Duphaston, Luteina, Acard – to leki, które najczęściej stosuje się w trakcie leczenia niepłodności. Jakie mają działanie, w jakich przypadkach się je przypisuje pacjentkom oraz na jakie skutki uboczne powinny zwrócić uwagę? Pytamy dr. n. med. Olafa Linderta, ginekologa-położnika z Kliniki Leczenia Niepłodności, Ginekologii i Położnictwa Bocian w Katowicach.

„Dlaczego mam przyjmować Acard, skoro to lek na serce”, „Dlaczego dawka Luteiny jest w moim przypadku inna niż u innych kobiet?”, „Przyjmuję Duphaston – ale nie czuję się dobrze, czy to możliwe, że to po tym leku?” – te i wiele innych pytań oraz wątpliwości pojawia się w rozmowach kobiet, które leczą niepłodność i starają się zajść w ciążę.

I choć rzeczywiście wymienione nazwy leków są najczęściej przypisywane kobietom starającym się o dziecko, nie są to jedyne preparaty. Należy wiedzieć także, że zarówno dawki, jak i skutki działania (w tym niepokojące objawy) mogą się bardzo różnić – mimo że wyniki badań są podobne. Dlatego tak ważne jest, by podczas procesu leczenia oraz przyjmowania leków wszystkie wątpliwości konsultować z lekarzem prowadzącym. Grupy wsparcia są świetnym miejscem, by dzielić się doświadczeniami, efektami leczenia, a nawet wątpliwościami, ale to niekoniecznie najlepsze miejsce, by konsultować sposób przyjmowania leków – a już na pewno modyfikowania zleceń lekarza.

„W zależności od powodów niepłodności, sytuacji klinicznej pacjentów czy też metod terapii, podejmowane są przez lekarza decyzje dotyczące doboru właściwych leków. Stosowane są różnego rodzaju preparaty hormonalne, leki przeciwzapalne, zmniejszające krzepliwość, antybiotyki, sterydy, po witaminy i mikroelementy. Lekarz znając historię kliniczną pacjenta, po przeprowadzeniu wywiadu medycznego i wykonaniu niezbędnych badań wie, jakie leki i w jakich dawkach są wskazane w danym przypadku” – wyjaśnia dr n. med. Olaf Lindert, ginekolog-położnik z Kliniki Leczenia Niepłodności, Ginekologii i Położnictwa Bocian w Katowicach.

Jakie leki i preparaty przypisuje się kobietom z problemem niepłodności

Nieregularny cykl miesiączkowy

Kobiety cierpiące na niepłodność często mają problemy z cyklem miesięcznym. Tym samym podaje się im leki – preparaty hormonalne – mające na celu wyregulowanie owulacji, pobudzenie jajników do wytwarzania komórek jajowych gotowych do zapłodnienia. W przypadku potrzeby stymulacji owulacji stosuje się leki o działaniu antyestrogenowym i gonadotropiny. Leki antyestrogenne, w tym cytrynian klomifenu i tamoksifen, działają poprzez łączenie się z receptorami dla estrogenów, czyli żeńskich hormonów płciowych, przez co blokują ich wpływ na część mózgu nazywaną podwzgórzem.

>>> Cykle bezowulacyjne: jak przywrócić owulację

W wyniku działania leku zwiększa się wydzielanie gonadotropin przez przysadkę mózgową i następuje stymulacja jajników. Gonadotropiny – hormony FSH (folitropina) oraz LH (lutropina) – odpowiadają właśnie za stymulację jajników, wydzielanie estrogenów i przebieg owulacji.

Co więcej LH stymuluje wydzielenie progesteronu niezbędnego do zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej w ścianie macicy. Gonadoliberyny – leuprolid, tryptorelina, buserelina – wpływają na przysadkę mózgową, modyfikując wydzielanie wcześniej wspomnianych gonadotropin.

W przypadku konieczności regulacji cyklu miesięcznego stosuje się hormony płciowe – estrogeny i progestageny, które są odpowiednikiem naturalnego progesteronu. Jeżeli we wczesnej ciąży za mało jest progesteronu w organizmie kobiety może dojść do poronienia, stąd jest on uzupełniany lekami.

Uwolnienie komórki jajowej

W leczeniu niepłodności obok leków bezpośrednio stymulujących owulację stosuje się również leki hormonalne mające pośredni wpływ na uwolnienie komórki jajowej. W przypadku zdiagnozowania nadmiaru prolaktyny stosuje się bromokryptynę, kabergolinę, hamujące wydzielanie tego hormonu. Hiperprolaktynemia jest zaburzeniem endokrynologicznym, w wyniku którego występują nieprawidłowości cykli miesiączkowych i owulacji. Z kolei tyroksynę stosuje się w przypadku niedoczynności tarczycy, która również może odpowiadać za niepłodność.

Hiperprolaktynemia u kobiet i mężczyzn – częsta przyczyna braku ciąży. Sprawdź, jak leczyć

PCOS i Metformina

Przy zdiagnozowanym zespole policystycznych jajników często pacjentkom zaleca się przyjmowanie metforminy, która zmniejsza isnulinooporność i pomaga w regulacji cykli miesiączkowych.

Podczas leczenia niepłodności pacjentkom zdarza się również przepisywać leki zmniejszające krzepliwość krwi, zawierające kwas acetylosalicylowy. Mają one za zadanie polepszyć przepływ krwi i ukrwienie macicy, działać profilaktycznie w przypadku skłonności do zakrzepicy, jak również zmniejszać ryzyko pojawienia się nadciśnienia u kobiet ciężarnych. Czasem przepisuje się również heparyny, by krzepliwość krwi była jak najmniejsza i jej przepływ przez macicę był jak najlepszy.

Niejednokrotnie kobietom, które podejmują się leczenia za pomocą metod wspomaganego rozrodu podaje się również niewielkie dawki sterydów, dla wyciszenia odpowiedzi układu immunologicznego, dążącego do odrzucenia zarodka.

Niepłodność immunologiczna: na czym polega i jak ją leczyć

Każdej kobiecie, która stara się o dziecko lub jest już w ciąży zaleca się przyjmowanie kwasu foliowego. Jest on istotny dla profilaktyki prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka.

O tym, jakie leki należy przyjmować, decyduje lekarz. Sposób ich dawkowania, zależy od stanu zdrowia pacjentki, jej historii leczenia, niejednokrotnie, zwłaszcza w przypadku hormonów czy sterydów, również od fazy cyklu miesięcznego. Istotne jest zatem w przypadku farmakoterapii ścisłe trzymanie się wytycznych swojego lekarza, by leczenie niepłodności przebiegało prawidłowo.

dr n. med. Olaf Lindert, ginekolog-położnik w Klinice Leczenia Niepłodności, Ginekologii i Położnictwa Bocian w Katowicach. Zajmuje się endokrynologią ginekologiczną, konsultacjami i leczeniem zaburzeń płodności. Absolwent Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, doświadczenie zawodowe zdobywał w Klinice Endokrynologii Ginekologicznej SP CSK SUM w Katowicach oraz Szpitalu Wojewódzkim w Bielsku Białej. Posiada certyfikat ultrasonografii płodu Fundacji Medycyny Płodu w Londynie (FMF).