Endometrioza dotyka nawet co 10. kobietę. Dzięki rosnącej świadomości tej choroby, zwiększa się jej wykrywalność. Endometrioza może powodować bolesne miesiączki, bóle podbrzusza, które nie są zależnie od fazy cyklu, ból podczas współżycia czy oddawania stolca, a także utrudniać zajście w ciążę. Zdarza się, że endometrioza przebiega bezobjawowo i zostaje wykryta podczas rutynowego badania profilaktycznego.
Czym jest endometrioza?
Jama macicy jest wyścielona przez endometrium, śluzówkę, która ulega złuszczeniu podczas krwawień miesiączkowych. Jeśli kobieta zachodzi w ciążę, endometrium jest miejscem, gdzie dochodzi do implantacji, czyli zagnieżdżenia zarodka – stanowi element łączący organizm matki i płodu na wczesnym etapie ciąży. Endometrium w prawidłowych warunkach obecne jest tylko w jamie macicy. Endometrioza jest zaburzeniem, w którym endometrium występuje poza jamą macicy, najczęściej obejmuje jajniki, jajowody oraz otrzewną. Stadium zaawansowane to postać głęboka, która może dotyczyć mięśnia macicy (adenomioza), pęcherza moczowego, moczowodów, jelit oraz lokalizacji odległych – takich jak przepona, płuca czy nerwy. Inne możliwe lokalizacje to m.in. tkanki w okolicy macicy (przestrzeń pozaszyjkowa, przymacicza, odbytnica).
Endometrioza: Jakie są jej objawy?
Objawy endometriozy to głównie dolegliwości bólowe. Nasilenie bólu nie jest jednak wiarygodnym wskaźnikiem nasilenia endometriozy.
Łagodna endometrioza może występować z silnym bólem i odwrotnie – zaawansowana może przebiegać ze stosunkowo niewielkimi dolegliwościami. Inne możliwe objawy to m.in. uczucie zmęczenia, biegunki, zaparcia, wzdęcia, nudności – występujące zwłaszcza podczas miesiączek.
Należy pamiętać, że objawy endometriozy nie są charakterystyczne jedynie dla tej choroby. Mogą wskazywać na inne schorzenia, np. pierwotne bolesne miesiączkowanie, stany zapalne miednicy, zrosty pooperacyjne, zmiany na narządach miednicy – np. mięśniaki macicy, torbiele jajników czy choroby jelit. Z tego powodu endometriozę często niełatwo jest zdiagnozować, a od wystąpienia pierwszych objawów do postawienia diagnozy może minąć nawet kilka lat.
Głównym powikłaniem endometriozy jest upośledzenie płodności. Szacuje się, że koło 30-50% kobiet z endometriozą będzie miało problemy z zajściem w ciążę. Endometrioza może uszkadzać jajniki oraz jajowody, może mieć też niekorzystny wpływ na plemniki i komórki jajowe.
Jak leczyć endometriozę?
Wybór rodzaju leczenia jest uzależniony od lokalizacji, rozległości zmian i dalszych planów rozrodczych. Przy planowaniu ciąży i w przypadku niepłodności wdraża się inne postępowanie niż u kobiet, które cierpią z powodu dolegliwości bólowych, a nie planują potomstwa. Pierwszą linią postępowania w przypadku dolegliwości bólowych jest leczenie farmakologiczne – stosowanie leków hormonalnych, hamujących rozwój choroby oraz leków przeciwbólowych. Jeśli to nie powoduje ustąpienia dolegliwości, szansą pozostaje leczenie operacyjne. Operacje endometriozy są najczęsciej rozległymi zabiegami i powinny być wykonywane w wyspecjalizowanych ośrodkach.
Leczenie operacyjne nie jest rutynowym postępowaniem w aspekcie niepłodności i decyzja o jego wdrożeniu zawsze musi być zindywidualizowana. Przykładowo, choć wiemy, że endometrioza zlokalizowana w obrębie jajnika ma na niego niekorzystne działanie, to zoperowanie jajnika będzie mieć negatywny wpływ na rezerwę jajnikową, czyli liczbę oocytów (rodzimy się z określoną liczbą oocytów, która wraz z upływem czasu maleje).
U kobiet dotkniętych endometriozą, które starają się o ciążę, rekomenduje się wdrożenie procedur rozrodu wspomaganego stosownych do stadium zaawansowania choroby. W endometriozie w łagodnym stopniu zaawansowania (stopień I i II wg kryteriów rASRM) należy rozważyć wykonanie inseminacji domacicznych w cyklach stymulowanych. Jeśli zaś mamy do czynienia z zaawansowaną chorobą (stopień III i IV), największe szanse na uzyskanie ciąży daje zapłodnienie pozaustrojowe, czyli in vitro.
Operację u pacjentek z niepłodnością rozważamy, gdy celem jest leczenie dolegliwości bólowych. U pań z łagodną endometriozą zabieg może przyczynić się równocześnie do poprawy płodności, jednak skuteczność takiego postępowania nie jest na tyle udowodniona, aby rekomendować operację jako metodę leczenia przy staraniach o ciążę.
W przypadku endometriozy głębokiej, operacja nie poprawia wyników leczenia metodami rozrodu wspomaganego. W niektórych przypadkach leczeniem wartym rozważenia jest zabieg sklerotyzacji torbieli endometrialnej. Polega na nakłuciu torbieli w znieczuleniu, w trakcie laparoskopii lub drogą przezpochwową pod kontrolą USG. Następnie odsysana jest treść i torbiel przepłukuje się roztworem alkoholu. Sklerotyzacja nie zniweluje innych ognisko choroby, ale może zmniejszyć dolegliwości bólowe, a także poprawić warunki w trakcie wykonywania punkcji jajników w przebiegu procedury in vitro.
Endometrioza ma udokumentowany niekorzystny wpływ na płodność, co pogłębia się z upływającym czasem. Panie, które w danym momencie nie planują ciąży, ale nie wykluczają chęci posiadania dzieci w przyszłości, mogą rozważyć zabezpieczenie płodności, czyli mrożenie komórek jajowych.
Autor: dr n. med. Anna Horbaczewska specjalista – ginekolog-położnik w klinice KrakOVI
PARTNEREM ARTYKUŁU JEST:
POLECAMY TAKŻE:
Przełom w leczeniu endometriozy! Polacy odkryli nieinwazyjny test
Dodaj komentarz