Kobiecie w ciąży przysługuje szereg praw i przywilejów w miejscu pracy. Jednym z nich jest możliwość wykonania badań w czasie pracy bez konieczności wykorzystywania urlopu. Warunek jest jeden – badania muszą być związane z ciążą.
Dzień wolny na badania w ciąży – tak, ale pod kilkoma warunkami
Zgodnie z art. 185 Kodeksu pracy kobieta w ciąży ma prawo wykonać badania lekarskie w czasie pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Jednak jest to możliwe pod warunkiem spełnienia kilku wymogów:
- Stan ciąży musi być potwierdzony świadectwem lekarskim. Zaświadczenie może wystawić ginekolog prowadzący ciążę lub lekarz innej specjalizacji, np. pierwszego kontaktu. Potwierdzenie nie jest konieczne, gdy kobieta jest w zaawansowanej, widocznej ciąży.
- Pracownica musi być zatrudniona na umowę o pracę. Bez znaczenia jest wymiar pracy, długość zatrudnienia czy rodzaj umowy o pracę. Dzień wolny na badania nie przysługuje w przypadku innych form zatrudnienia, np. umowy zlecenie.
- Badania muszą być związane z ciążą. Pracownica może wykonać badania krwi, USG Ciążowe, KTG – każde badanie, które ściśle związane jest z faktem bycia w ciąży. Natomiast nie mogą to być inne wizyty lekarskie czy badania, np. wizyta u dentysty, ortopedy itp.
- Wolne w pracy przysługuje tylko na czas badań i dojazdu. Po wykonaniu badań pracownica powinna niezwłocznie wrócić do pracy. Nie może w tym czasie iść na kawę, zrobić zakupów czy odebrać zamówienie ze sklepu. Będzie to niewłaściwe wykorzystanie dnia na badania i może skończyć się nawet zwolnieniem dyscyplinarnym.
- Badania nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. Dotyczy to np. badań krwi, które muszą być wykonane rano na czczo.
Pracownica za czas wykonania badań zachowuje prawo do wynagrodzenia w standardowej formie. Pracodawca nie może odmówić dnia wolnego/części dnia na badania w ciąży, nakazać pracownicy wzięcie urlopu lub odmówić wypłacenia wynagrodzenia za ten dzień. W przypadku takich działań, kobieta może dochodzić swoich praw przed sądem.
Biorąc dzień wolny na badania związane z ciążą, pracownica nie musi przedstawiać zwolnienia lekarskiego pracodawcy.
Przywileje w pracy dla kobiet w ciąży
Dzień wolny na badania lekarskie to niejedyny przywilej kobiet pracujących w ciąży. Aby ułatwić im wykonywanie obowiązków pracowniczych, przy jednoczesnym zadbaniu o ich oraz płodu zdrowie, ustawodawca przewidział specjalną ochronę ciężarnych na stanowisku pracy.
Pracownica w ciąży posiada szczególne uprawnienia, a wśród nich jednym z najważniejszych jest 8-godzinny dzień pracy i zakaz pracy w godzinach nadliczbowych. Jednocześnie kobieta zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem liczby godzin.
Ciężarna nie może pracować na zmianie nocnej. Pracodawca jest zobowiązany przenieść kobietę do innej pracy, jeśli na jej stanowisku wykonywanie obowiązków jest możliwe tylko w porze nocnej. W sytuacji braku takiego miejsca pracy, pracodawca zwalnia pracownicę z wykonywania obowiązków przy jednoczesnym zachowaniu prawa do wynagrodzenia.
Pracownica przeniesiona na inne stanowisko pracy w związku z ciążą ma prawo do zachowania dotychczasowego wynagrodzenia. Jeśli w nowym miejscu pracy stawka jest niższa, należy jej się wyrównanie.
Kobiety w ciąży nie mogą wykonywać prac niebezpiecznych, uciążliwych bądź szkodliwych. Praca polegająca na dźwiganiu, kontakcie z substancjami groźnymi czy w innych warunkach szkodliwych wymaga zmiany stanowiska pracy, a gdy to niemożliwe – zwolnienia z obowiązków z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Lista prac i obowiązków znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią (Dz. U. z 2017 r. poz. 796).
Praca w ciąży przy komputerze nie może wynosić dłużej niż 8 godzin, przy czym jednorazowo powinna trwać maksymalnie 50 minut, po czym następuje 10 minutowa przerwa, wliczona do czasu pracy i objęta wynagrodzeniem.
>> Przeczytaj: Jak i kiedy powiedzieć o ciąży w pracy. Nie popełnij tego błędu!<<
Zwolnienie kobiety w ciąży
W zdecydowanej większości przypadków pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę z kobietą w ciąży. Najlepszym zabezpieczeniem dla pracownicy jest oczywiście umowa o pracę na czas nieokreślony. Jednak jej rozwiązanie możliwe jest w dwóch przypadkach, nawet z kobietą w ciąży. Jednym z nich jest zwolnienie dyscyplinarne pracownicy. Prawo pracy chroniące kobietę w ciąży nie obejmuje takiej sytuacji. Drugim przypadkiem jest likwidacja bądź upadłość zakładu pracy.
W przypadku umowy na czas określony zabezpieczenie dla pracownicy w ciąży jest mniej skuteczne. Dla przykładu, jeśli umowa kończy się przed 3. miesiącem ciąży, nie zostanie automatycznie przedłużona do terminu porodu. Warto o tym pamiętać, gdyż panuje obiegowa opinia, według której umowa na czas określony zawsze zostaje przedłużona do dnia porodu. Nie jest to prawdą.
Umowa zlecenie i umowa o dzieło w zasadzie nie chronią ciężarnej w ogóle. Ulegają rozwiązaniu w momencie ich końca, bez względu na to, czy pracownica jest w ciąży, czy nie. Posiadanie umowy zlecenie nie wyklucza możliwości udania się na zwolnienie chorobowe w ciąży oraz otrzymania zasiłku macierzyńskiego. Warunkiem jest dobrowolne opłacanie składki chorobowej (do dnia porodu).
Sprawdź więcej: Ciąża a umowa na czas określony. Nie zawsze przedłuża się do porodu
FAQ. Przykłady
1.Czy muszę powiedzieć pracodawcy o ciąży?
Nie. Informacja o ciąży jest dobrowolna i uzależniona wyłącznie od woli pracownicy. Jednak w sytuacji, gdy pracodawca nie wie o ciąży, nie ma obowiązku udzielania kobiecie przywilejów i dodatkowych praw z tym związanych.
2.Czy 10-minutowa przerwa w trwającej 50 minut pracy przy komputerze obejmuje przerwę od ekranu komputerowego czy od jakiejkolwiek pracy?
Kodeks pracy nie definiuje precyzyjnie, czym dokładnie jest „obsługa monitora ekranowego”. Przyjmuje się więc, że praca przy ekranie komputerowym obejmuje dodatkowe urządzenia jak skaner, drukarka oraz wyposażenie pomocnicze (podnóżek, krzesło, uchwyt na dokumenty). W związku z tym należy przyjąć, że 10 minut przerwy dotyczy przerwy od pracy samej w sobie, a nie wyłącznie od ekranu komputera.
3.Czy pracodawca może wysłać kobietę w ciąży w delegację poza miasto, w której siedzibę ma firma?
Zakaz delegacji dla kobiet w ciąży ma charakter względny, co oznacza, że pracodawca nie może wysłać pracownicy w ciąży w delegację bez jej zgody. Jeśli natomiast kobieta dobrze się czuje i wyraża chęć na odbycie podróży służbowej, może wykonać taki obowiązek. W takiej sytuacji, z punktu widzenia pracodawcy, dobrym zabezpieczeniem będzie podpisanie zgody na piśmie. Podczas delegacji czas pracy kobiety w ciąży nie może być dłuższy niż 8 godzin, wliczając w to dojazd i przyjazd z/do firmy, jeśli przypada on w normalnych godzinach pracy pracownika.
fot. pixaby.com/Beeki
Źródła:
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170000796
http://www.kodekspracy.pl/artykul,1620,15130,praca-przy-komputerze-pracownicy-w-ciazy.html
https://www.infor.pl/prawo/praca/prawa-pracownika/3598006,Jakie-prawa-ma-pracownica-w-ciazy.html
https://kadry.infor.pl/kadry/indywidualne_prawo_pracy/czas_pracy/74882,Delegacje-pracownicy-w-ciazy-ograniczenia-i-zagrozenia.html
Dodaj komentarz