Adopcja – prawne uznanie osoby małoletniej za własne dziecko. To rozwiązanie dla osób, które z jakiegoś powodu nie mogą mieć własnego potomstwa. Kandydaci na rodziców, po podjęciu decyzji o chęci przysposobienia dziecka, muszą złożyć stosowny wniosek w ośrodku adopcyjnym. Następnie rozpoczyna się długotrwała procedura regulowana przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Podczas niej muszą zostać spełnione wszystkie warunki adopcji dziecka.
Adopcja dziecka w Polsce
Adopcja dziecka to prawne uznanie osoby małoletniej, obcej biologicznie jako własne potomstwo. W Polsce ten proces określa się mianem “przysposobienie”. Na taki krok najczęściej decydują się osoby, które z różnych przyczyn nie mogą mieć własnych pociech. Natomiast dla kobiet i mężczyzn cierpiących na niepłodność lub bezpłodność często jest to jedyny sposób na posiadanie dziecka.
Adopcja w Polsce jest ściśle regulowana przepisami prawnymi zawartymi w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, a także ustawie z 9 czerwca 2011 o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Procedura adopcyjna jest długotrwała, a jej celem jest dokładne sprawdzenie, czy kandydaci na rodziców podejmują decyzję świadomie, zdają sobie sprawę z obowiązków wynikających z posiadania dziecka, a także czy są w stanie zapewnić mu odpowiednie warunki materialne i socjalne.
Przysposobienie dziecka w Polsce może odbyć się na dwa sposoby:
- przysposobienie konwencjonalne za pośrednictwem ośrodka adopcyjno-opiekuńczego,
- adopcja ze wskazaniem, kiedy to matka dziecka wskazuje osobę z rodziny, która przysposobi jej dziecko.
Jakie dziecko można adoptować?
W Polsce adopcja dotyczy tylko osoby małoletniej, a więc takiej, która nie ukończyła 18. roku życia. Musi to być również dziecko opuszczone, czyli takie, którego oboje rodzice są nieznani, nie żyją, zrzekli się swoich praw lub zostały im one odebrane przez sąd. Przysposobienie wymaga także zgody dziecka, które ukończyło 13 lat, złożonej przez nie przed sądem rodzinnym.
Adopcja noworodka jest możliwa dopiero po upływie 6 tygodni od jego urodzenia, nawet jeżeli jego biologiczna matka zrzekła się praw rodzicielskich tuż po porodzie. Przez ten czas ma ona prawo do zmiany decyzji. Procedura adopcyjna rozpoczyna się w momencie, gdy dziecko trafi do domu dziecka i zostanie ustanowiony jego opiekun prawny.
Adopcja ma na celu wyłącznie dobro dziecka, dlatego też to mu jest dobierana rodzina, a nie odwrotnie. Kandydaci na rodziców mogą jednak złożyć oświadczenie, zawierające ich preferencje dotyczące wieku, płci oraz ewentualnych chorób lub zaburzeń, które są w stanie zaakceptować.
Zobacz także: Adopcja to nie casting na świętych. Jak w praktyce wygląda wybór dziecka?
Adopcja – warunki, które trzeba spełnić
Zgodnie z Polskim prawem o przysposobienie osoby małoletniej mogą starać się małżeństwa heteroseksualne lub osoby samotne. W obu przypadkach muszą zostać spełnione ściśle określone warunki adopcji dziecka:
- kandydaci muszą być pełnoletni i posiadać pełną zdolność do czynności prawnych,
- w małżeństwie obie osoby muszą wyrazić zgodę na adopcję dziecka,
- stan zdrowia kandydatów na rodziców powinien umożliwić odpowiednią opiekę nad dzieckiem,
- żaden z kandydatów nie może mieć ograniczonej władzy rodzicielskiej nad innym dzieckiem,
- kandydaci muszą mieć stałe źródło dochodów (przynajmniej jeden z małżonków),
- warunki mieszkaniowe muszą być odpowiednie,
- różnica wieku między rodzicem adopcyjnym a dzieckiem nie może być większa niż 40 lat.
O tym, czy warunki adopcji dziecka są spełnione decydują sąd i ośrodek adopcyjny. Kandydaci na rodziców są szczegółowo sprawdzani pod kątem zapewnienia małoletniemu odpowiedniego otoczenia do wychowywania się. Procedura adopcyjna składa się z kilku etapów i jest długotrwała.
Jak adoptować dziecko?
Adopcja dziecka składa się z kilku etapów, przez które muszą przejść wszyscy kandydaci na rodziców. Pierwszym z nich jest rozmowa informacyjna z pracownikiem danego ośrodka adopcyjnego. Omówione są na niej ogólne warunki przysposobienia i wymagane dokumenty. Zadawane są także pytania dotyczące motywów podjęcia decyzji o adopcji.
Następnym elementem procedury adopcyjnej jest rejestracja kandydatów i złożenie wymaganych dokumentów:
- podanie uzasadniające chęć adoptowania dziecka,
- ankieta z danymi personalnymi i krótkim życiorysem,
- odpis zupełny aktu małżeństwa (lub urodzenia jeżeli o przysposobienie stara się osoba samotna),
- zaświadczenie o niekaralności,
- zaświadczenie o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzenia (zeznanie podatkowe za poprzedni rok lub średnia z ostatnich 3 miesięcy),
- zaświadczenie o stanie zdrowia i braku przeciwwskazań do adopcji wystawione przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Kandydaci na rodziców adopcyjnych muszą także udać się na rozmowę z psychologiem i pedagogiem. Jej celem jest poznanie małżonków, więzi między nimi i odpowiedź na pytania dotyczące rodzicielstwa. Na jej podstawie wydawana jest opinia. Ponadto osoby starające się o przysposobienie dziecka muszą wziąć udział w warsztatach lub szkoleniu przeprowadzanym przez ośrodek adopcyjny.
Następnie rodzina dopasowywana jest do konkretnego dziecka. Wówczas ośrodek adopcyjny aranżuje pierwsze spotkanie, a kandydaci podejmują decyzję o adopcji i składają dokumenty do sądu rodzinnego. Adopcja i pełne przysposobienie kończy się po dwóch rozprawach.
Rodzina adopcyjna a rodzina zastępcza
Dom dziecka jest miejscem, gdzie przebywają także dzieci o nieuregulowanej sytuacji prawnej. Zostały one z różnych powodów odebrane rodzicom, którzy nadal posiadają prawa rodzicielskie. Tacy małoletni nie mogą zostać adoptowani. Opiekę nad nimi może jednak sprawować rodzina zastępcza.
Rodzina zastępcza jest to forma opieki nad dzieckiem sprawowana czasowo, tj. do uzyskania przez nie pełnoletności lub możliwości powrotu do rodziny biologicznej. W przeciwieństwie do przysposobienia, małoletniemu nie zmienia się nazwiska ani aktu urodzenia, a więzi z rodzicami biologicznymi nie są zerwane. Nie jest to prawne uznanie dziecka za własne.
Polecamy: Na co się zdecydować: Adopcja czy rodzina zastępcza? Sprawdź, czym to się różni
