Jest hormonem wytwarzanym przez przysadkę mózgową. Wysoki poziom prolaktyny może być odpowiedzialny za niepłodność.
Pierwszym i najczęściej występującym objawem tego zaburzenia jest brak owulacji (może utrudniać pęknięcie pęcherzyka), a w konsekwencji brak pojawienia się miesiączki. Wysoka prolaktyna to najczęstsza, ale i najłatwiejsza do leczenia przyczyna niepłodności.
Kiedy wykonać badanie PRL
Wskazaniem do oznaczenia PRL są u kobiet:
- diagnostyce niepłodności,
- zaburzeń faz cyklu miesiączkowego (owulacji, miesiączkowanie),
- diagnostyce gruczolaka przysadki,
- w celu ustalenia przyczyn hirsutyzmu.
Wskazaniem do oznaczenia PRL są u mężczyzn:
- podejrzenia gruczolaka przysadki,
- spadek/zanik libido,
- zaburzenie erekcji.
Jak przygotować się do badania
Pacjent powinien być na czczo do 12 godzin przed wykonaniem badania. Powinien unikać sytuacji stresowych oraz wysiłku fizycznego, który wpłynąć na wiarygodność wyniku. Na 24 godziny przed badaniem pacjent powinien zachować wstrzemięźliwość seksualną.
Ponieważ prolaktyna wydziela się w organizmie pulsacyjnie, zaleca się pobranie trzech próbek krwi, w odstępie 15–20 minutowym.
Poziom PRL
Wartości referencyjne dla kobiet wynoszą:
- faza folikularna: do 0,9nmol/l,
- faza lutealna: do 1,8nmol/l,
Wartości referencyjne dla mężczyzn wynosi:
- do 0,7 nmol/l.
Interpretacja wyniku
Wzrost stężenia prolaktyny, powyżej górnej granicy normy, może świadczyć o:
- gruczolaku przysadki (stężenia zazwyczaj >9 nmol/l),
- PCO
- niedoczynności tarczycy,
- stosowaniu leków m.in.:
estrogeny i doustne środki antykoncepcyjne,
leki przeciwpadaczkowe,
H2-blokery,
leki przeciwpsychotyczne,
- chorobach podwzgórza,
- hiperprolaktynemii
- niewydolności wątroby,
Fizjologiczne zwiększenie stężenia prolaktyny występuje:
- w ciąży,
- w trakcie karmienia piersią
- w stresie.
Spadek stężenia prolaktyny poniżej dolnej granicy normy może świadczyć o:
- niedoczynności przysadki,
- stosowaniu leków.
UWAGA:
Cykl owulacyjny przebiega w kilku fazach:
– Menstruacja – krwawienie miesięczne jest pierwszym etapem cyklu owulacyjnego i wyznacza jego początek. Jest ono wynikiem złuszczania się nabrzmiałej i rozrośniętej w ostatniej fazie cyklu (fazie lutealnej) błony śluzowej macicy.
– Faza pęcherzykowa (folikularna) trwa około 14 dni. W tym czasie intensywnie narasta, dopiero co złuszczony w menstruacji, nabłonek błony śluzowej macicy. Następuje także wzrost i dojrzewanie pęcherzyków. Ostatecznie dojrzewa tylko jeden z nich, który uwalnia komórkę jajową (oocyt). Reszta pobudzonych pęcherzyków przestaje się rozwijać.
– Faza owulacyjna (owulacja) trwa 24 godziny. To początek twoich dni płodnych. Dojrzały pęcherzyk pęka i uwalnia komórkę jajową. Komórka jajowa migruje do jajowodu i czeka na zapłodnienie. Jeśli jajeczko nie zostanie zapłodnione w ciągu kolejnych 12-24 godzin, obumiera.
– Faza lutealna (zwana również fazą ciałka żółtego) trwa 14 dni. Jest to czas pomiędzy uwolnieniem się komórki jajowej a rozpoczęciem kolejnej miesiączki. W tym czasie, pod wpływem hormonu luteinizującego, pozostałości pęcherzyka przekształcają się w ciałko żółte. Jest ono odpowiedzialne za produkcję progesteronu przygotowującego śluzówkę macicy do zagnieżdżenia się komórki jajowej. Stąd też progesteron zwany jest hormonem ciałka żółtego. Jeśli komórka jajowa nie zostanie zapłodniona, ciałko żółte powoli zanika i obniża się poziom produkowanych przez nie hormonów. Spadek stężenia progesteronu, ok. 28 dnia cyklu, powoduje złuszczanie się niepotrzebnej już błony śluzowej, czyli menstruację.
Badanie hormonów płciowych to badanie krwi które pozwala sprawdzić stężenie poszczególnych hormonów. Diagnostyka wymaga takiego badania, gdyż oznaczanie poziomu hormonów płciowych pozwala na określenie, czy to nie zaburzenia hormonalne wywołują problemy z zajściem w ciążę. Badanie hormonalne jest także wykonywane u kobiet z zaburzeniami miesiączkowania.
Badanie poziomu hormonów pozwala na wykrycie zaburzeń, takich jak:
- niewydolność przysadki,
- obniżona rezerwa jajnikowa,
- zespół PCO.
Kiedy wykonać badania hormonów płciowych?
W zależności od dnia cyklu miesiączkowego, poziom hormonów u kobiet jest różny. W związku z tym ,badania należy wykonać w każdej fazie cyklu. Tak wykonane oznaczenia dają pełny obraz zmian hormonalnym w cyklu miesiączkowym.
Pierwsze badania, czyli te w fazie folikularnej, najlepiej wykonać między 3. a 5. dniem cyklu, a kolejne, które wypadają w trakcie owulacji, między 12-14 dnia cyklu (przy 28-dniowym cyklu) lub na 12-14 dni przed spodziewaną miesiączką (w pozostałych przypadkach). Oznaczenia w fazie lutealnej przeprowadza się zazwyczaj ok. 21 dnia cyklu.
Należy pamiętać, iż:
1) zakres normy różni się w zależności od laboratorium!
2) przed pobraniem krwi, należy powiadomić lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ mogą mieć wpływ na wyniki badań.
