Zakrztuszenie – przedostanie się ciała obcego do dróg pokarmowych, które skutkuje ich zablokowaniem, co uniemożliwia prawidłowy przepływ powietrza. Z tego powodu jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia wymagający natychmiastowego udzielenia pierwszej pomocy. Zakrztuszenie zdarza się bardzo często u małych dzieci, dlatego każdy rodzic powinien wiedzieć, jak należy postępować, kiedy do niego dojdzie.
Czym jest zakrztuszenie?
Zakrztuszenie to niebezpieczna sytuacja, w której dochodzi do nagłego, całkowitego lub częściowego zablokowania dróg oddechowych ciałem obcym. W przypadku małych dzieci może to być kęs pokarmu, element zabawki, mały przedmiot, który znalazły na podłodze, a także ślina, woda lub mleko.
Zakrztuszenie to dosyć powszechne zjawisko u małych dzieci, które poznają swoje otoczenie i wkładają do buzi wszystko, co znajdzie się w zasięgu ręki. Zdarza się także, kiedy maluch zaczyna otrzymywać pokarmy stałe. Zakrztuszenie zawsze budzi strach u rodziców, jednak najważniejsze jest zachowanie zimnej krwi i szybka reakcja, ponieważ tylko dzięki temu można pomóc swojemu dziecku.
Jak rozpoznać zakrztuszenie?
Objawy zakrztuszenia pojawiają się od razu, kiedy ciało obce dostanie się do dróg oddechowych. Najczęściej dziecko zaczyna kaszleć, ma problem ze złapaniem oddechu, robi się czerwone na twarzy. Często występuje też odruch wymiotny (czasami udaje mu się zwymiotować). Powyższe objawy pozwalają podejrzewać, że nie doszło do całkowitego zablokowania dróg oddechowych.
Gorszą sytuacją jest, kiedy zakrztuszenie spowodowało całkowite zablokowanie dróg oddechowych. Wówczas maluch nie może wydobyć z siebie głosu, kaszel jest nieefektywny, pojawia się zasinienie skóry i błon śluzowych, szybko dochodzi też do utraty przytomności.
Polecamy: Apteczka dla dziecka na wakacje – jakie leki zabrać na wyjazd? (lista do druku)
Zakrztuszenie – jak pomóc swojemu dziecku?
Zakrztuszenie jest niebezpieczną sytuacją, dlatego zawsze wymaga udzieleniu dziecku pomocy. Schemat postępowania różni się w zależności od tego, czy jest ono przytomne oraz, czy jego kaszel jest efektywny. Mimo tego, że jest to trudne rodzice nigdy nie powinni panikować – ich stan udziela się dziecku oraz utrudnia szybkie i racjonalne działanie.
Jak rozpoznać, że kaszel jest efektywny? Przede wszystkim jest głośny i poprzedzony nabieraniem powietrza. W jego trakcie dziecko reaguje na bodźce. W przypadku kaszlu nieefektywnego maluch nie może nabrać powietrza, zaczyna sinieć i nie wydaje z siebie żadnego dźwięku.
Kiedy dziecko kaszle efektywnie należy je obserwować i zachęcać do kontynuowania tej czynności. Niemowlę można obrócić na prawy bok. Nie należy klepać dziecka po plecach, ani podnosić mu rąk do góry, ponieważ w ten sposób mu nie pomagamy. W większości przypadków dziecko jest w stanie samo odkrztusić przeszkodę. Ważne jest, aby po wszystkim uspokoić malucha i obserwować go jeszcze przez jakiś czas. Jeżeli pojawią się świsty, zmiana tony głosu lub zasinienie błon śluzowych, ust lub skóry, należy pilnie skontaktować się z lekarzem.
Nieco inaczej wygląda pierwsza pomoc przy zakrztuszeniu, jeżeli dziecko nie kaszle efektywnie, ale jest przytomne. Niemowlę należy ułożyć na przedramieniu głową w dół (palcami przytrzymywać żuchwę), starsze dziecko można oprzeć na kolanach lub pozostawić w pozycji siedzącej z pochylonym tułowiem. Następnie trzeba wykonać 5 energicznych uderzeń nadgarstkiem między łopatki.
Jeżeli w tym momencie dziecko wypluje ciało obce i zacznie oddychać, uspokajamy je i obserwujemy przez jakiś czas. Jeżeli jednak uderzenia okazały się nieefektywne, należy obrócić dziecko na plecy (także z głową w dół) i ucisnąć 5 razy:
- klatkę piersiową u niemowląt,
- nadbrzusze u starszych dzieci.
W przypadku braku poprawy trzeba wezwać pogotowie. Czynności – uderzenia między łopatki i uciśnięcia klatki piersiowej lub nadbrzusza – należy wykonywać dopóki ciało obce nie zostanie usunięte lub dojdzie do utraty przytomności.
Co robić, kiedy doszło do utraty przytomności?
Pierwsza pomoc przy zakrztuszeniu dziecka, kiedy doszło do utraty przytomności to resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO):
- Wezwanie pogotowia.
- Udrożnienie dróg oddechowych – odchylenie główki do tyłu i uniesienie żuchwy.
- 5 oddechów ratowniczych – u niemowląt należy objąć ustami nos i buzię, u starszych dzieci zacisnąć płatki nosa i wtłaczać powietrze przez usta.
- Uciśnięcia klatki piersiowej na przemian z oddechami – 15 uciśnięć na 2 wdechy (można stosować także schemat 30:2). U niemowląt dwoma palcami, u starszych dzieci całą dłonią.
Zapobieganie zakrztuszeniu
Ryzyko zachłyśnięcia się dziecka można zminimalizować. Przede wszystkim zawsze należy usuwać z zasięgu małe przedmioty, które maluch może włożyć do buzi (monety, guziki, śrubki itp.). Warto zwrócić też uwagę na zabawki – powinny być one dostosowane do wieku dziecka.
Należy także wprowadzić zasady dotyczące spożywania posiłków. Podczas jedzenia dziecko powinno siedzieć spokojnie przy stole pod opieką osoby dorosłej. Pokarm musi być rozdrobniony lub pokrojony, a jego konsystencja dostosowana do umiejętności malucha. Napoje można podawać tylko w pozycji siedzącej. Ważna jest także prawidłowa technika karmienia piersią i butelką.
Polecamy: Udar słoneczny u dzieci – objawy, pierwsza pomoc, leczenie
