Pępowina noworodka to najbardziej podatna na zakażenia część ciała. Wymaga specjalnej pielęgnacji i wyjątkowej uważności w obchodzeniu się z nią. Jak dbać o kikut pępowiny, aby nie doszło do zakażenia?
Funkcja pępowiny
Pępowina to fascynujący twór. Podczas życia płodowego łączy dziecko z łożyskiem, umożliwiając mu dopływ tlenu oraz niezbędnych substancji odżywczych przekazywanych przez matkę. Z kolei za pośrednictwem pępowiny dziecko usuwa wraz z krwią produkty przemiany materii. Przy czym krew matki i dziecka nie łączy się, wymiana tlenu i pożywienia ma miejsce w łożysku. Od 8 tygodnia ciąży w pępowinie znajdują się naczynia krwionośne: żyła i dwie tętnice. Swoją docelową długość osiąga ok. 27 tygodnia ciąży i mierzy wtedy ok.40-60 cm.
Na jakość pępowiny wpływa tryb życia, jaki prowadzi matka. Jeśli nie odżywia się prawidłowo, pali papierosy lub zażywa alkohol i inne środki odurzające to może dojść do upośledzenia rozwoju pępowiny, co bezpośrednio przekłada się na rozwój i zdrowie dziecka.
W pępowinie płynie tzw. krew pępowinowa, która może zostać pobrana tuż po porodzenie i przechowywana w banku krwi pępowinowej. Dzięki zawartości komórek macierzystych ma ona ogromny potencjał zdrowotny: umożliwia modyfikację różnych typów komórek, a dzięki temu można ją wykorzystać przy chorobach Parkinsona, udarze, stwardnieniu rozsianym, porażeniu mózgowym i astmie.
Jak pielęgnować kikut pępowiny?
Wraz z przyjściem dziecka na świat pępowina przestaje być potrzebna i lekarz przecina ją zaraz po porodzie. Zostaje na nią założony specjalny klips, który będzie trzymał kikut przez pierwsze dni. Na kikucie w ciągu pierwszych 3 dób życia dziecka znajdują się bakterie niechorobotwórcze. Ponadto popularny obecnie system, w którym matka ma dziecko od razu po porodzie przy sobie, sprawia, że dziecko nabywa niechorobotwórczą florę bakteryjną od matki.
Co ciekawe, w wielu kulturach przecięcie pępowiny i sama pępowina ma wymiar symboliczny. Pępowina jest często przecinana przez ojca, aby podkreślić zerwanie więzi łączącej matkę i dziecko, a włączenie ojca w życie dziecka. U niektórych plemion indiańskich pępowina była zasuszana i umieszczana w amuletach, które dzieci nosiły całe życie na szyi. Miała zapewnić dziecku szczęście i bezpieczeństwo.
Kikut pępowiny odpada zwykle między 5. a 15. dniem życia dziecka, choć bywa że i kilka dni później. Lekarze i położne podkreślają, że ta część ciała dziecka jest szczególnie narażona na zakażenia, a tym samym wymaga specjalnego traktowania. Jakiego?
- Najważniejsza zasada brzmi: ktokolwiek przystępuje do pielęgnacji kikuta, musi najpierw dokładnie umyć ręce. Bakterie na dłoniach to najkrótsza droga do zakażenia.
- Kikut pępowiny powinien być bezwzględnie utrzymany w czystości – kilka razy dziennie przemywamy go delikatnie patyczkiem higienicznym bądź gazą. Kikut należy ostrożnie odchylić, aby dotrzeć do wszelkich zakamarków.
- Kikut przemywamy wodą z mydłem dla dzieci. Następnie osuszamy gazą i pozostawiamy do wyschnięcia.
- Ocatnisept jest dobrym środkiem dezynfekującym, jednak na co dzień wystarczy woda z mydłem. Octaniseptu można używać w szpitalu od razu po narodzeniu, kiedy kikut jest jeszcze wilgotny.
- Ważne jest wietrzenie kikuta pępka, bo to znacznie przyśpiesza jego gojenie. Gdy tylko to możliwe, odsłaniajmy go – gdy w mieszkaniu panuje odpowiednio wysoka temperatura, maluszek może leżeć z odsłoniętym brzuszkiem.
- Dbajmy o to, aby kikut nie był podrażniony – górną część pieluszki powinna być zwinięta tak, aby pępek był odsłonięty. Także ubranie nie powinno za bardzo przylegać do brzuszka dziecka.
- Podczas kąpieli nie zanurzajmy w wodzie całego kikuta pępka, ale oczywiście nic się nie stanie, jeśli trochę się zamoczy. Wystarczy go delikatnie osuszyć.
Sprawdź: Doświadczona położna zdradza najlepszy sposób na kolkę.
Rodzice zwykle boją się dotykać kikuta pępka w obawie, że sprawią dziecku ból lub uszkodzą kikut. Tymczasem maluszek nie odczuwa tych zabiegów pielęgnacyjnych i jeśli tylko zachowamy ostrożność, nic poważnego nie ma prawa się z kikutem pępka wydarzyć.
Czego nie robić?
Przez długi czas obowiązywały zalecenia, aby kikut pępka noworodka przemywać spirytusem 70%-owym. Dzisiaj odeszło się już od takich praktyk, choć wciąż zdarzają się położne, szczególnie starsze, które zalecają matkom taką pielęgnację. Także starsze pokolenie – mamy i babcie często pouczają w tym względzie świeżo upieczoną mamę dziecka. Warto jednak pamiętać, że wiedza – także ta w zakresie pielęgnacji noworodka – dezaktualizuje się i należy postępować wedle najbardziej aktualnych wytycznych.
Kikut pępka powinien być utrzymany w suchości, czyli nie zamaczamy dziecka całego w wodzie, dokładnie osuszamy po codziennym myciu kikuta, nie zakładamy pieluchy i ubrania, jeśli nie upewnimy się, że okolica pępka jest czysta i sucha.
Nie odrywamy kikuta nawet, gdy wisi już na przysłowiowym ostatnim włosku. Musi samodzielnie odpaść.
Co powinno zaniepokoić?
Jeśli kikut nie odpadnie równo 15 dnia po urodzeniu to nie wpadamy w panikę. Jest wiele czynników, które mogą wydłużyć czas odpadnięcia, np. poród przez cesarskie cięcie, poród przedwczesny, niska masa urodzeniowa malucha, stosowanie spirytusu w celach odkażających. Część specjalistów twierdzi, że kikut może odpaść nawet do 29 dnia po porodzie.
Sprawdź: Sprawdzony sposób na ciemieniuchę u dziecka.
Jeśli wokół kikuta pojawia się obfite krwawienie, wydzielina ropna, krwiste zaczerwienienie, a okolica pępka jest nienaturalnie rozgrzana, należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza.
Odpowiednia pielęgnacja pępka nie jest skomplikowana. Najtrudniejszą rzeczą jest przełamanie strachu rodziców przed dotykaniem kikuta. Warto jednak przyłożyć się do tego, bo jest to najlepsza gwarancja szybkiego gojenia.
POLECAMY TAKŻE
Nosić czy nie nosić noworodka w chuście? Cała prawda o chustowaniu dzieci
Lila56
2021-01-29 00:18Pielęgnacja pępka przy pierwszym dziecku mocno mnie stresowała. Całe szczęście też stosowałam Octenisept więc nic niepokojącego się z nim nie działo. Preparat jest do dziś z nami, z tym że teraz jest stosowany na otarcia i skaleczenia – dzięki niemu nie boję się o zakażenie, a rany szybciutko się goją.
Sandra
2020-07-03 22:50Dla mnie najważniejsze było aby nie przemoczyć pępka – mocno tego pilnowałam. Do odkażania stosowałam Octenisept, który dzięki łagodnemu działaniu, nie powodował nieprzyjemnego pieczenia, a był skuteczny. Sama pryskałam nim ranę po cesarskim cięciu, dzięki czemu nie miałam żadnych komplikacji a rana zagoiła się szybko.