Żółtaczka noworodka – żółtaczka, która występuje w okresie noworodkowym. Jej przyczyną są zaburzenia przemiany bilirubiny. Stwierdza się ją u większości dzieci urodzonych w terminie i prawie wszystkich wcześniaków. Charakterystycznym objawem żółtaczki noworodka jest zażółcenie powłok skórnych i błon śluzowych. Wyróżnia się żółtaczkę fizjologiczną i patologiczną.

Czym jest żółtaczka noworodka?

Żółtaczka noworodka jest zespołem objawów, które pojawiają się w okresie noworodkowym, zwykle kilka dni po porodzie. Schorzenie jest związane ze zwiększonym stężeniem bilirubiny – barwnika, który powstaje na skutek rozpadu erytrocytów (a dokładniej hemu będącego składową hemoglobiny). Ze względu na przyczyny i mechanizm choroby wyróżnia się fizjologiczną i patologiczną żółtaczkę noworodka.

Fizjologiczna żółtaczka noworodka

Fizjologiczna żółtaczka noworodka występuje u większości dzieci urodzonych w terminie i prawie u każdego wcześniaka. Jest zaliczana do tzw. stanów przejściowych noworodka, czyli objawów związanych z przystosowywaniem się organizmu do życia pozamacicznego. Fizjologiczna żółtaczka nie jest groźna, należy jednak uważnie obserwować dziecko.

Fizjologiczna żółtaczka noworodka charakteryzuje się tym, że pojawia się w 2. dobie życia i ustępuje po około 10 dniach. Jej nawiększe nasilenie obserwuje się między 4. a 5. dniem po porodzie. Poziom bilirubiny we krwi nie przekracza 12 mg/dl. Natomiast u dzieci urodzonych przedwcześnie, pierwsze objawy żółtaczki fizjologicznej można zaobserwować w 3. dobie życia. Utrzymują się one znacznie dłużej.

Przyczyny żółtaczki noworodka

Przyczyny żółtaczki noworodka to nagły wzrost stężenia bilirubiny we krwi związany z enzymatyczną niedojrzałością wątroby. Płód potrzebuje większej ilości czerwonych krwinek o krótkim czasie przeżycia. Po narodzinach dochodzi do ich rozpadu, czego efektem ubocznym jest bilirubina. Wątroba noworodka nie ma zdolności do wychwytywania jej i wydalania z organizmu, dlatego pozostaje ona we krwi. W takim przypadku rozpoznawana jest żółtaczka noworodka. Sytuacja normuje się samoistnie w ciągu kilku dni i objawy całkowicie ustępują.

Żółtaczka noworodka – objawy

Objawy żółtaczki noworodka pojawiają się w 2. dobie życia. U dzieci obserwuje się charakterystyczne zażółcenie powłok skóry, błon śluzowych i białek oczu. W pierwszej kolejności zmiana barwy dotyczy twarzy i tułowia, a następnie kończyn. Najpóźniej zażółcenie jest widoczne na dłoniach i stopach. Objawy żółtaczki noworodka ustępują w odwrotnej kolejności.

Mogą pojawić się także inne, niegroźne objawy związane z żółtaczką noworodka. Dziecko może być senne i mniej aktywne. Osłabieniu ulega także odruch ssania. Warto pamiętać, że u niektórych maluchów objawy żółtaczki noworodka mogą być niezauważalne.

U noworodków z żółtaczką trzeba kontrolować stężenie bilirubiny we krwi. Maksymalny poziom u niemowląt donoszonych nie przekracza 12 mg/dl. U dzieci urodzonych przedwcześnie norma wynosi 15 mg/dl.

Jak długo trwa żółtaczka noworodka?

Wielu rodziców martwi się stanem swojego dziecka i zastanawia się, jak długo trwa żółtaczka u noworodka. Prawidłowo objawy ustępują do 10. dnia życia, jednak u wcześniaków mogą utrzymywać się znacznie dłużej, nawet do 3 tygodni. Wszelkie obawy należy zawsze skonsultować z lekarzem pierwszego kontaktu lub pediatrą.

Czy żółtaczka noworodka może być niebezpieczna?

Żółtaczka noworodka jest fizjologicznym stanem, związanym z adaptacją organizmu do nowych warunków. Dotyczy ona nawet 80% dzieci. Ustępuje samoistnie i nie powoduje żadnych powikłań, ani zaburzeń pracy wątroby na późniejszych etapach życia.

Zdarza się jednak, że u dziecka pojawiają się objawy związane z nieprawidłową pracą lub uszkodzeniem wątroby. Wówczas rozpoznawana jest patologiczna żółtaczka noworodka, która zagraża zdrowiu i wymaga natychmiastowego leczenia.

Patologiczna żółtaczka noworodka

Patologiczna żółtaczka noworodka pojawia się w 1. dobie życia, czyli wcześniej, niż żółtaczka fizjologiczna. Charakterystyczne dla niej są także bardzo wysokie stężenia bilirubiny we krwi, które niejednokrotnie przekraczają 20 mg/dl. Ponadto patologiczna żółtaczka noworodka utrzymuje się ponad 10. dni, a jej objawy nie słabną.

Przyczyny żółtaczki noworodka są związane ze zwiększonym wytwarzaniem bilirubiny lub jej zmniejszonym klirensem (objętością osocza pozbawioną danej substancji). Dziecko powinno zostać poddane szczegółowej diagnostyce. Możliwe przyczyny patologicznej żółtaczki noworodka:

choroba hemolityczna noworodka (wywołana przez konflikt serologiczny),
niedokrwistość (anemia),
talasemia,
zapalenie wątroby,
choroby dróg żółciowych,
galaktozemia,
niedoczynność przysadki mózgowej,
niedoczynność tarczycy,
wcześniactwo,
genetyczne choroby metaboliczne.

Przeczytaj: Konflikt serologiczny – na czym polega, kiedy występuje i czym grozi dziecku

Leczenie żółtaczki noworodka

Fizjologiczna żółtaczka u noworodka nie wymaga leczenia, ponieważ jej objawy ustępują samoistnie. Wskazane jest częste karmienie piersią. Jeżeli objawy są bardzo nasilone lekarz może zdecydować o fototerapii, czyli naświetlaniu dziecka specjalną lampą, której światło przyczynia się do zmniejszenia stężenia bilirubiny we krwi. To, ile noworodek z żółtaczką musi zostać w szpitalu zależy od wielu czynników. O wypisie do domu zawsze decyduje lekarz.

Leczenie żółtaczki noworodkowej spowodowanej procesami patologicznymi polega na stosowaniu fototerapii. Niekiedy może być wskazane przetoczenie krwi. Konieczna jest także dalsza diagnostyka i terapia choroby podstawowej, która wywołała objawy.

Polecamy: Żółtaczka u noworodka – kiedy stanowi zagrożenie i jak ją leczyć? Tłumaczy dr Justyna Tołłoczko