Ciąża cukrzycowa to jedno z najczęstszych powikłań występujących w czasie ciąży. W Europie częstość jej występowania szacuje się na ponad 5% wszystkich ciąż (cierpi na nią 1 na 20 kobiet w ciąży). Nieleczona ciąża cukrzycowa może doprowadzić między innymi do poronienia, a u dziecka do wad wrodzonych i wielu zaburzeń w dalszym rozwoju.
Cukrzyca ciążowa jest jednym z najczęstszych powikłań ciąży w ogóle i najczęstszym powikłaniem metabolicznym występującym u kobiet ciężarnych. Jest to schorzenie, które występuje typowo w ciąży. Najczęściej po ciąży wartość glukozy wraca do normalnego poziomu. Ciąża cukrzycowa stanowi około 90% przypadków cukrzycy w ciąży, pozostałe 10% to cukrzyca typu 1, czyli istniejąca i leczona przed ciążą (tzw. cukrzyca przedciążowa).
Niebezpieczne konsekwencje cukrzycy w ciąży
Badania wykazały, że nawet niewielkiego stopnia hiperglikemia (zbyt wysoki poziom cukru we krwi) u matki dziecka zwiększa ryzyko powikłań w ciąży, powikłań noworodkowych oraz negatywnie wpływa na rozwój płodu i dalszy rozwój dziecka.
Wśród najczęstszych konsekwencji nieleczonej cukrzycy ciążowej można wymienić:
- poronienia (zwłaszcza przy glikemii dobowej powyżej 180 mg/dl),
- wady wrodzone noworodków (np. zespół zanikowy okolicy krzyżowej, wady układu sercowo-naczyniowego),
- wcześniactwo noworodków wraz z towarzyszącymi powikłaniami (np. przy średniej dobowej glikemii przekraczającej 120 mg/dl wzrasta ryzyko niedojrzałości układu oddechowego u noworodka),
- makrosomię płodu (wysoką masę urodzeniową) i związane z nią powikłania oraz urazy okołoporodowe,
- gorszy rozwój psychomotoryczny i intelektualny, dziecięce porażenie mózgowe, padaczka, zaburzenia koncentracji i słuchu u dziecka.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Uważa się, że główną przyczyną cukrzycy ciążowej jest insulinooporność spowodowana przez estrogeny, progesteron, hormon wzrostu i prolaktynę, czyli hormony, których stężenie w czasie ciąży wzrasta, a które działają przeciwnie do insuliny.
Czynniki ryzyka wystąpienia cukrzycy ciążowej:
- nadwaga lub otyłość występująca przed okresem ciąży (BMI ≥ 25 kg/m2),
- wiek powyżej 35 lat,
- obciążenie wywiadem rodzinnym w kierunku występowania cukrzycy,
- zaburzenia tolerancji glukozy w wywiadzie,
- przebycie cukrzycy w poprzedniej ciąży,
- występowanie cukrzycy w rodzinie,
- poronienia,
- niewyjaśnione zgony okołoporodowe lub wewnątrzmaciczne,
- wielowodzie (zbyt duża ilość wód płodowych otaczających dziecko),
- wielorództwo,
- stwierdzone w wywiadzie zgony wewnątrzmaciczne
- wcześniejsze urodzenie dziecka z masą ciała powyżej 4000 g,
- wcześniejsze urodzenie dziecka z wadą wrodzoną,
- nadciśnienie tętnicze,
- rozpoznanie zespołu policystycznych jajników.
Kiedy i jak rozpoznaje się ciążę cukrzycową?
Cukrzyca ciążowa może się rozwinąć u każdej ciężarnej, a jej przebieg jest zwykle bezobjawowy, dlatego też każdy lekarz prowadzący ciążę zobowiązany jest do aktywnego screeningu w kierunku zaburzeń gospodarki węglowodanowej u ciężarnej pacjentki. Podstawowym badaniem jest badanie stężenia glukozy we krwi, popularnie nazywanym badaniem poziomu cukru we krwi.
Typowo cukrzyca ciążowa rozpoznawana jest w 2. trymestrze ciąży, ze względu na narastającą w tym okresie oporność na insulinę oraz uwalnianie hormonów łożyskowych, które podnoszą glikemię.
Dla cukrzycy ciążowej obowiązują odrębne kryteria rozpoznanie hiperglikemii w 24-28 tygodniu ciąży, pod warunkiem braku stwierdzenia cukrzycy w pierwszym trymestrze ciąży. Cukrzycę ciążową rozpoznaje się wówczas, gdy wartości glikemii stwierdzone u ciężarnej spełniają przynajmniej jeden z niżej wymienionych warunków:
- glikemia na czczo: 92-125 mg/dl (5,1-6,9 mmol/l)
- glikemia w 1. godzinie po obciążeniu doustnym 75 g glukozy: ≥ 180 mg/dl (≥ 10 mmol/l)
- glikemia w 2. godzinie po obciążeniu doustnym 75 g glukozy: 153-199 mg/dl (8,5-11,0 mmol/l)
Warto wiedzieć: 2. trymestr ciąży – jak rozwija się dziecko, na co powinna uważać kobieta w ciąży
Jak leczy się ciążę cukrzycową?
Ciąża cukrzycowa wymaga odpowiednio zmodyfikowanej diety.
W większości przypadków cukrzycy ciążowej podstawą leczenia są:
- włączenie odpowiedniego postępowania dietetycznego (tzw. diety cukrzycowej w ciąży),
- zwiększenie poziomu aktywności fizycznej,
- odpowiednia edukacja pacjentki.
W niektórych przypadkach konieczne jest także włączenie leczenia za pomocą insuliny. U kobiet ze świeżo rozpoznaną cukrzycą ciążową, u których wartość glikemii na czczo wynosi 90-100 mg/dl lub więcej, zaleca się włączenie insulinoterapii.
Wprowadzenie insulinoterapii zaleca się również w przypadku utrzymywania się wysokich stężeń glukozy w surowicy krwi po posiłkach (w godzinę po rozpoczęciu posiłku > 140 mg/dl) pomimo stosowania diety cukrzycowej i modyfikacji stylu życia.
dr n. med. Anita Rogowicz-Frontczak Diabetolog, endokrynolog, specjalista chorób wewnętrznych. Absolwentka Akademii Medycznej w Poznaniu. Autorka wielu publikacji naukowych dotyczących diabetologii i endokrynologii, współautorka portalu cukrzyca.pl i mamhashi.pl W klinice leczenia niepłodności InviMed Poznań konsultuje pary zgłaszające problemy z poczęciem dziecka lub utrzymaniem ciąży na tle endokrynologicznym i cukrzycowym.
POLECAMY TAKŻE: Dietetyk na porodówkach, wyższa stawka żywieniowa, zbilansowane posiłki – nowy program Ministerstwa Zdrowia
Dodaj komentarz