Ból głowy, ból zęba, gorączka – mama oczekująca na dziecko nie ma zbyt dużego wyboru leków, które pomogą jej radzić sobie z tymi dolegliwościami. Uznawany od lat za bezpieczny paracetamol w ostatnim czasie zyskał złą sławę. Wszystko za sprawą badań naukowych, które miały dowodzić związku między zażywaniem tego leku w ciąży a występowaniem ADHD i spektrum autyzmu u dziecka. Co zatem robić? Czy kobieta ciężarna wciąż może bezpiecznie przyjmować paracetamol?
Paracetamol – bezpieczny lek dla ciężarnych?
Acetaminofen, powszechnie znany jako paracetamol, to lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy. W przeciwieństwie do środków z grupy NLPZ (np. ibuprofenu), nie wykazuje działania przeciwzapalnego. W szczególnych przypadkach można go stosować już od początku ciąży – oczywiście za zgodą lekarza prowadzącego. To w zasadzie jedyny lek przeciwbólowy uznawany za bezpieczny w każdym trymestrze.
Należy jednak podkreślić, iż zażywanie jakichkolwiek leków w ciąży wiąże się z ryzykiem. Szczególnie, gdy ze względu na silne dolegliwości przyjmujemy je w nadmiarze. Podstawowa zasada dotycząca leków w ciąży wskazuje, iż kobieta może je zażywać tylko wtedy, gdy korzyści terapeutyczne przewyższają ryzyko uszkodzenia płodu.
Jednakże w ostatnim czasie media obiegły doniesienia, jakoby paracetamol zwiększał ryzyko wystąpienia spektrum autyzmu i ADHD w późniejszym życiu dziecka. Czy to oznacza, że przyszła mama w trosce o zdrowie rozwijającego się maleństwa musi całkowicie zrezygnować z leków, zacisnąć zęby i przetrwać ból, który czasem jest naprawdę trudny do wytrzymania?
Paracetamol w badaniach
W 2014 r. na łamach czasopisma JAMA Pediatry opublikowano wyniki badań przeprowadzonych przez grupę duńskich naukowców. Przebadało 64 322 żywo urodzonych dzieci i matek. Podstawą były wywiady z matkami, które pytano o zażywanie paracetamolu w ciąży. Wykorzystano też raporty rodziców o problemach behawioralnych u dzieci w wieku 7 lat. Z Duńskiego Krajowego Rejestru Szpitalnego lub Duńskiego Centralnego Rejestru Psychiatrycznego pozyskano diagnozy zaburzeń hiperkinetycznych u dzieci, a z Duńskiego Rejestru Recept – informacje o receptach wystawionych dla dzieci z ADHD. Na podstawie przeprowadzonych analiz wysnuto wniosek, iż prenatalna ekspozycja na paracetamol zwiększa ryzyko powstania tego typu zaburzeń u dzieci.
Stanowisko FDA
W związku z opublikowaniem wyników powyższego badania, Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) przeanalizowała ich wiarygodność i wyniki, po czym wydała oficjalny komunikat. Jednak wbrew informacjom, jakie pojawiły się w niektórych mediach, FDA nie zrezygnowała z zalecania paracetamolu jako bezpiecznego leku w ciąży. Czytamy w nim:
Oceniliśmy, że wszystkie analizowane przez nas badania mają potencjalne ograniczenia w swoich projektach; czasami zgromadzone badania na dany temat zawierały sprzeczne wyniki, które uniemożliwiały nam wyciągnięcie wiarygodnych wniosków. W rezultacie nasze zalecenia dotyczące stosowania leków przeciwbólowych w czasie ciąży pozostaną w tej chwili takie same.(*)
Najnowsze badania
W 2019 r. grupa naukowców z Johns Hopkins University Bloomberg School of Public Health (USA) opublikowała wyniki kolejnego przeprowadzonego badania – bardziej zaawansowanego, z udziałem 996 dzieci. Zmierzono stężenia paracetamolu i jego metabolitów we krwi pępowinowej, a po około 10 latach zestawiano uzyskane wyniki z częstotliwością występowania ADHD, spektrum autyzmu i innych zaburzeń rozwoju układu nerwowego.
Większość badanych dzieci – 67,2% – miało przynajmniej jedno z tych zaburzeń. Przy czym matki podzielono w tej analizie na 3 grupy – z niskim, średnim i wysokim stężeniem paracetamolu lub metabolitów w próbce krwi pępowinowej. Wykazano, iż wyższe stężenie leku w czasie porodu wiąże się z wyższym ryzykiem występowania zaburzeń w późniejszym życiu.
Te niepokojące wyniki badań obarczone są jednak bardzo dużym marginesem błędu. Przede wszystkim nie wprowadzono w nim grupy kontrolnej kobiet, które nie stosowały paracetamolu. Wbrew temu, jak analizę tę interpretowały niektóre media, badanie to nie mogło wskazywać na większe ryzyko zaburzeń u dzieci matek, które stosowały paracetamol w ciąży w porównaniu do tych, które tego nie robiły. Wynik wykazuje jedynie większe ryzyko w przypadku większego stężenia leku we krwi pępowinowej.
Kolejną kwestią jest dobór grupy badanych kobiet. Nie wiadomo bowiem, czy stosowały one paracetamol przez całą ciążę, czy tylko w okresie okołoporodowym. Co więcej, podawanie tego leku przy porodzie nie jest normą – należałoby więc zadać sobie pytanie, dlaczego kobiety go przyjmowały. Czy miało to związek np. z infekcją lub stanem zapalnym? Pytania te, choć nie mamy na nie odpowiedzi, skłaniają do poddania w wątpliwości przyczyny zaburzeń. Być może to nie paracetamol był „winowajcą”, ale inny czynnik.
Przyczyny autyzmu i ADHD
Warto też przypomnieć, iż jak do tej pory żadne wiarygodne badania nie dały jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, dlaczego u niektórych dzieci diagnozuje się spektrum autyzmu. Specjaliści wskazują raczej na współistnienie dwóch lub więcej czynników genetycznych i środowiskowych.
Z kolei zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD) bywa m.in. skutkiem urazów w ciąży, niskiej masy urodzeniowej, palenia papierosów i picia alkoholu w ciąży, ale też np. zaniedbania ze strony rodziców czy niewłaściwej diety. Żadne badania nie potwierdziły jednoznacznie związku występowania ADHD z przyjmowaniem paracetamolu w ciąży.
Bezpieczne leczenie w ciąży
Jak podkreślono w innym fragmencie zacytowanego wcześniej komunikatu FDA, silny i uporczywy ból, który nie jest skutecznie leczony w czasie ciąży, może doprowadzić przyszłą mamę do depresji, stanów lękowych, a także m.in. podnosić ciśnienie krwi do niebezpiecznego poziomu. Nie ma natomiast w stu procentach wiarygodnych badań, które wskazywało na bezpośrednie ryzyko związane z przyjmowaniem paracetamolu w ciąży. Jeśli zażywamy leki tylko wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne, po konsultacji z lekarzem i w odpowiednich dawkach, możemy spać spokojnie.
Oczywiście im mniej leków zażywamy w ciąży, tym lepiej. Warto poznać m.in. naturalne sposoby na radzenie sobie z bólem głowy w ciąży, pamiętać o właściwej diecie i odpoczynku, dbać o odporność itp. Dzięki temu znacząco zmniejszymy częstotliwość zażywania farmaceutyków w ciąży, a co za tym idzie ograniczymy do minimum nawet potencjalne ryzyko komplikacji u dziecka.
Źródło:
https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/fullarticle/1833486
https://www.fda.gov/drugs/drug-safety-and-availability/fda-drug-safety-communication-fda-has-reviewed-possible-risks-pain-medicine-use-during-pregnancy
https://hub.jhu.edu/2019/11/05/acetaminophen-pregnancy-autism-adhd/
https://www.scimex.org/newsfeed/is-paracetamol-during-pregnancy-linked-to-adhd-and-autism
https://polskiautyzm.pl/przyczyny-autyzmu/
https://opieka.farm/pytania/qa-czy-stosowanie-paracetamolu-w-ciazy-faktycznie-powoduje-autyzm-i-adhd-u-dziecka/
POLECAMY TAKŻE: Opuchlizna w ciąży może być groźna! Jak odróżnić niegroźny obrzęk od objawów choroby
Opuchlizna w ciąży może być groźna! Jak odróżnić niegroźny obrzęk od objawów choroby
Dodaj komentarz