Jesteś w ciąży, a termin rozwiązania zbliża się wielkimi krokami? Czy wiesz, że masz prawo przygotować szczegółowy plan porodu, a szpital ma obowiązek go respektować? Zobacz, na czym polega, co się w nim powinno znaleźć, kto i w jaki sposób go realizuje w trakcie akcji porodowej oraz w jakich sytuacjach może ulec zmianie.
Niewiele kobiet w ciąży wie, że zgodnie z obowiązującym prawem, od kwietnia 2011 roku każda ciężarna powinna razem z lekarzem prowadzącym ciążę lub z położną opracować plan porodu. Takie prawo wynika z obecnych standardów opieki okołoporodowej. Niestety, z doświadczeń kobiet w ciąży oraz młodych mam, jak również położnych wynika, że sporządzenie planu porodu ma miejsce niezwykle rzadko.
Warto wiedzieć, że podczas opieki prenatalnej lekarz prowadzący lub położna mają obowiązek ustalić plan opieki prenatalnej i plan porodu. Zazwyczaj jednak lekarz prowadzący nie proponuje kobiecie ciężarnej przygotowania takiego planu, gdyż jego uwaga skupia się głównie na przeprowadzeniu wywiadu z ciężarną, wykonaniu niezbędnych badań i pomiarów oraz wypełnianiu formalności. Tymczasem plan porodu umożliwia i gwarantuje kobiecie, że jej żądania związane z pewnymi sytuacjami w trakcie trwania porodu, będą spełnione. Choć z przyczyn niezależnych od nikogo czasem nie wszystkie punkty planu mogą być w stu procentach zrealizowane, warto mieć taki dokument, który jest swego rodzaju scenariuszem tego najważniejszego momentu w życiu matki.
Rodzić po ludzku – jakie to proste!
Plan porodu powstał z inicjatywy organizatorek akcji „Rodzić po ludzku”, które od wielu lat walczą o przygotowanie placówek medycznych, personelu oraz kobiet w ciąży do tego, aby mogły rodzić z godnością bez narażania się na zbędne zabiegi, które nie zawsze mają uzasadnienie.
Akcja „Rodzić po ludzku” rozpoczęła się w Polsce w 1993 roku. Inspiracją do jej przeprowadzenia była konferencja brytyjskiej antropolożki, Sheili Kitzinger, pt. “Jakość narodzin, jakość życia”. Zaangażowani dziennikarze wystosowali apel do młodych mam z prośbą o opisanie warunków porodu i pobytu w szpitalu. Zgłosiło się 250 kobiet, które szczerze i przejmująco opowiedziały o narodzinach ich dziecka, o tym, jak były traktowane, z czym musiały się zmierzyć i, co ważne, jak mógłby wyglądać poród, gdyby same mogły decydować o wielu sprawach. Akcja ta spowodowała ogólne poruszenie w świecie lekarskim oraz wśród kobiet w ciąży. W ten sposób zainicjowano zakrojoną na szeroką skalę akcję „Rodzić po ludzku”, która trwa do dziś. Plan porodu jest z nią związany i przyświeca mu ten sam cel, co wcześniejszej inicjatywie – poród w godnych warunkach.
Plan opieki prenatalnej, a plan porodu
Plan opieki prenatalnej dotyczy ciąży i obejmuje świadczenia profilaktyczne wykonywane przez lekarza w kolejnych tygodniach ciąży, konsultacje medyczne oraz badania diagnostyczne. W świetle polskiego prawa przyszła mama może powierzyć opiekę nad swoją ciążą lekarzowi położnikowi lub położnej. Ważne, aby pierwsza wizyta odbyła się do 10. tygodnia ciąży w celu potwierdzenia jej i zaplanowania opieki prenatalnej.
Planując opiekę okołoporodową, lekarz lub położna zwracają uwagę na poziom wiedzy kobiety ciężarnej i służą jej wszelkimi informacjami o typowych objawach ciąży, wyjaśniają także, na czym polegają pewne nieprawidłowości. Lekarz prowadzący omawia także z przyszłą mamą zakres badań obowiązkowych i zalecanych wraz z podaniem ich terminów. Oczywiście – plan opieki prenatalnej jest modyfikowany w zależności od stanu zdrowia ciężarnej. Kobieta w ciąży aktywnie uczestniczy w opiece prenatalnej, co oznacza, że dba o siebie zgodnie z zaleceniami lekarza, przychodzi na wizyty kontrolne oraz sumiennie wykonuje zlecane jej badania.
O ile plan opieki prenatalnej jest dokumentem, który zostaje przez lekarza prowadzącego uzupełniany na bieżąco, o tyle już plan porodu często zostaje pominięty. Ten zaś obejmuje całokształt postępowania medycznego podczas porodu oraz miejsce porodu. Sporządzenie takiego planu pozwala przyszłej mamie lepiej przygotować się do porodu oraz wstępnie decydować o jego przebiegu.
Plan porodu – pełen wykaz preferencji podczas porodu
Plan porodu to dokument, w którym kobieta określa swoje oczekiwania wobec porodu. Sporządzając go, może skorzystać z pomocy lekarza lub położnej.
Plan porodu jest bardzo pomocny, lecz trzeba to zrobić umiejętnie. Wydaje mi się, że trafnym rozwiązaniem jest przedstawienie pacjentce gotowego wzoru planu porodu i w razie wątpliwości omówienie każdego szczegółu – wyjaśnia Monika Wójcik, laureatka konkursu Położna na medal, położna z Limanowej, która od 9 lat pracuje w Szpitalu Specjalistycznym im. Stefana Żeromskiego w Krakowie na oddziale Noworodków. I dodaje: W sytuacji, gdy pacjentka ma swoje własne życzenia, oczywiście można je tam dopisać.
Przyszła mama nie musi jednak korzystać z gotowych wzorów, choć bywają one bardzo pomocne. Może przygotować własny plan obejmujący wszystkie ważne kwestie. – Plan porodu jest dobry dla kobiet, które nie wiedzą, gdzie chcą rodzić. Jadąc z taką listą pytań/próśb, mogą świadomie wybrać miejsce narodzin dziecka poprzez weryfikację czy np. dany szpital dysponuje tym, na czym im zależy. Jeśli chce, aby podano jej gaz rozweselający lub chciałaby rodzić w wannie do immersji, musi poszukać szpitala, gdzie są takie możliwości – tłumaczy położna.
Przykładowy plan porodu stworzony za pomocą kreatora online [>>> KLIK]
WAŻNE: Kserokopię planu trzeba zabrać ze sobą do szpitala i przekazać położnej, która będzie prowadzić poród. Położna ona obowiązek zapoznać się z nim i omówić najważniejsze kwestie, które w miarę możliwości powinna uwzględnić. Pełne uwzględnienie planu porodu jest uzależnione od jego przebiegu. Zgodnie z rozporządzeniem ministra, plan porodu powinien zostać dołączony do dokumentacji medycznej.
Pamiętaj! Nie umiemy do końca przewidzieć przebiegu porodu, dlatego nie zawsze można spełnić wszystkie życzenia przyszłej mamy. Personel medyczny kieruje się przede wszystkim jej dobrem i wybiera takie rozwiązania, które są bezpieczne dla matki i dziecka.
Bo dobrze mieć jakiś plan
Plan porodu to lista preferencji kobiety ciężarnej, która precyzuje różne ważne kwestie związane z porodem. Oto większość najczęściej poruszanych kwestii:
- czy chcesz, aby Twój poród był rodzinny
- czy chcesz poruszać się i zmieniać pozycję w pierwszej fazie porodu
- czy chcesz decydować, w jakiej pozycji będziesz rodzić
- czy chcesz uniknąć wywoływania porodu, chyba, że będzie to konieczne ze względów medycznych
- czy chcesz uniknąć przebijania pęcherza płodowego, o ile nie będzie to niezbędne
- czy zależy Ci na ochronie krocza, czy chcesz, aby było nacinane
- czy wolisz skorzystać ze znieczulenia zewnątrzoponowego
- czy preferujesz poród siłami natury i chcesz uniknąć cesarskiego cięcia
- czy chcesz, aby podczas porodu wspierał Cię Twój partner lub inna osoba
- czy chcesz, aby ojciec dziecka przeciął pępowinę
- czy planujesz pobranie krwi pępowinowej
- czy chcesz otrzymać miejscowe znieczuleniu podczas szycia krocza
>>> Warto przeczytać: Dylematy ciężarnej: Poród tradycyjny, a może poród w wodzie?
Przyszła mama ma także prawo zdecydować, że nie życzy sobie, aby na sali poza położną, lekarzem i osobą towarzyszącą, były osoby, czyli np. studenci medycyny. Może zaznaczyć, że chce, aby poród przebiegał jak najbardziej naturalnie i jeśli nie będzie wskazań medycznych – nie przyspieszać go lekami.
Równie ważne kwestie dotyczą miejsca porodu oraz obecności osoby towarzyszącej:
- czy podczas porodu chcesz skorzystać z wanny lub z prysznica
- czy masz dostęp do różnych sprzętów ułatwiających poród (krzesło do porodu, drabinki, piłka, worek sako, wanna do immersji)
- czy chcesz, aby osoba towarzysząca mogła robić zdjęcia i filmować poród
- czy preferujesz przygaszenie świateł oraz wyciszenie w chwili, gdy Twoje dziecko będzie przychodzić na świat
W planie porodu można także określić oczekiwania związane z pierwszym kontaktem z dzieckiem. Przyszła mama może poprosić, aby jej pierwszy kontakt z dzieckiem trwał tyle czasu, ile będzie go potrzebowała. Może wyrazić życzenie, aby ubrać dziecko w ubranka przyniesione z domu lub poprosić o wstępną ocenę stanu noworodka (skala Apgar), gdy leży na jej brzuchu.
Co w planie porodu jest najważniejsze?
Każda kobieta w ciąży powinna zastanowić się, jak chce rodzić, czy oczekuje wsparcia od swojego partnera lub innych bliskich jej osób i co da jej poczucie bezpieczeństwa. Jeśli najważniejszy jest dla niej poród naturalny, tzw. siłami natury, to powinna szukać takiej placówki, gdzie jej to zapewnią. Nie powinna ulegać sugestiom bardziej doświadczonych koleżanek, jeśli ma odmienne zdanie i preferencje.
Plan porodu powinien być indywidualny i zawierać nasze świadome wybory, a nie tylko hasła i trendy, o których słyszeliśmy. To, co będzie dobre dla jednej kobiety, wcale nie musi być korzystne dla drugiej – wyjaśnia Monika Wójcik.
Plan porodu z punktu widzenia położnej
Wiemy już, że obowiązkiem położnej lub lekarza prowadzącego poród jest poinformowanie o wszystkich czynnościach medycznych, na które pacjentka wyrazić zgodę lub odmowę. Doświadczone położne, które codziennie przyjmują kilka porodów, zazwyczaj są zgodne w jednym: Plan porodu nie jest niestety trafnym określeniem, ponieważ porodu nie da się zaplanować, tak jak nie można zaplanować sobie dnia jutrzejszego – mówi Alina Jarzębska, położna z 17-letnim stażem, pracująca na bloku porodowym w warszawskim Szpitalu Specjalistycznym „Inflancka” im. Krysi Niżyńskiej. Życie jest nieprzewidywalne, poród czasami też. Bardziej adekwatnym stwierdzeniem byłoby: „preferencje porodowe”– twierdzi położna. I dodaje, że z jej punktu widzenia niezwykle ważne będzie omówienie tych „preferencji porodowych” przy porodzie. Głównie chodzi o to, czy pacjentka chce być aktywna podczas porodu, czyli czy chce się poruszać, czy chce korzystać z drabinek, z worka sako, z piłki porodowej lub immersji wodnej. Ważne jest także, czy bierze pod uwagę niefarmakologiczne czy farmakologiczne metody łagodzenia bólu – wyjaśnia Jarzębska.
W zasadzie każda z kwestii dotyczących porodu jest dla kobiety rodzącej niezwykle ważna. Należy więc ustalić z pacjentką, co myśli o indukowaniu lub stymulowaniu czynności skurczowej, tzn. czy w razie potrzeby wyraża na to zgodę.
Poród – kto może ci towarzyszyć?
Wielkie znaczenie dla komfortu ciężarnej podczas porodu ma obecność bliskiej osoby. Jednak, jeśli kobieta chce rodzić sama bez udziału osoby towarzyszącej, nie należy jej do tego nakłaniać. Jeżeli natomiast preferuje poród rodzinny – trzeba jej to zapewnić. Warto także zdecydować, kto będzie przecinał pępowinę. Nie każdy młody ojciec chce podjąć się tego zadania ze względu na emocje, które niesie oczekiwanie na potomka i udział w porodzie. Nie powinniśmy go do tego zmuszać. Jeśli jednak zależy mu na tym symbolicznym akcie, również warto to ustalić wcześniej i uwzględnić w planie porodu.
Trzeba wyjaśnić, że preferencje kobiety rodzącej mogą być realizowane tylko w sytuacji, gdy nie ma przeciwwskazań medycznych i nie chodzi tu o to, czy ciąża przebiegała prawidłowo, ale o to, jak w DANEJ CHWILI przebiega poród – podkreśla położna Alina Jarzębska. – Poród jest sytuacją dynamiczną. Tak na 100% nie da się go zaplanować i przewidzieć. Chociaż w większości oczywiście staramy się respektować prośby pacjentek zarówno podczas porodu, jak i później na oddziale położniczym. Uwzględniamy także życzenia, które dotyczą np. pielęgnacji dziecka – dodaje Monika Wójcik.
PAMIĘTAJ: Plan porodu nie zawsze zostaje uwzględniony przez personel medyczny ze względu na dynamikę sytuacji oraz różne niespodziewane wydarzenia. Jednak pozwala on na uwzględnienie życzeń przyszłych mam, a tym samym zwiększenie ich poczucia komfortu w tej niecodziennej dla nich sytuacji.
Personel musi wyjść z cienia tzw. „totalitarnego położnictwa”, gdy pacjentkę traktowano jak wroga. Teraz to ona i jej dziecko są w centrum uwagi. To my jesteśmy dla nich, a nie odwrotnie – zapewnia Monika Wójcik.
Jest to ogromna zmiana w postrzeganiu pacjentek oddziałów położniczych, dlatego nie wszystkie szpitale chętnie na to przystają. Warto jednak wyjść z powielanych przez lata schematów, gdyż taka zmiana przynosi same korzyści i tworzy wizerunek szpitali przyjaznych młodym mamom. I o to właśnie chodzi, aby poród przebiegał harmonijnie, a ciężarna będąca pod opieką położnej czuła, że nie tylko ona, lecz także jej rodzące się dziecko znajdują się w dobrych rękach i są bezpieczne.
Tekst: Beata Saffarini
PRZECZYTAJ TAKŻE:
“Nikt mi nie powiedział, że…” – 18 ukrytych prawd o ciąży, porodzie i macierzyństwie
Nikt mi nie powiedział, że… 18 ukrytych prawd o ciąży, porodzie i macierzyństwie
Dodaj komentarz