Układ odpornościowy kształtuje się aż do wieku dojrzewania. Stąd dzieci w wieku żłobkowym i przedszkolnym tak często zapadają na różnego rodzaju infekcje. Pediatrzy podkreślają, że przeciętnie jest to 8-10 infekcji w sezonie. Im młodsze dziecko, tym choroby zdarzają się częściej. Czy to oznacza, że maluch musi się wychorować i nic nie można zrobić? Nie! Istnieje szereg czynników, które mają wpływ na budowanie odporności dziecka, a jednym z najistotniejszych jest odżywianie. Jak karmić dziecko, aby rzadziej i lżej chorowało opowiada dietetyczka, Justyna Janiszewska.
Najważniejszą rolą układu immunologicznego jest obrona organizmu przez zakażeniami. Dzieci ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego są grupą najbardziej narażoną na rozwój różnego rodzaju infekcji. Poza wiekiem, na funkcjonowanie tego układu ma wpływ wiele innych czynników tj. stres, sen, płeć, aktywność fizyczna oraz czynniki genetyczne.
Jednakże jednym z ważniejszych czynników immunomodulujących jest prawidłowe odżywanie, gdyż niedobory kluczowych składników odżywczych, mających wpływ na układ immunologiczny, mogą zwiększać podatność dziecka na różnego rodzaju zakażenia.
Ponadto, na układ odpornościowych na każdym etapie rozwoju ma również wpływ stan odżywienia. Niedożywienie białkowo-energetyczne u dzieci powoduje zaburzenia mechanizmów obronnych organizmu. Jednocześnie nadmierna masa ciała może być również stymulatorem zwiększonej podatności na infekcje.
Przeczytaj także: Dwa dni w przedszkolu, tydzień w domu? Matki często popełniają błąd, przez który dziecko często choruje
Jak kształtuje się układ odpornościowy?
Kształtowanie układu odpornościowego rozpoczyna się już w wieku płodowym i trwa aż do okresu dojrzewania. Dlatego też pierwszym, niezmiernie istotnym etapem w kształtowaniu się odporności dziecka jest prawidłowo zbilansowana dieta kobiety ciężarnej, która dostarcza płodowi wszystkie kluczowe składniki odżywcze. Następnie należy zwrócić uwagę na zalety karmienia piersią, gdyż karmienie naturalne jest kolejnym etapem wpływającym na zmniejszoną podatność dziecka na infekcje.
Udowodnione jest, że dzieci karmione mlekiem matki istotnie rzadziej chorują niż dzieci karmione mlekiem modyfikowanym. Mleko kobiece zawiera IgA, laktoferynę, lizozym oraz prebiotyki, które wspierają dojrzewanie komórek układu odpornościowego noworodka. Co więcej, laktoza zawarta w mleku matki, wpływa na rozwój flory bakteryjnej niemowlaka, co również ma ogromne znaczenie w obronie przez patogenami.
Kolejnym ważnym etapem jest okres dzieciństwa, w którym znaczne niedobory energii mogą zaburzać rozwój grasicy, czyli gruczołu produkującego limfocyty, jednocześnie zaburzając odporność dziecka. Dlatego też na każdym etapie rozwoju człowieka, dieta zawierająca produkty bogate w składniki korzystnie wpływające na odporność, stanowi skuteczną profilaktykę infekcji.
Jakie produkty spożywcze wspierają odporność?
Zdolność niektórych produktów spożywczych do zwiększania odporności organizmu wynika z zawartych w nich substancji bioaktywnych oraz witamin i składników mineralnych. Przede wszystkim należy zadbać o prawidłowo zbilansowaną dietę, która zawiera produkty ze wszystkich grup. Jednakże dla układu immunologicznego szczególnie ważne są produkty zawierające:
- Witaminę A – mleko i produkty mleczne, jaja, tłuszcz rybi
- Witaminę D – tłuste ryby morskie (np. łosoś, halibut, makrela, śledź), oleje rybne, mleko, nabiał, jaja, grzyby oraz regularna suplementacja 2000 j.m. wraz z korzystaniem ze słońca.
- Witaminę E – oleje roślinne, orzechy, nasiona dyni, nasiona słonecznika, sezam, awokado, kiełki, otręby pszenne, nasiona roślin strączkowych, zielone warzywa liściaste (np. szpinak, brokuł, sałata, natka pietruszki, jarmuż)
- Witaminę C – natka pietruszki, papryka, brukselka, kapusta, owoce dzikiej róży, czarne porzeczki, truskawki, kiwi, cytrusy, porzeczki czerwone, agrest, maliny
- Selen – ryby (szczególnie dorsz, tuńczyk, halibut), skorupiaki, czosnek, grzyby, orzechy brazylijskie, nasiona słonecznika, produkty mleczne, mięsa oraz nasiona roślin strączkowych
- Cynk – zarodki pszenne, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona lnu, pestki dyni, sery podpuszczkowe, mięso, jaja.
- Żelazo – mięso i produkty mięsne, produkty zbożowe, żółtko jaja, len, orzechy i nasiona, nasiona roślin strączkowych.
- Kwasy omega-3 – tłuste ryby (łosoś, halibut, makrela, śledź), owoce morza, olej rzepakowy, siemię lniane, olej sojowy, orzechy włoskie, migdały, nasiona chia
- Probiotyki – kefir, jogurt, maślanka, mleko acydofilne, kapusta kiszona, ogórki kiszone Prebiotyki – pomidory, szparagi, cebula, czosnek, banany, jęczmień, pszenica, cykoria, karczochy.
Czy właściwie zbilansowana dieta + witamina D wystarczą do budowania odporności czy konieczne są jakieś suplementy/syropy na odporność?
Należy pamiętać, że prawidłowo zbilansowana dieta dostarcza wszystkie kluczowe dla odporności składniki, zmniejszając częstotliwość występowania infekcji. Ponadto właściwie odżywione dziecko łagodniej przechodzi infekcje, a także szybciej powraca do zdrowia w porównaniu do rówieśników, których dieta budzi wiele zastrzeżeń. Dlatego też w pierwszej kolejności należy zadbać o prawidłowe nawyki żywieniowe, a w momencie, gdy to nie wystarcza kolejnym krokiem jest dopiero wspomaganie się suplementacją w postaci syropów czy pastylek.
Zupełnie inną sprawą jest suplementacja witaminą D, której niedobory w naszej szerokości geograficznej są bardzo powszechne. Nie wolno zapominać o jej suplementacji, gdyż jest to witamina, która oprócz działania immunomodulującego, wpływa na profilaktykę wielu chorób niezakaźnych. Jej receptory znajdują się praktycznie we wszystkich tkankach i komórkach układu odpornościowego, dlatego oddziaływuje ona zarówno na odporność swoistą i nieswoistą.
Jak powinna wyglądać dieta podczas infekcji?
Podczas infekcji należy przede wszystkim zadbać o spożywanie pełnowartościowych posiłków, pomimo obniżonego apetytu. Niezmiernie istotne jest również wypijanie odpowiedniej ilości płynów w temperaturze pokojowej, szczególnie podczas gorączki oraz biegunki. Dieta powinna być lekkostrawna, eliminująca produkty smażone, bardzo tłuste i wzdymające.
Szczególnie zaleca się eliminacje produktów bogatych w cukry proste tj. słodycze, soki, napoje gazowane, ponieważ cukier wpływa na zmianę flory bakteryjnej i stanowi pożywkę dla bakterii chorobotwórczych. Jednakże nie należy drastycznie eliminować węglowodanów, gdyż stanowią one źródło energii dla organizmu do waliki z chorobą.
Zaś w przypadku antybiotykoterapii dieta powinna skupić się na odbudowie mikroflory jelitowej poprzez podaż suplementów probiotycznych oraz żywności stanowiącej jej bogate źródło, w szczególności kefirów maślanki czy jogurtów naturalnych.
Bibliografia:
Kosciej A., Skotnicka- Graca U., Ozga I. Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności dzieci, w: Probl Hig Epidemiol, 2017, 98, 2, 110-117.
Harsono A. Child immune response and the role of nutrition, w: Paediatrica Indonesiana, 2005, 45, 9-10, 187- 197.
Radzewicz E., Milewska M., Mironczuk- Chodakowska I. i wsp. Breastfeeding as an important factor of reduced infants’ infection diseases, w: Progress in Health Sciences, 2018, 8, 2, 70-74.
mgr Justyna Janiszewska – dietetyk kliniczny, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W swojej pracy zawodowej zajmuje się przede wszystkim: żywieniem kobiet ciężarnych i karmiących, dietoterapią zaburzeń płodności, zaburzeń hormonalnych u kobiet oraz dietoprofilaktyką chorób cywilizacyjnych. Obecnie realizuje pracę doktorską z zakresu wpływu diety na przebieg zespołu policystycznych jajników na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Pani Justyna prowadzi Instagrama „Płodność na widelcu” (@PlodnoscNaWidelcu), gdzie dzieli się swoją wiedzą na temat żywienia w czasie oczekiwania na dziecko, zaburzeniach płodności oraz w czasie ciąży i karmienia piersią.
POLECAMY TAKŻE:
Dodaj komentarz