Karmienie piersią – naturalny sposób żywienia noworodków i niemowląt. Składniki i substancje odżywcze, które zawiera mleko matki są dostosowane do potrzeb dziecka i zapewniają mu prawidłowy rozwój już od pierwszego dnia życia. Karmienie piersią przynosi korzyści także dla matki. Proces wytwarzania mleka to laktacja.
Karmienie piersią wg WHO
Karmienie piersią jest uznawane za najlepszy sposób żywienia noworodków i niemowląt. Jest ono rekomendowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Eksperci zgodnie twierdzą, że wspiera ono prawidłowy rozwój dziecka i przynosi korzyści zdrowotne dla kobiety. Dopuszczalne jest również karmienie odciągniętym mlekiem matki przy pomocy butelki.
Zalecenia WHO dotyczące karmienia piersią:
- wyłączne karmienie mlekiem matki przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka,
- kontynuowanie karmienia piersią do 2. roku życia i stopniowe rozszerzanie diety niemowlęcia,
- przystawienie dziecka do piersi w pierwszej godzinie po porodzie,
- karmienie dziecka “na żądanie”,
- przystawianie dziecka do piersi 8–12 razy na dobę.
Polecamy: Karmienie piersią dla początkujących – wszystko, co młoda mama powinna wiedzieć
Właściwości mleka kobiecego
Mleko kobiece wydzielane jest przez gruczoły mlekowe zaraz po porodzie i może trwać nawet przez kilka lat. Proces ten określany jest mianem laktacja. Pokarm kobiecy ma skład dostosowany indywidualnie do potrzeb dziecka i zmienia się wraz z jego rozwojem. Zawiera ono: proteiny, substancje mineralne (m.in. żelazo i wapń, witaminy, tłuszcze nienasycone, aminokwasy i laktozę. Jest także źródłem swoistych przeciwciał, które wspierają odporność dziecka.
Właściwości mleka kobiecego zapewniają odpowiedni rozwój dziecka. Mleko matki dobrze wpływa na mózg i system nerwowy, a także na układ pokarmowy. Karmienie piersią zaspokaja dzienne zapotrzebowanie na pokarm.
Karmienie piersią – przystawienie dziecka do piersi
Przystawienie dziecka do piersi, mimo że jest naturalne i odruchowe, niekiedy wymaga treningu i czasu na “oswojenie się”. W pierwszych dniach karmienie piersią nie zawsze może być przyjemne i łatwe. Wówczas zawsze można poprosić o pomoc położną lub doradcę laktacyjnego.
Podczas karmienia piersią duże znaczenie ma wygodna pozycja matki. Warto usiąść na fotelu lub położyć się i podeprzeć się poduszkami, które odciążą kręgosłup i zmniejszą napięcie mięśni. Jest wiele możliwości, dlatego każda kobieta na pewno znajdzie najdogodniejszą dla siebie.
Aby dobrze przystawić niemowlę, skieruj je twarzą równolegle do piersi (brzuszek dziecka powinien stykać się z brzuchem mamy). Następnie chwyć pierś czterema palcami od spodu i kciukiem na górze (“w literę C”). Sutek powinien znajdować się na wysokości nosa dziecka. Odchyl główkę malucha i dotykaj sutkiem górnej wargi – dziecko odruchowo otworzy usta. Skieruj brodawkę w stronę podniebienia i nałóż główkę dziecka na pierś.
Dziecko przystawione do piersi prawidłowo obejmuje ustami całą brodawkę. Jego policzki są wypełnione, a nosek i broda dotykają piersi. Nie słychać mlaskania, ani cmokania. Kobieta nie czuje bólu i dyskomfortu.
Polecamy: Jak łagodnie przejść z karmienia piersią na pokarm naturalny?
Zalety karmienia piersią
Karmienie piersią przynosi wiele korzyści zdrowotnych dla mamy i dziecka. Przede wszystkim zapewnia ono bliski kontakt fizyczny i budowanie więzi emocjonalnej. Ma to ogromny wpływ na prawidłowy rozwój emocjonalny, umysłowy i fizyczny. Wiadomo także, że karmienie piersią chroni przed wieloma chorobami.
Korzyści karmienia piersią dla dziecka:
- prawidłowy rozwój dziecka,
- wspomaganie układu immunologicznego,
- mniejsze ryzyko wystąpienia: alergii, otyłości, cukrzycy, chorób tarczycy, nagłej śmierci łóżeczkowej, reumatoidalnego zapalenia stawów oraz infekcji (układu moczowego, górnych dróg oddechowych, ucha środkowego, układu pokarmowego).
Korzyści karmienia piersią dla mamy:
- przyspiesza kurczenie się macicy po porodzie,
- zmniejsza ryzyko wystąpienia krwotoku po porodzie,
- wspomaga normalizację masy ciała po ciąży,
- zmniejszenie ryzyka osteoporozy i raka sutka.
Karmienie piersią – przeciwwskazania
Może się zdarzyć, że karmienie dziecka piersią nie jest możliwe. Dzieje się tak z różnych przyczyn. Najczęściej jest to choroba matki lub problemy z laktacją, ale także decyzja podjęta przez kobietę. Niewiele jest bezwzględnych przeciwwskazań do karmienia piersią. Ze strony matki jest to:
- przyjmowanie niektórych leków,
- zakażenie wirusem HIV oraz AIDS,
- narkomania,
- zakażenie wirusem HTLV-1 i HTLV-2 (wirus ludzkiej białaczki),
- gruźlica w okresie prątkowania.
Natomiast karmienie piersią nie jest zabronione w przypadku: zakażenia wirusem WZW typu B, C lub A, infekcji wirusowej lub bakteryjnej, gorączki, zapalenia gruczołów piersiowych, popękanych brodawek i silikonowych implantów piersi.
Przeciwwskazania do karmienia piersią ze strony niemowlęcia to:
- wrodzone choroby metaboliczne (np. galaktozemia – brak enzymów odpowiadających za metabolizm galaktozy),
- wrodzona nietolerancja laktozy,
- choroba syropu klonowego (zaburzenia metabolizmu aminokwasów).
Przeczytaj: Grzybicze zapalenie piersi: ostry ból, spowodowany jednym składnikiem w diecie
Karmienie piersią a antykoncepcja
Błędne jest przekonanie, że karmienie piersią uniemożliwia zajście w ciążę. Owszem, u kobiet po porodzie zdarza się tzw. niepłodność laktacyjna. Jest ona jednak uwarunkowana wieloma czynnikami. Zwykle jednak owulacja powraca między 6. a 13. tygodniem po narodzinach dziecka i nie zawsze jest poprzedzona wystąpieniem menstruacji. Istnieje wówczas realna szansa zajścia w kolejną ciążę.
Z tego powodu kobiety, które karmią piersią i nie planują kolejnego dziecka w najbliższym czasie, powinny stosować jedną z metod antykoncepcji. Przeciwwskazane są tabletki antykoncepcyjne, które zawierają estrogeny. Można jednak przyjmować tabletki progestagenowe (jednoskładnikowe).
Laktacja i nawał pokarmu
Laktacja, czyli proces wydzielania mleka, rozpoczyna się zaraz po porodzie. Jako pierwsza pojawia się tzw. siara – gęsta i żółta wydzielina szczególnie bogata w substancje odżywcze. Następnie skład i właściwości mleka kobiecego dostosowywane są do potrzeb dziecka. Laktacja jest stymulowana przez ssanie brodawki sutkowej. Im częściej niemowlę jest przystawiane do piersi, tym więcej pokarmu jest produkowane.
W pierwszych dniach po porodzie może przytrafić się tzw. nawał pokarmu. Jest to sytuacja, w której nagle zwiększa się produkcja pokarmu. Jego objawem jest powiększenie się i obrzmienie piersi. Jest to zjawisko fizjologiczne, które ustępuje samoistnie.
Nawał pokarmu może być dokuczliwy i stać się przyczyną dyskomfortu. U części kobiet pojawiają się także komplikacje: zastój pokarmu i zapalenie piersi. Aby im zapobiec, należy:
- odciągnąć niewielką ilość pokarmu przed podaniem piersi dziecku,
- odciągnąć pokarm, który pozostał w piersi po karmieniu,
- stosować zimne okłady na pierś lub okłady z kapusty,
- delikatnie masować piersi.
Polecamy: Odciąganie pokarmu – jak robić to prawidłowo?
Dieta matki karmiącej
Nie istnieje nic takiego, jak specjalna dieta matki karmiącej. Kobieta, która praktykuje karmienie piersią powinna odżywiać się zdrowo, w powszechnym rozumieniu tego słowa. Jej dieta powinna opierać się na Piramidzie Żywienia oraz być zbilansowana i różnorodna. Dzięki temu organizm otrzyma wszystkie niezbędne składniki odżywcze.
Mamy powinny spożywać 4–5 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu. W jadłospisie powinno znaleźć się o 500 kcal więcej, niż do tej pory. Unikać należy: słodyczy, słodkich i gazowanych napojów, fast-foodów, dań wysokoprzetworzonych, smażonych i bardzo tłustych. Zabronione jest palenie papierosów i picie alkoholu.
Polecamy: 6 zasad podczas karmienia piersią – czyli dieta mamy a wartościowość pokarmu
