Choroba dziecka, występy w szkole i inne sytuacje angażujące rodzica w godzinach pracy to zawsze problematyczny moment dla czynnych zawodowo opiekunów. Czy wziąć urlop? A może zwolnienie na dziecko? Urlop na żądanie? A może jest jakaś inna forma opieki nad dzieckiem?
Opieka nad dzieckiem a praca – wielu rodziców zmaga się z wątpliwościami, jakie wolne na dziecko im przysługuje. Warto wiedzieć, że L4 na chore dziecko i urlop wypoczynkowy na opiekę nad zdrowym dzieckiem to nie jedyne rozwiązania, jakie przewiduje Kodeks pracy.
2 dni na opiekę na dzieckiem
Zgodnie z art. 188 Kodeksu pracy rodzic może wziąć 2 dni wolne na opiekę nad zdrowym dzieckiem. Czas ten może być wykorzystany w wymiarze godzinowym lub dniowym. Dziecko nie musi być chore, wystarczy konieczność sprawowania opieki nad nim.
2 dni wolne może wykorzystać ojciec lub matka dziecka. Przysługują jednak we wskazanym wymiarze bez względu na ilość dzieci, czyli rodzice jedynaka dysponują 2 dniami, podobnie jak rodzice trójki dzieci.
2 dni opieki nad dzieckiem można rozdzielić między ojcem i matką, np. jeden dzień wykorzystuje ojciec, a drugi matka.
2 dni na opiekę nad zdrowym dzieckiem są płatne 100% i nie wliczają się do ogólnej puli urlopowej. Przysługują wyłącznie pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę i wymagają wcześniejszego złożenia wniosku urlopowego. Niewykorzystane w danym roku kalendarzowym dni przepadają. Te 2 wolne dni przysługują bez względu na staż pracy i okres przepracowany u danego pracodawcy.
Właścicielom jednoosobowej działalności gospodarczej oraz osobom zatrudnionym na podstawie umowy cywilnoprawnej nie przysługują 2 dni na dziecko.
PAMIĘTAJ! 2 wolne dni na opiekę nad zdrowym dzieckiem obowiązują tylko do momentu ukończenia przez dziecko 14. roku życia.
5 dni urlopu opiekuńczego
Od 26 kwietnia 2023 r., za sprawą dyrektyw unijnych, wprowadzono 5 bezpłatnych dni urlopu opiekuńczego, które pracownik może wykorzystać na sprawowanie bezpośredniej opieki nad bliską osobą zamieszkującą wspólne gospodarstwo domowe. Nie musi to być dziecko, ale może np. żona/mąż, rodzic. Powodem wykorzystania wolnych dni ma być natomiast wsparcie i pomoc w celach medycznych.
5 dni urlopu opiekuńczego udzielane jest na podstawie wniosku składanego przez pracownika, a pracodawca nie może odmówić jego wykorzystania ani domagać się potwierdzenia zasadności jego wybierania.
Urlop ten jest bezpłatny i może zostać wykorzystany w częściach. Nie wlicza się do urlopu wypoczynkowego.
Przepisy nie określają ściśle okoliczności korzystania z urlopu, więc pracownik może wziąć wolne zarówno na opiekę nad chorym dzieckiem, jak i w przypadku konieczności towarzyszenia rodzicowi u lekarza czy w szpitalu.
Więcej na temat 5 dni wolnych pisaliśmy tutaj: 5 dodatkowych dni urlopu opiekuńczego – dla kogo?
2 dni urlopu z powodu działania siły wyższej
Zgodnie z art. 148 (1) par. 1 Kodeksu pracy pracownikowi przysługują 2 dodatkowe dni wolne z powodu działania tzw. siły wyższej. Wymiar zwolnienia wynosi 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku kalendarzowego.
Dotyczą one tylko pracowników zatrudnionych na umowę o pracę.
Pracownik zachowuje prawo do 50% wynagrodzenia obliczanego jak pensja za czas urlopu wypoczynkowego.
Warto zwrócić uwagę na definicję siły wyższej. To zdarzenie nagłe i nieprzewidywalne, które wymaga obecności pracownika. Uzasadnieniem do skorzystania z tego wolnego będzie więc wypadek dziecka w przedszkolu czy szkole, zalanie mieszkania czy wypadek samochodowy męża, siostry, rodzica, ale nie występ dziecka czy rozpoczęcie roku szkolnego.
Zwolnienie lekarskie i zasiłek opiekuńczy
W przypadku chorego dziecka, rodzic może skorzystać ze zwolnienia lekarskiego na dziecko. Wypłacany jest wtedy zasiłek opiekuńczy w wysokości 80% od podstawy wynagrodzenia. Rodzicom dziecka do lat 14 przysługuje maksymalnie 60 dni zwolnienia lekarskiego na dziecko w roku kalendarzowym. Limit ten dotyczy obojga rodziców.
W przypadku dzieci, które ukończyły 14. rok życia, urlop ten skraca się do 14 dni, a dziecka z niepełnosprawnością – do 30 dni.
Urlop wypoczynkowy, urlop na żądanie
Jeśli nie zwolnienie lekarskie na dziecko, 2 dni na opiekę nad dzieckiem do 14. roku życia lub bezpłatne 5 dni urlopu opiekuńczego, to w sytuacji, gdy potrzebne jest zaopiekowanie się potomstwem, pozostaje oczywiście jeszcze urlop wypoczynkowy, w ramach którego do dyspozycji są 4 dni na żądanie.
Dni na żądanie – jak nazwa wskazuje – mogą zostać wykorzystane na żądanie pracownika, bez akceptacji wniosku urlopowego przez pracodawcę. Pracownik może zadzwonić nawet rano i powiedzieć, że go nie będzie. Po powrocie do pracy będzie trzeba uzupełnić wniosek urlopowy.
Art. 167(2) Kodeksu pracy mówi: “Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.”
Urlop na żądanie nie zwiększa wymiaru urlopu wypoczynkowego, ale stanowi jego część. Niewykorzystany nie przechodzi też na kolejny rok.
Co do zasady urlop na żądanie nie powinien spotkać się z odmową pracodawcy – taki jest jego zamysł, że służy do wykorzystania w sytuacjach nadzwyczajnych i nieprzewidywalnych. Jednak w szczególnych przypadkach pracodawca może odmówić udzielenia pracownikowi urlopu na żądanie. Dzieje się tak wtedy, gdy obecność pracownika w zakładzie pracy jest niezbędna danego dnia.
Wolne na opiekę nad członkiem rodziny
Pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę przysługuje zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad żoną/mężem lub inną bliską osobą w celu sprawowania bezpośredniej opieki nad chorym członkiem rodziny.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje w sytuacji, gdy pracownik musi zaopiekować się:
- Chorym członkiem najbliższej rodziny, tj. dzieckiem, współmałżonkiem, rodzicami, teściami, dziadkami;
- Zdrowym dzieckiem do lat 8, gdy nastąpiło niespodziewane zamknięcie placówki opiekuńczej, do której ono uczęszcza. Informacja o zamknięciu żłobka/przedszkola/szkoły powinna zostać przekazana mniej niż 7 dni przed tym dniem.
- Konieczność izolacji dziecka podejrzewanego o zarażenie chorobą zakaźną;
- Chorym dzieckiem z niepełnosprawnością do lat 18, jeśli rodzic na co dzień sprawujący opiekę nad dzieckiem, nie może tego robić z powodu choroby, pobytu w szpitalu.
Zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad chorym członkiem rodziny przysługuje w wymiarze 14 dni kalendarzowych w ciągu roku. W tym czasie wypłacane jest pracownikowi 80% podstawy wymiaru wynagrodzenia.
Okazjonalna praca zdalna
W niektórych przypadkach wystarczającym wsparciem dla rodzica chorego dziecka będzie możliwość pracy z domu, kiedy będzie mógł połączyć wykonywanie obowiązków zawodowych ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem.
Kodeks pracy przewiduje w tym względzie udogodnienia dla rodziców. Pierwszym z nich to możliwość pracy zdalnej dla rodziców dzieci do lat 4.
Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) wprowadzone w kwietniu 2023 r. zakładają możliwość okazjonalnej pracy zdalnej dla pracowników.
Korzystanie z pracy zdalnej przysługuje w wymiarze 24 dni kalendarzowych w roku, a pracownik zachowuje 100% wynagrodzenia za dni przepracowane w domu. Każdorazowo miejsce pracy musi być uzgodnione z pracodawcą, który to może nie zgodzić się na wykonywanie obowiązków poza mieszkaniem pracownika (np. z innej miejscowości, kraju, działki letniskowej itp.).
Pracownik powinien złożyć wniosek papierowy lub elektroniczny o możliwość wykonywania pracy zdalnej, ale konieczne jest uzyskanie zgody pracodawcy, który jednak może odmówić tego przywileju.
Przeczytaj także: Zmiany w urlopie rodzicielskim: 2 miesiące tylko dla ojca
Elastyczna organizacja pracy
Rodzice dzieci do lat 8 mogą wnioskować do pracodawcy o możliwość zastosowania elastycznej organizacji pracy. Może polegać ona na:
- pracy zdalnej
- pracy hybrydowej
- indywidualnym trybie pracy
- ruchomym systemie pracy
- obniżonym systemie czasu pracy
- trybie pracy weekendowej.
Wniosek należy zgłosić minimum 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznej organizacji pracy.
Zmiana trybu pracy rodzica w wybranych sytuacjach również może ułatwić opiekę nad dzieckiem i umożliwić rodzicowi połączenie obowiązków zawodowych i rodzicielskich.
Źródło:
https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-instrukcja-korzystania-z-ekspresowych-wakacji-czyli-wszystko-o-urlopach-na-zadanie
https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/004386
https://www.pit.pl/aktualnosci/zwolnienie-lekarskie-na-dziecko-a-prawo-do-zasilku-opiekunczego-w-2023-roku-1008124
https://www.pit.pl/aktualnosci/wniosek-o-elastyczne-formy-zatrudnienia-dla-rodzicow-dzieci-do-lat-8-1008401
POLECAMY TAKŻE:
Rodzice dzieci do lat 4. będą mogli pracować zdalnie. Czy pracodawca może tego zabronić?
fot. pexels.com/Tatiana Syrikova
Dodaj komentarz