Gdy rodzice są wegetarianami lub weganami, naturalną koleją rzeczy jest chęć powielenia takiego sposobu odżywiania u dziecka. Jednak czy 2-3-letnie dziecko może prawidłowo rozwijać się wyłącznie na diecie roślinnej. Zapytaliśmy o to dietetyka klinicznego, Justynę Janiszewską.
Czy przedszkolak może nie jeść mięsa, a nawet wszystkich produktów odzwierzęcych? Czy to nie wpłynie negatywnie na jego rozwój?
mgr Justyna Janiszewska: Diety wegetariańskie i wegańskie są obecnie bardzo popularnym modelem żywienia, szczególnie wśród dorastającej młodzieży. Stale obserwuje się wzrost zainteresowania tymi dietami, a tym samym wege-rodzice coraz częściej decydują się na odżywianie w ten sposób swoich dzieci.
Istnieje wiele odmian diet wegetariańskich, do których zalicza się:
- semiwegetarianizm – dopuszcza spożycie produktów pochodzenia zwierzęcego z wyjątkiem mięsa czerwonego,
- laktoowowegetarianizm – dopuszcza spożycie produktów mlecznych oraz jaj,
- owowegetarianizm – dopuszcza spożycie jaj,
- laktowegetarianizm – dopuszcza spożycie produktów mlecznych,
- weganizm – wyklucza wszystkie produkty pochodzenia zwierzęcego.
Liczne badania wskazują na wiele korzyści zdrowotnych wynikających z takiego sposobu żywienia np. mniejsze ryzyko otyłości, chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy czy nowotworów.
Istnieje jednak większe ryzyko niedoborów energii, białka, wapnia, żelaza, cynku, jodu, witaminy D, B12 oraz kwasów tłuszczowych omega-3. Dlatego też należałoby się zastanowić, czy diety oparte przede wszystkim na produktach roślinnych są odpowiednie dla naszych najmłodszych pociech.
Planując dietę dziecka, należy mieć na uwadze, że początkowe lata życia są kluczowe, gdyż następuje wtedy intensywny wzrost i rozwój organizmu. Im dziecko młodsze, tym jest bardziej wrażliwe na niedobory składników odżywczych, dlatego tak ważna jest ich odpowiednia podaż wraz z dietą.
Jak wynika z badań dotyczących dzieci przebywających na dietach wegetariańskich i niewegetariańskich, to obie grupy badanych charakteryzują się prawidłowymi wskaźnikami wzrostu i rozwoju. Jedynie dzieci na dietach roślinnych bardzo często mają niższy wskaźnik BMI w porównaniu do swoich rówieśników odżywiających się tradycyjną dietą.
>> Karmienie na siłę, czyli krótka historia o dziecięcej otyłości<<
Jakich produktów odżywczych nie powinno zabraknąć w diecie dziecka?
mgr Justyna Janiszewska: Zgodnie z rekomendacjami wielu Towarzystw Naukowych prawidłowo zbilansowane diety wegetariańskie i wegańskie są bezpieczne na każdym etapie życia. Jednakże ze względu na większe, przy tego typu dietach, ryzyko niedoborów, niektóre rekomendacje mówią, aby unikać stosowania diet wegańskich u niemowląt i małych dzieci. Rodzice powinni zadbać, aby jadłospis dziecka był urozmaicony i zawierał wszystkie grupy produktów roślinnych: pełnoziarniste produkty zbożowe (pieczywo, kasze, makarony, ryż, płatki), nasiona roślin strączkowych, orzechy i nasiona, warzywa oraz owoce.
Wskazane jest również urozmaicenie diety dziecka w produkty mleczne, jaja oraz tłuste ryby morskie. Należy pamiętać, że wapń jest niezmiernie istotnym makroelementem, gdyż stanowi budulec kości i zębów dla rozwijającego się dziecka. Mleko i produkty mleczne zawierają wapń bardzo przyswajalny przez organizm, dlatego decydując się na eliminację tych produktów należy koniecznie zadbać o włączenie do posiłków swojego dziecka pozamlecznych źródeł wapnia (np. jarmuż, kapusta, boćwina, mak, migdały, nasiona słonecznika, suszone figi oraz morele). Analiza jadłospisów dzieci w wieku przedszkolnym wykazała, że dieta laktoowowegetriańska jest w stanie zapewnić wszystkie kluczowe składniki odżywcze, dlatego wydaje się być optymalnym modelem żywienia małego dziecka na diecie roślinnej.
Jakich składników dostarcza mięso w diecie człowieka i jak je zastąpić produktami roślinnymi?
mgr Justyna Janiszewska: Mięso jest przede wszystkim źródłem białka o wysokiej wartości odżywczej (pełen zestaw niezbędnych aminokwasów) oraz dobrej strawności. Co więcej, mięso dostarcza dobrze przyswajalne składniki mineralne, tj. żelazo, cynk, miedź oraz witaminy z grupy B.
Mięso wydaje się być cennym składnikiem diety, ale już od dawna wiadomo, że można je zastąpić spożywając zbilansowaną dietę opartą na produktach roślinnych. Szczególnie pomocne są nasiona roślin strączkowych (np. soczewica, ciecierzyca, fasola, groch, bób, soja), gdyż są one źródłem białka, błonnika pokarmowego oraz wielu witamin i składników mineralnych.
Niestety białko roślinne obecne w nasionach roślin strączkowych jest znacznie gorzej strawne od białka obecnego w mięsie oraz nie zawiera pełnego zestawu aminokwasów. Można to niwelować, łącząc nasiona roślin strączkowych z produktami zbożowymi w jednym posiłku i w ten sposób dostarczyć organizmowi niezbędne aminokwasy.
Gotując dla dziecka można z roślin strączkowych stworzyć wiele ciekawych potraw imitujących mięsne odpowiedniki, nie martwiąc się o zbyt niską podaż białka w diecie małego wegetarianina.
Kluczowe jest również zrozumienie, że produkty pochodzenia zwierzęcego są jedynym źródłem witaminy B12 w diecie człowieka, dlatego jej suplementacja jest niezbędna podczas eliminacji produktów odzwierzęcych. Z tego względu warto włączyć do jadłospisu jajka i produkty mleczne, ponieważ one są również źródłem tej witaminy.
Dieta oparta na produktach roślinnych może również sprawić trudności w realizacji zapotrzebowania na żelazo, ponieważ jest ono znacznie słabiej wchłaniane od obecnego w produktach zwierzęcych.
Wegetariańscy rodzice powinni być świadomi, które pokarmy roślinne są bogate w żelazo (np. pełnoziarniste produkty zbożowe, rośliny strączkowe, zielone warzywa liściaste oraz orzechy i nasiona), a także jakie czynniki zwiększają jego biodostępność (namaczanie nasion strączkowych, kiełkowanie, fermentacja, dodatek witaminy C do posiłku).
Czy dziecko na diecie wegańskiej oraz diecie wegetariańskiej powinno stosować suplementację?
mgr Justyna Janiszewska: Każde dziecko będące na diecie wegetariańskiej koniecznie musi suplementować witaminę B12 oraz witaminę D w dawce dostosowanej do swojego wieku. Dodatkowo zaleca się, aby dieta dziecka zawsze została skonsultowana z dietetykiem, który na podstawie analizy sposobu żywienia oraz wyników badań laboratoryjnych zaleci dodatkową suplementację tych składników, które nie mogą zostać dostarczone w wystarczających ilościach wraz z dietą małego pacjenta.
Przeczytaj także: Karmienie 2-latka – najczęstsze błędy
Jakie badania i jak często wykonywać dziecku na diecie wegetariańskiej oraz diecie wegańskiej?
mgr Justyna Janiszewska: Stosując dietę wegetariańską lub wegańską zaleca się wykonywanie co najmniej raz w roku badań kontrolnych, aby sprawdzić czy stosowana dieta jest zbilansowana i dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Konieczne jest wykonanie podstawowej morfologii oraz oznaczenie w surowicy: ferrytyny, żelaza, wapnia, witaminy B12, witaminy D, homocysteiny, albuminy oraz białka całkowitego.
Bibliografia:
Baroni L., Goggi S., Battino M., Planning well-balanced vegetarian diets in infants, children and adolescents: The VegPlate Junior, w: Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 2019, 119, 7, 1067-1074.
Dymkowska-Malesa M., Szparaga A., Ocena żywienia dzieci pozostających na diecie laktoowowegetariańskiej w przedszkolu, w: Nowa Pediatria, 2016, 20,1, 26-30.
Schürmann S., Kersting M., Alexy U., Vegetarian diets in children: a systematic review, w: Eur J Nutr, 2017, 56, 1797–1817.
Książyk J., Jakubowska-Winiecka A., Świąder A., Rozwój intelektualny i antropologiczna ocena stanu odżywienia dzieci na dietach wegetariańskich, w: Standardy Medyczne/ Pediatria, 2012, 9, 279-284.
mgr Justyna Janiszewska – dietetyk kliniczny, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W swojej pracy zawodowej zajmuje się przede wszystkim: żywieniem kobiet ciężarnych i karmiących, dietoterapią zaburzeń płodności, zaburzeń hormonalnych u kobiet oraz dietoprofilaktyką chorób cywilizacyjnych. Obecnie realizuje pracę doktorską z zakresu wpływu diety na przebieg zespołu policystycznych jajników na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Pani Justyna prowadzi Instagrama „Płodność na widelcu” (@PlodnoscNaWidelcu), gdzie dzieli się swoją wiedzą na temat żywienia w czasie oczekiwania na dziecko, zaburzeniach płodności oraz w czasie ciąży i karmienia piersią.
POLECAMY TAKŻE:
Dodaj komentarz