Zatorowość płucna – zwężenie lub całkowite zablokowanie światła tętnicy płucnej skrzepliną lub innym materiałem zatorowym. Choroba jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, u których stanowi główną przyczynę śmiertelności. Objawy zatorowości płucnej u ciężarnych nie są charakterystyczne, dlatego jej rozpoznanie jest utrudnione.
Czym jest zatorowość płucna?
Zatorowość płucna to stan, w którym dochodzi do zwężenia lub zamknięcia tętnicy płucnej lub jej rozgałęzień. W efekcie zostaje zaburzony przepływ krwi i tlenu do wszystkich tkanek i narządów wewnętrznych, a organizm przestaje prawidłowo funkcjonować. Najczęściej materiałem blokującym naczynie krwionośne jest skrzeplina, która powstała w żyłach głębokich kończyn dolnych lub miednicy. Zatorowość płucna może powstać także przez pęcherzyk powietrza lub płyn owodniowy.
Zatorowość płucna w ciąży jest bardzo niebezpieczna i uważa się ją za główną przyczynę zgonów ciężarnych w krajach wysoko rozwiniętych. W grupie ryzyka znajdują się także kobiety w trakcie połogu. Według statystyk zatorowość płucna zdarza się w 3 na 10 tysięcy ciąż.
Przyczyny zatorowości płucnej w ciąży
Hormony ciążowe powodują, że u kobiet pojawia się nadkrzepliwość, która ma zapobiegać krwotokom mogącym prowadzić do poronienia. Dodatkowo stale powiększająca się macica uciska na żyły biodrowe i żyłę główną dolną. Sytuacja ta powoduje, że w żyłach głębokich mogą powstawać skrzepliny, które wędrują do innych naczyń krwionośnych, blokują ich światło i zaburzają przepływ krwi. Właśnie w ten sposób powstaje zatorowość płucna.
Czynnikami ryzyka wystąpienia zatorowości płucnej w ciąży są:
- wrodzona trombofilia,
- przewlekłe choroby serca i płuc,
- żylaki kończyn dolnych,
- wiek powyżej 35 lat,
- wielorództwo,
- otyłość przed ciążą,
- zbyt duży przyrost masy ciała w czasie ciąży,
- długotrwałe unieruchomienie,
- podróże, które trwają dłużej niż 4 godziny,
- palenie tytoniu przed ciążą,
- interwencje chirurgiczne w czasie ciąży,
- stan przedrzucawkowy,
- uszkodzenie naczyń krwionośnych podczas porodu
- obfite krwawienie poporodowe (powyżej 1000 ml),
- cesarskie cięcie.
Objawy zatorowości płucnej
Objawy zatorowości płucnej w ciąży nie różnią się od dolegliwości zgłaszanych przez pacjentki, które nie spodziewają się dziecka. Zwykle pojawiają się one nagle. Zdarzają się także przypadki, w których zatorowość płucna przebiega całkowicie bezobjawowo. Wówczas jedyną manifestacją schorzenia jest nagły zgon.
Najczęściej obserwowane objawy zatorowości płucnej w ciąży to:
- duszność,
- silny ból w klatce piersiowej (zwykle zlokalizowany za mostkiem),
- suchy kaszel,
- podwyższona temperatura ciała,
- krwioplucie,
- utrata przytomności,
- tachykardia (akcja serca powyżej 100 uderzeń na minutę),
- obrzęk kończyny dolnej.
Objawy zatorowości płucnej u ciężarnych mogą zostać pomylone z dolegliwościami charakterystycznymi dla ciąży (zwłaszcza w III trymestrze). Przyszłe mamy często obserwują u siebie duszność związaną z uciskiem na przeponę, kołatanie serca oraz obrzęki kończyn dolnych.
Jak rozpoznać zatorowość płucną?
Zatorowość płucna w ciąży stanowi wyzwanie diagnostyczne ze względu na niespecyficzne objawy oraz unikanie wykonywania badań obrazowych ze względu na możliwe działania niepożądane. Ich wykonanie jest jednak wskazane u kobiet, które znajdują się w grupie ryzyka zatorowości płucnej.
Diagnostyka zatorowości płucnej wymaga wykonania: zdjęcia rentgenowskiego (RTG) klatki piersiowej, USG dopplerowskiego kończyn dolnych, EKG i scyntygrafii wentylacyjno-perfuzyjnej lub angiografii metodą tomografii komputerowej. Ocenia się także stężenie D-dimerów we krwi.
Leczenie zatorowości płucnej polega na stosowaniu heparyny drobnocząsteczkowej. Dawkę leku dobiera się na podstawie masy ciała. Przeciwwskazane jest stosowanie doustnych antykoagulantów przez okres całej ciąży, ponieważ mogą powodować one zaburzenia u płodu. Wskazane jest dążenie do porodu siłami natury, ponieważ istnieje mniejsze ryzyko obfitego krwawienia. Leczenie należy kontynuować przez 3 miesiące po zakończeniu ciąży.
Jeżeli wraz z zatorowością płucną rozwinął się wstrząs, ciężarnej należy podać tlen i natychmiast rozpocząć leczenie trombolityczne. Taka sytuacja stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Śmiertelność z powodu zatoru płucnego ocenia się na 20%.
Zator płynem owodniowym
Zator płynem owodniowym to sytuacja, w której płyn owodniowy przedostał się do krwiobiegu kobiety w wyniku rozerwania splotów naczyniowych macicy w trakcie porodu siłami natury lub cięcia cesarskiego. Dochodzi wówczas do rozwinięcia się reakcji zapalnej, wstrząsu anafilaktycznego, nadciśnienia płucnego, niewydolności lewej komory serca i niewydolności krążeniowo-oddechowej, a w konsekwencji do zgonu.
Objawy zatoru płynem owodniowym to:
- zaburzenia oddychania,
- sinica,
- niedociśnienie,
- drgawki,
- atonia macicy,
- zatrzymanie krążenia.
Polecamy: 10 niepokojących objawów w ciąży, które musisz skonsultować z lekarzem.
