Samo oznaczenie hormonów tarczycy nie jest obiektywne, dlatego dla potrzeb klinicznych konieczne jest oznaczenie frakcji wolnych hormonów, określanych mianem FT3 i FT4 (poniżej).
Norma FT3 to wynik w granicach 2,25-6 pmol/L (1,5-4 ng/L) przy prawidłowym poziomie TSH 0,4-4,0 µIU/ml. FT3 podwyższone przy jednoczesnym obniżeniu poziomu TSH poniżej 0,4 µ IU/ml może wskazywać na nadczynność tarczycy. Natomiast wynik FT3 poniżej normy przy poziomie TSH powyżej 4,0 µ IU/ml mówi o niedoczynności tarczycy.
Hormony tarczycy są niezbędne do prawidłowego rozwoju oraz funkcjonowania naszego organizmu. Zaburzenia pracy tarczycy nie są łatwe do rozpoznania, wymagają między innymi badania stężenia poszczególnych hormonów.
Hormony tarczycy mają wpływ na funkcjonowanie całego organizmu, w tym układu nerwowego, układu krążenia. Regulują metabolizm. Zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy są stanami, które prowadzą do szeregu groźnych dla zdrowia objawów.
Kiedy wykonać badanie T3 i fT3
Badanie hormonu fT3 wykonywane jest w celu dalszej diagnostyki zazwyczaj po wcześniejszym wykonania TSH i otrzymaniu wyniku nieprawidłowego.
Oznacza się go na potrzeby zdiagnozowania: niedoczynności tarczycy, nadczynności tarczycy.
Jak przygotować się do badania
Pacjent powinien być na czczo.
Poziom T3 i fT3
Wartości referencyjne badania T3 i fT3:
- trójjodotyronina całkowita – norma T3 – 1,5–2,9 nmol/l,
- trójjodotyronina wolna – norma fT3– 3,15–5,61pmol/l.
Interpretacja wyników
Niskie fT3 może oznaczać:
- niedoczynność tarczycy.
Pierwotna niedoczynność tarczycy:
- stężenie TSH powyżej górnej granicy normy;
- stężenie FT3 poniżej dolnej granicy normy.
Wtórna lub trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy:
- stężenie TSH utrzymuje się w normie bądź jest obniżone;
- stężenie fT3 poniżej dolnej granicy normy.
Wysokie fT3 może oznaczać:
– niedoczynność tarczycy. Dochodzi do zwiększonego wydzielania TSH a w konsekwencji zwiększonego wydzielania wolnych hormonów tarczycy.
Pierwotna nadczynność tarczycy
- stężenie TSH – obniżone;
- stężenia wolnych hormonów tarczycy – powyżej normy.
Powstaje wówczas, gdy proces chorobowy występuje w obrębie samej tarczycy.
Wtórna nadczynność tarczycy
- stężenie TSH – podwyższone, bądź w normie;
- stężenia wolnych hormonów tarczycy – podwyższone.
fT3 w normie a wyniki badania innych hormonów tarczycy
Jeżeli stężenia wolnych hormonów tarczycy w badaniach laboratoryjnych są w normie:
- Jeśli otrzymany wynik stężeń fT3 jest w normie i stężenie TSH w normie – tarczyca funkcjonuje prawidłowo.
- Jeśli otrzymany wynik stężeń fT3 jest w normie, natomiast stężenie TSH zwiększone – niedoczynność tarczycy.
- Jeśli otrzymany wynik stężeń fT3 jest w normie, natomiast stężenie TSH zmniejszone – nadczynność tarczycy.
UWAGA:
Cykl owulacyjny przebiega w kilku fazach:
– Menstruacja – krwawienie miesięczne jest pierwszym etapem cyklu owulacyjnego i wyznacza jego początek. Jest ono wynikiem złuszczania się nabrzmiałej i rozrośniętej w ostatniej fazie cyklu (fazie lutealnej) błony śluzowej macicy.
– Faza pęcherzykowa (folikularna) trwa około 14 dni. W tym czasie intensywnie narasta, dopiero co złuszczony w menstruacji, nabłonek błony śluzowej macicy. Następuje także wzrost i dojrzewanie pęcherzyków. Ostatecznie dojrzewa tylko jeden z nich, który uwalnia komórkę jajową (oocyt). Reszta pobudzonych pęcherzyków przestaje się rozwijać.
– Faza owulacyjna (owulacja) trwa 24 godziny. To początek twoich dni płodnych. Dojrzały pęcherzyk pęka i uwalnia komórkę jajową. Komórka jajowa migruje do jajowodu i czeka na zapłodnienie. Jeśli jajeczko nie zostanie zapłodnione w ciągu kolejnych 12-24 godzin, obumiera.
– Faza lutealna (zwana również fazą ciałka żółtego) trwa 14 dni. Jest to czas pomiędzy uwolnieniem się komórki jajowej a rozpoczęciem kolejnej miesiączki. W tym czasie, pod wpływem hormonu luteinizującego, pozostałości pęcherzyka przekształcają się w ciałko żółte. Jest ono odpowiedzialne za produkcję progesteronu przygotowującego śluzówkę macicy do zagnieżdżenia się komórki jajowej. Stąd też progesteron zwany jest hormonem ciałka żółtego. Jeśli komórka jajowa nie zostanie zapłodniona, ciałko żółte powoli zanika i obniża się poziom produkowanych przez nie hormonów. Spadek stężenia progesteronu, ok. 28 dnia cyklu, powoduje złuszczanie się niepotrzebnej już błony śluzowej, czyli menstruację.
Badanie hormonów płciowych to badanie krwi które pozwala sprawdzić stężenie poszczególnych hormonów. Diagnostyka wymaga takiego badania, gdyż oznaczanie poziomu hormonów płciowych pozwala na określenie, czy to nie zaburzenia hormonalne wywołują problemy z zajściem w ciążę. Badanie hormonalne jest także wykonywane u kobiet z zaburzeniami miesiączkowania.
Badanie poziomu hormonów pozwala na wykrycie zaburzeń, takich jak:
- niewydolność przysadki,
- obniżona rezerwa jajnikowa,
- zespół PCO.
Kiedy wykonać badania hormonów płciowych?
W zależności od dnia cyklu miesiączkowego, poziom hormonów u kobiet jest różny. W związku z tym ,badania należy wykonać w każdej fazie cyklu. Tak wykonane oznaczenia dają pełny obraz zmian hormonalnym w cyklu miesiączkowym.
Pierwsze badania, czyli te w fazie folikularnej, najlepiej wykonać między 3. a 5. dniem cyklu, a kolejne, które wypadają w trakcie owulacji, między 12-14 dnia cyklu (przy 28-dniowym cyklu) lub na 12-14 dni przed spodziewaną miesiączką (w pozostałych przypadkach). Oznaczenia w fazie lutealnej przeprowadza się zazwyczaj ok. 21 dnia cyklu.
Należy pamiętać, iż:
1) zakres normy różni się w zależności od laboratorium!
2) przed pobraniem krwi, należy powiadomić lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ mogą mieć wpływ na wyniki badań.
