienia. Jest to szczególnie ważne dla mężczyzn w okresie reprodukcji. Ponadto, cynk jest antyoksydantem, chroniącym plemniki przed uszkodzeniem przez wolne rodniki. Selen również wspiera w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym. W połączeniu z N-acetylocysteiną wpływa na regulację hormonalną, stymulując produkcję testosteronu i obniżając poziom hormonów, które w nadmiarze mogą negatywnie wpłynąć na męską płodność. Resweratrol, antyoksydant występujący m.in. w winogronach, w połączeniu z witaminą C, może chronić DNA przed utlenieniem i wpływać na obniżenie poziomu uszkodzeń materiału genetycznego u mężczyzn, u których wykazano nieprawidłowe parametry nasienia.
Badania wykazały powiązanie pomiędzy zmienionymi parametrami nasienia, takimi jak redukcja objętości ejakulatu, liczby i ruchliwości plemników, zmianami ich struktury oraz zwiększeniem fragmentacji DNA tych komórek rozrodczych, a występowaniem różnych chorób nie tylko związanych z męskim układem moczowo-płciowym.
Do tych schorzeń należą nowotwory, takie jak rak prostaty, jelita grubego czy czerniak, ale również infekcje układu rozrodczego (bakteryjne, grzybicze, wirusowe) oraz ogólnoustrojowe stany zapalne, które towarzyszą np otyłości. Inne czynniki wpływające na płodność mężczyzn to schorzenia autoimmunologiczne, endokrynologiczne, np. hipogonadyzm, oraz metaboliczne, takie jak cukrzyca, zespół metaboliczny i inne choroby przewlekłe. Na jakość nasienia destrukcyjny wpływ ma także stres, czy alkohol, papierosy i inne używki.
Źródła:
- Serwis Zdrowie, Jak mężczyzna może dbać o płodność, online:https://zdrowie.pap.pl/rodzice/jak-mezczyzna-moze-dbac-o-plodnosc, dostęp: 16.04.23
- Serwis Zdrowie, Stres niszczy męską płodność, online: https://zdrowie.pap.pl/intymnosc/stres-niszczy-meska-plodnosc, dostęp: 16.04.23.
- Atkuri K.R., Mantovani J.J., Herzenberg L.A., Herzenberg L.A. N-Acetylcysteine-a safe antidote for cysteine/glutathione deficiency. Curr Opin Pharmacol. 2007;7(4):355–9.
- Ghafarizadeh A., Malmir M., Naderi Noreini S., Faraji T. Antioxidant effects of N-acetylcysteine on the male reproductive system: A systematic review. Andrologia. 2021;53(1):1–13.
- Jannatifar R., Parivar K., Roodbari N.H., Nasr-Esfahani M.H. Effects of N-acetyl-cysteine supplementation on sperm quality, chromatin integrity and level of oxidative stress in infertile men. Reprod Biol Endocrinol. 2019;17(1):1–9.
- Jeznach-Steinhagen A. Czerwonogrodzka-Senczyna A., Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynol. Otył. Zab. Przem. Mat. 2013;9(1):14-19.
- Pasternak-Winiarska A. Wybrane czynniki środowiskowe a ryzyko niepłodności mężczyzn, Kosmos 2019;68(2):239-247.
- Zdrojewicz Z., Wiśniewska A. Rola cynku w seksualności mężczyzn. Adv Clin Exp Med. 2005;14(6):1295–1300.
Dodaj komentarz