Cisza, ból i… niespełnione marzenie o dziecku. Dla wielu kobiet z endometriozą i adenomiozą droga do macierzyństwa jest pełna wyzwań. Choć te choroby długo uznawano za „normalne kobiece dolegliwości”, dziś wiemy, że mogą mieć głęboki wpływ na funkcjonowanie organizmu – w tym na płodność.
Co to jest endometrioza?
Endometrioza to przewlekła choroba zapalna, w której komórki podobne do błony śluzowej macicy (endometrium) wszczepiają się poza jamą macicy – najczęściej w obrębie miednicy mniejszej: na jajnikach, jajowodach, otrzewnej, pęcherzu czy jelitach.
Te „ektopowe ogniska” reagują na hormony cyklu menstruacyjnego, co prowadzi do krwawienia, stanu zapalnego, powstawania zrostów i torbieli (tzw. torbiele czekoladowe).
Co to jest adenomioza?
Adenomioza to pokrewna, choć osobna jednostka chorobowa – polega na obecności endometrium wewnątrz mięśnia macicy (myometrium). Prowadzi do rozlanego pogrubienia ściany macicy, powiększenia narządu i występowania przewlekłego bólu oraz obfitych miesiączek.
Długo uważano adenomiozę za chorobę kobiet po 40-tce, ale dziś wiemy, że może występować już u młodych kobiet, także tych starających się o dziecko.
Endometrioza a niepłodność – jaka jest zależność?
Szacuje się, że do 30–50% kobiet z endometriozą ma trudności z zajściem w ciążę. Jednocześnie u ok. 25–50% kobiet leczonych z powodu niepłodności diagnozuje się endometriozę.
Jak endometrioza wpływa na płodność?
- Stan zapalny w miednicy mniejszej – zwiększone stężenia cytokin i prostaglandyn mogą uszkadzać komórki jajowe i plemniki, utrudniać zapłodnienie i implantację zarodka.
- Zrosty i torbiele – zaburzają anatomię jajowodów i jajników, mogą blokować transport komórki jajowej i zarodka.
- Zmiany w receptywności endometrium – w zaawansowanej endometriozie może dojść do zaburzenia „okna implantacyjnego”.
- Zaburzenia owulacji – np. związane z torbielami jajników lub nieprawidłową pracą osi podwzgórze–przysadka–jajnik.
- Obniżona jakość komórek jajowych – stan zapalny i stres oksydacyjny pogarszają potencjał rozwojowy oocytów.
Adenomioza a płodność – czy wpływa?
Dane są mniej jednoznaczne niż w przypadku endometriozy, ale coraz więcej badań potwierdza, że adenomioza może znacząco utrudniać zajście w ciążę i zwiększać ryzyko poronień.
Główne mechanizmy:
- zaburzona perystaltyka mięśnia macicy i transport zarodka,
- pogorszenie receptywności endometrium,
- przewlekły stan zapalny i nadmierne wydzielanie prostaglandyn,
- zwiększone ryzyko niepowodzeń implantacji po transferze zarodków (nawet w IVF).
Czy z endometriozą i adenomiozą można zajść w ciążę?
Tak – ale czasem potrzebne jest leczenie wspomagające.
W zależności od wieku, stadium choroby i współistniejących problemów, stosuje się:
- Leczenie farmakologiczne – np. analogi GnRH, dienogest, które mogą wyciszyć chorobę przed leczeniem in vitro,
- Leczenie chirurgiczne – usunięcie ognisk endometriozy (np. torbieli, zrostów),
- Wspomagane rozród – inseminacja, IVF, ICSI, mrożenie komórek jajowych,
- Suplementacja – m.in. kwasy omega-3, NAC, kurkumina, koenzym Q10, witamina D, melatonina – jako wsparcie antyoksydacyjne i immunomodulacyjne.
Diagnostyka – co warto wiedzieć?
W endometriozie pomocne są:
- Wywiad i badanie ginekologiczne,
- USG transwaginalne z oceną jelit i jajników, często tzw. „eksperckie usg”
- Rezonans magnetyczny miednicy (MRI) – szczególnie przy głębokiej endometriozie i adenomiozie,
In vitro w endometriozie i adenomiozie
Zastosowanie technik wspomaganego rozrodu (ART) może być najskuteczniejszą drogą do ciąży, zwłaszcza u kobiet:
- powyżej 35 r. ż.,
- z długo trwającą niepłodnością,
- po leczeniu operacyjnym,
- z niską rezerwą jajnikową (niskie AMH, wysokie FSH).
Czasem zaleca się tzw. downregulację przed transferem zarodka – wyciszenie hormonalne (analogiem GnRH), by poprawić wyniki implantacji.
Epigenetyka i wpływ na ciążę
Endometrioza i adenomioza mogą wpływać nie tylko na zapłodnienie, ale też na przebieg ciąży:
- większe ryzyko poronień,
- przedwczesny poród,
- nieprawidłowe zagnieżdżenie łożyska,
- krwawienia w ciąży.
Współczesne badania sugerują, że epigenetyczne zmiany w endometrium mogą wpływać na rozwój zarodka i jego „start metaboliczny”.
Podsumowanie
- Endometrioza i adenomioza to nie wyrok, ale ważne, by nie lekceważyć objawów i nie odwlekać diagnostyki.
- Czas działa na niekorzyść płodności, zwłaszcza po 35. r.ż.
- Wczesne rozpoznanie i personalizowany plan leczenia (farmakologia, laparoskopia, IVF) zwiększają szansę na ciążę.
- Współpraca z doświadczonym ginekologiem, dietetykiem, fizjoterapeutą uroginekologicznym i psychologiem pomaga przejść przez leczenie w sposób świadomy i spokojny.
________________________________________________________________________________________________________________
Dr Estera Kłosowicz – lekarz specjalista położnictwa i ginekologii, a także dietetyk kliniczny, androlog oraz dyplomowany lekarz Medycyny Estetycznej.Ukończyła Wydział Lekarski Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, zarówno na kierunku lekarskim, jak i dietetyce. W 2022 roku obroniła tytuł doktora nauk medycznych.
Na co dzień pomaga osobom zmagającym się z problemami płodności – kompleksowo, cierpliwie i z ogromnym zaangażowaniem. Zajmuje się szeroko pojętą endokrynologią ginekologiczną – od zaburzeń miesiączkowania, przez dobór antykoncepcji, po wsparcie hormonalne w okresie menopauzy. Od 2021 roku jest właścicielem prywatnego, specjalistycznego centrum medycznego EsterClinic w Jaworznie.
Autorka e-booka „Płodnościobook” – przewodnika dla par, które chcą lepiej zrozumieć swoją płodność i świadomie podejść do starań o dziecko. Dostępny tu: https://www.esterclinic.pl/produkt/ester-plodnosciobook/
Artykuł sponsorowany
Dodaj komentarz