Każda przyszła mama ma prawo do bezpłatnej opieki położnej środowiskowej, która – w swoim gabinecie lub szkole rodzenia – prowadzi edukację przedporodową m.in z zakresu laktacji. To doskonała okazja, by dowiedzieć się więcej o fizjologii laktacji, potencjalnych trudnościach, jakie kobieta może napotkać w trakcie karmienia piersią oraz jak rozpoznać czy i kiedy niemowlę się najada – mówi Kinga Kańduła, położna środowiskowa i edukator ds. laktacji.
Jak wiele matek, mimo początkowego postanowienia o karmieniu piersią, z czasem z niego rezygnuje na rzecz karmienia innymi metodami z wykorzystaniem własnego pokarmu lub dobranej formuły mlecznej?
Na podstawie mojej praktyki jako położnej zdecydowana większość kobiet deklaruje, że chciałaby po porodzie karmić piersią. Na podstawie mojego doświadczenia mogę też ocenić, że kobiety, które jeszcze w okresie ciąży zostały wyedukowane w zakresie tego, jak laktacja przebiega oraz jakie trudności mogą początkowo wystąpić, chętniej po porodzie zaczynają karmić naturalnie i zdecydowanie rzadziej napotykają na problemy laktacyjne.
Oficjalne dane na temat karmienia naturalnego w Polsce pokazują, że w pierwszych 6 tygodniach ponad połowa niemowląt przestaje być karmiona piersią. W mojej ocenie wynika to przede wszystkim z braku należytej edukacji na etapie ciąży oraz braku odpowiedniego wsparcia kobiet po porodzie.
Na ile trudne mogą być dla świeżo upieczonej mamy początki laktacji? Z jakimi trudnościami kobieta może spotkać się w pierwszych dniach po porodzie?
Większość kobiet po porodzie napotyka na przejściowe trudności. Jedną z nich może być niespodziewana dla części pań bolesność brodawek i nawał pokarmu – oba zjawiska są fizjologiczne. Bolesność brodawek jest zwykle konsekwencją przemian hormonalnych, ale też nieprawidłowej techniki przystawiania dziecka do piersi. Musimy pamiętać, że młoda mama dopiero przystosowuje się do nowej roli, stąd mogą wynikać pewne przejściowe problemy. Oczywiście, bardzo ważna będzie w takich wypadkach porada położnej. Innym częstym zjawiskiem w pierwszych dniach laktacji jest nawał mleczny, czyli sytuacja gdy w 2.–6. dobie po porodzie piersi zaczynają wytwarzać pokarm w ilości znacząco przewyższającej potrzeby dziecka w danym momencie. Nie chciałabym zaliczać go do problemów laktacyjnych, ponieważ nie jest to nieprawidłowość, ale fizjologiczna część procesu laktacji.
Jednym z czynników sprzyjających udanemu karmieniu piersią jest edukacja jeszcze w okresie ciąży. Na co zwrócić uwagę kobiety jeszcze przed porodem, np. w zakresie prawidłowego przystawiania dziecka do piersi?
Chciałabym podkreślić, że każda przyszła mama ma prawo do bezpłatnej opieki położnej środowiskowej, która – w swoimch gabinecie lub szkole rodzenia – prowadzi edukację przedporodową m.in z zakresu laktacji. To doskonała okazja, by dowiedzieć się więcej o fizjologii laktacji, potencjalnych trudnościach jakie kobieta może napotkać w trakcie karmienia piersią oraz o tym jak rozpoznać czy i kiedy niemowlę się najada. Wiedzę przekazywaną przez specjalistki można uzupełnić, czytając. Warto wybierać rzetelne źródła, które powstają z udziałem ekspertów, jak materiały przygotowywane w ramach programu edukacyjnego „1000 pierwszych dni dla zdrowia”. Ważna jest także wiedza o różnych gadżetach laktacyjnych, które mogą okazać się pomocne podczas karmienia.
Jeszcze w ciąży z pewnością warto, by kobieta została poddana badaniu gruczołu piersiowego i brodawek sutkowych, tak aby następnie dobrać przyszłej mamie najlepszy dla jej potrzeb laktator.
Co do gadżetów, chciałabym wspomnieć również o smoczkach – często błędnie uważa się, że ich stosowanie może sprzyjać nieprawidłowościom w obszarze jamy ustnej dziecka. Faktycznie nie zaleca się podawania smoczka w pierwszym okresie laktacji, gdy proces ten jeszcze się stabilizuje, a piersi wymagają częstej stymulacji. Natomiast od ok. 4-6 tygodnia po porodzie można bez obaw podawać dziecku smoczek np. gdy chęć ssania malucha nie wynika z głodu, ale z potrzeby uspokojenia się. Decydując się na smoczek, należy dobrać go do wieku, wagi i ewentualnych nieprawidłowości w jamie ustnej dziecka.
Jakie pozycje do karmienia są najlepsze dla kobiety i dziecka? W jaki sposób prawidłowo dbać o piersi w okresie karmienia, gdy np. pojawiają się na nich rany?
Dla karmienia piersią zdecydowanie większe znaczenie niż pozycja ma technika karmienia. Pozycja powinna być jak najbardziej wygodna dla mamy i dziecka, dostosowana do ich możliwości ruchowych, szczególnie tuż po porodzie, oraz tego jak przebiegało rozwiązanie (np., czy był to poród siłami natury, czy cesarskie cięcie). Jedną z pozycji, które mogą mamie ułatwić przystawienie dziecka do piersi, jest np. pozycja spod pachy, gdy dziecko znajduje się pod ramieniem mamy, przytulone brzuszkiem do boku mamy i karmione spod pachy.
Drobne rany najczęściej pojawiają się na szczytach brodawek i zwykle są skutkiem nieprawidłowej techniki karmienia, czyli np. zbyt płytkiego chwytania piersi przez malucha. Jeśli z czasem kobieta wypracuje prawidłową technikę, pozwalają na umieszczenie brodawki głębiej w jamie ustnej malucha, problem powinien w ciągu kilku dni samoistnie minąć. Częstą przyczyną ran na brodawkach jest też nieprawidłowe odstawianie dziecka od piersi.
Mamy powinny pamiętać, by nie „wyrywać” piersi z buzi niemowlęcia, wsunąć opuszkę palca do ust dziecka; w tym momencie nastąpi rozszczelnienie. Im lepsza technika karmienia, tym dolegliwości bólowe mniejsze. Często w takich sytuacjach pomaga też zmiana pozycji, a wraz z nią kąta uchwycenia brodawki. Warto sięgnąć również po leki przeciwbólowe, nawilżać brodawki własnym mlekiem. Jeśli ból brodawki utrzymuje się przez ponad tydzień, a zmiana techniki i pozycji karmienia nie zniwelowały dolegliwości, wówczas zaleca się konsultację z położną środowiskową lub doradcą laktacyjnym.
Jakie mogą być przyczyny tego, że dziecko nie chce ssać?
Przyczyn tego problemu może być bardzo wiele. W okresie zaraz po porodzie noworodek najczęściej nie ssie odżywczo/aktywnie z powodu zmęczenia porodem, często żołądek dziecka jest także nadal wypełniony płynem owodniowym. Każdy zdrowy po około 6-8 godzinach po porodzie powinien podjąć próbę ssania bardziej aktywnego, podczas którego słyszalne jest połykanie pokarmu. Jeśli jednak zauważalne trudności w ssaniu się utrzymują, najczęściej to konsekwencja nieprawidłowej budowy jamy ustnej, czyli np. skróconego wędzidełka języka czy krótkiego wędzidełka górnej wargi, napięcia w dnie jamy ustnej.
Zdarza się, że trudności podczas karmienia wynikają z zaburzonego napięcia: wzmożonego lub obniżonego. Często tego rodzaju problemy pojawiają się u dzieci z niską masą urodzeniową oraz urodzonych przedwcześnie jako skutek zaburzonej triady ssanie-połykanie-oddychanie. Zalecałabym matkom, by przy pojawieniu się jakichkolwiek trudności w karmieniu, w pierwszym kroku odciągały pokarm, korzystając z laktatora.
Jeśli na tym etapie wystąpiłyby trudności takie jak rzeczywisty niedobór pokarmu, rekomenduje się wprowadzenie formuły mlecznej, ale jedynie w formie dokarmiania – podstawę nadal, w miarę możliwości, powinno stanowić mleko matki. Mleko modyfikowane powinno być dostosowane do wieku, wagi i stanu ogólnego dziecka, ordynuje je lekarz pediatra.
Na ile groźne może być zapalenie piersi?
Najczęściej zapalenie piersi to skutek nieprawidłowego postępowania w początkowym okresie laktacji, np. w wyniku braku leczenia poranionych brodawek lub nieprawidłowego postępowania w trakcie nawału mlecznego czy zbyt długich przerwach pomiędzy karmieniami. Pierwszymi objawami są ból piersi, twardość i ucieplenie piersi, gorączka, osłabienie i symptomy grypopodobne. Leczenie zapalenia piersi nie zawsze wymaga antybiotykoterapii. Za stan zapalny zwykle nie jest odpowiedzialne zakażenie bakteryjne, ale znacznie częściej np. uraz mechaniczny czy zbyt rzadkie przystawianie dziecka do piersi.
Oczywiście, zakażenie może być powikłaniem ran na brodawkach, wtedy antybiotykoterapia jest wskazana. Przed jej włączeniem zaleca się przeprowadzenie posiewu pokarmu celem sprawdzenia, jaka bakteria wywołuje stan zapalny, i wyboru celowanego leczenia. Odpowiednie postępowanie w czasie zapalenia jest niezwykle istotne: częste karmienia z piersi chorej (co 1,5-2 godziny) trwające przynajmniej 10-15 minut. Jeśli dziecko nie chce ssać tak długo, należy skorzystać z laktatora. Pierś powinna być schładzana, matka powinna w tym czasie przyjmować leki przeciwbólowe i przeciwzapalne: to jak najbardziej bezpieczne dla dziecka i procesu laktacji. Ważne w przebiegu zapalenia piersi pozostają też odpowiednia dieta, nawadnianie i odpoczynek.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Poród pacjentki otyłej – jak ją do niego prawidłowo przygotować?
Poród pacjentki otyłej – jak ją do niego prawidłowo przygotować?
Dodaj komentarz