O ciąży pozamacicznej mówimy wtedy, kiedy zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się nieprawidłowo, czyli poza jamą macicy. Najczęściej zarodek implantuje się w jajowodach, rzadziej w jamie brzusznej lub szyjce macicy. W każdym przypadku jest to stan bardzo niebezpieczny dla kobiety.
Nie każde dwie kreski na teście ciążowym mają szczęśliwy finał. U 1- 2% kobiet zarodek zagnieżdża się nie tam, gdzie powinien. Dochodzi wówczas do tzw. ciąży pozamacicznej (inaczej ektopowej), która może zagrażać życiu kobiety.
Kto jest narażony na ciążę pozamaciczną?
Jak wyjaśnia dr n. med. Anna Niesłuchowska-Hoxha, lekarz specjalista położnictwa i ginekologii z klinki InviMed, wiek kobiety nie jest czynnikiem ryzyka wystąpienia ciąży pozamacicznej. – Chodzi bardziej o inne czynniki, których prawdopodobieństwo wystąpienia rośnie wraz z wiekiem. Na przykład ryzyko przebytej infekcji lub przebytego zabiegu operacyjnego – mówi ginekolog.
Dodatkowo, ryzyko ciąży pozamacicznej wzrasta wraz z rozpoczęciem życia seksualnego, a co za tym idzie przebytymi infekcjami miednicy mniejszej.
– Jak wynika z obserwacji poczynionych wśród nastoletnich, aktywnych seksualnie mieszkanek Warszawy już u około 10% stwierdzono obecność przeciwciał przeciwchlamydialnych, czyli około 10% badanych nastolatek przebyło infekcję Chlamydią Trachomatis, co może generować u tych pacjentek niedrożność jajowodów, predysponować do ciąży pozamacicznej – tłumaczy dr Anna Niesłuchowska-Hoxha.
Przyczyny ciąży pozamacicznej
W prawidłowej ciąży zarodek powinien w ciągu kilku dni po zapłodnieniu przemieścić się do jamy macicy i zagnieździć się w błonie śluzowej – endometrium. Niekiedy tak się nie dzieje, a zarodek zaczyna rozwijać się w innym miejscu. Jaka jest tego przyczyna?
– Najczęstszą przyczyną ciąży pozamacicznej jest przebyty stan zapalny narządów miednicy mniejszej – w tym klasyczne zapalenie przydatków, czy też znacznie mniej typowe, często skąpoobjawowe, zapalenia na tle infekcji Chlamydia Trachomatis – wyjaśnia dr Anna Niesłuchowska-Hoxha.
Jedną z częstych przyczyn niedrożności jajowodów jest endometrioza. – Powoduje ona lokalny stan zapalny oraz predysponuje pacjentkę do tworzenia zrostów miednicy mniejszej – wyjaśnia ginekolog z kliniki InviMed.
Dodatkową możliwą przyczyną niedrożności jajowodów są zrosty pooperacyjne.
– Każdy zabieg w obrębie jamy brzusznej może się przyczynić do powstania zrostów okolicy okołojajnikowej, zarośnięcia jajowodów, powstania zrostów w miednicy mniejszej, szczególnie jeżeli zabiegowi towarzyszy stan zapalny- np. rozlanie zapalenia wyrostka robaczkowego. Z oczywistych przyczyn operacje ginekologiczne wiążą się z najwyższym ryzykiem powstania zrostów ograniczających płodność. Wyłuszczenie mięśniaków zlokalizowanych w rogu macicy może się wiązać z możliwością podkłucia i zamknięcie części śródściennej jajowodu. Do niezwykle rzadkich przyczyn niedrożności jajowodów należą wady rozwojowe – obustronna agenezja jajowodów lub ich wrodzona niedrożność – wyjaśnia dr Niesłuchowska-Hoxha.
Jak dodaje specjalista, wady rozwojowe macicy nie stanowią przyczyny ciąż pozamacicznych.
Poczytaj także: Niepłodność związana z endometriozą – najnowsze strategie postępowania
Predyspozycje do ciąży pozamacicznej
Dr Niesłuchowska-Hoxha dodaje, że trudno wcześniej ocenić, czy u danej kobiety istnieje ryzyko zajścia w ciążę pozamaciczną.
– Podczas tradycyjnego badania USG TV nie możemy ocenić drożności jajowodów, czyli ocenić ich funkcji. Jedyną patologią jajowodu, którą możemy wówczas zdiagnozować z blisko 100% skutecznością jest wodniak jajowodu- czyli poszerzony, wypełniony surowiczą treścią jajowód z zarośniętą częścią brzuszną. Wodniak jajowodu to pozostałość po starym, przebytym zapaleniu przydatka. Dodatkowo w trakcie badania USG TV pośrednio możemy ocenić obecność zrostów okolicy okołojajnikowej badając ruchomość jajnika (jego ślizganie się) przy zmianie nacisku głowicy w trakcie badania. Zaznaczam jednak, że jest to metoda pośrednia, czyli dająca nam możliwość wysnucia podejrzeń, a nie diagnozująca – mówi ginekolog z kliniki InviMed.
– Natomiast podczas badania sonoHSG, histerosalpingosonografii, istnieje możliwość oceny jamy macicy oraz oceny drożności jajowodów. Polega ona na założeniu do jamy macicy specjalnego cewnika oraz podaniu odpowiedniego płynu kontrastowego, ocenie kształtu jamy, ocenie przepływania kontrastu przez jajowody i wypływu kontrastu przez ujścia brzuszne do jamy otrzewnowej – wyjaśnia dr Niesłuchowska-Hoxha.
Objawy ciąży pozamacicznej
W związku z nieprawidłową lokalizacją zapłodniona komórka jajowa może zagnieździć się w jajowodzie, w jajniku, na jelicie lub w jamie brzusznej. Na początku taka ciąża nie daje żadnych niepokojących objawów (oprócz standardowych objawów początku ciąży), stąd może się pojawić trudność w jej rozpoznaniu. Wynik testu ciążowego jest również dodatni, co zwykle wskazuje na to, że nie dzieje się nic niepokojącego.
– Objawy ciąży pozamacicznej są niespecyficzne. Często pacjentki zgłaszają ból, uczucie parcia na stolec, osłabienie, krwawienie z dróg rodnych. Zdarza się, że ciąża pozamaciczna przebiega bezobjawowo. Zdarza się, że pacjentka czuje nagły silny ból brzucha i znaczne osłabienie – okazuje się, że ciąża pozamaciczna jajowodowa pękła i pacjentka krwawi do jamy otrzewnowej – w stanie zagrożenia życia trafia na stół operacyjny. Objawy zależą od lokalizacji ciąży i jej zaawansowania. Klasycznym badaniem diagnostycznym jest badanie USG TV, seryjne badanie β-hCG. Brak obecności ciąży w badaniu USG TV przy poziomie β-hCG przekraczającym 15000 mIU/ml skłania nas do rozpoznaniu tzw. PUL (Pregnancy of unknown location) czyli ciąży o nieznanej lokalizacji wymagającej wzmożonej obserwacji pacjentki w warunkach szpitalnych – wyjaśnia dr Niesłuchowska-Hoxha.
W przypadku ciąży pozamacicznej kluczowe jest jej szybkie zdiagnozowanie. Najczęściej zarodek zagnieżdża się w jajowodzie. Poszerzenie jajowodu może doprowadzić do jego pęknięcia i w rezultacie do krwotoku wewnętrznego. Świadczą o nim takie objawy jak bardzo silny ból brzucha, słabość, niskie ciśnienie, przyspieszone tętno. Taki stan zagraża życiu kobiety, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Usunięcie ciąży pozamacicznej
Po rozpoznaniu ciąży ektopowej zwykle stosuje się lek metrotreksat (w różnych schematach podania), który powoduje zatrzymanie się rozwoju zarodka. Takie postępowanie jest możliwe w przypadku ciąży, które trwa kilka tygodni. Jeśli trwa ona dłużej ciąże usuwa się podczas postępowania zabiegowego – najczęściej zabiegu laparoskopii.
– Podczas laparoskopii usuwana jest sama ciąża – z próbą zachowania jajowodu lub usuwany jest jajowód wraz z ciążą. Decyzja podejmowana jest śródoperacyjnie oraz w oparciu o historię choroby pacjentki – tłumaczy dr Niesłuchowska-Hoxha.
Niekiedy ciąża pozamaciczna sama zanika.
Poczytaj także: Histeroskopia, laparoskopia, czyli ginekologia operacyjna w leczeniu niepłodności
Ciąża pozamaciczna a niepłodność
Ryzyko ciąży pozamacicznej u pacjentki, u której wcześniej rozpoznano ciążę pozamaciczną rośnie kilkukrotnie. – Warto jednak dodać, że obserwujemy również prawidłowe ciąże po przebyciu ciąży pozamacicznej, prawdopodobieństwo jest jednak mniejsze niż w populacji zdrowych pacjentek – mówi ginekolog. Według lekarzy kolejne starania o dziecko należy podjąć najwcześniej 3 miesiące po zakończeniu ciąży pozamacicznej. Dla pewności wykonuje się badanie drożności jajowodu sonoHSG lub tradycyjną histerosalpingografię czyli badanie HSG.
Ciąża pozamaciczna jajowodowa, a co za tym idzie zaburzona czynność i funkcja jajowodu/ jajowodów stanowi klasyczną przyczyną niepłodności. – Niepłodność na tle czynnika jajowodowego stanowi ok 1/3 wszystkich przypadków niepłodności partnerskiej. Wedle różnych opracowań częstość ta zawiera się w przedziale 15-40% – tłumaczy ginekolog z kliniki Invimed.
Ryzyko ciąży pozamacicznej w procedurze IVF jest bardzo małe, wynosi ok. 0.8%.
– Mimo, że taka sytuacja występuje bardzo rzadko, jest to możliwe. W trakcie transferu zarodek umieszczany jest docelowo w jamie macicy (ok. 2/3 wysokości jamy macicy). Jednak zarodek ma możliwości transportu w związku z tym może się przemieścić do jajowodu, jeżeli dojdzie tam do jego implantacji mówimy o ciąży pozamacicznej jajowodowej. W związku z epidemią cięć cesarskich dodatkowo stosunkowo nowym rodzajem ciąży pozamacicznej jest ciąża w bliźnie po cięciu cesarskim. Transferowany zarodek ma możliwość zagnieżdżenia się w okolicy blizny po cc, czemu sprzyja obecny defekt blizny po cc. Ciąża szyjkowa również jest traktowana jako ciąża pozamaciczna, pomimo iż szyjka macicy jest częścią macicy. Jednak prawidłowy rozwój ciąży zlokalizowanej zarówno w bliźnie po cięciu cesarskim oraz ciąży szyjkowej jest niemożliwy, dodatkowo stanowi zagrożenie dla życia i zdrowia matki – mówi dr Niesłuchowska-Hoxha.
dr n. med. Anna Niesłuchowska-Hoxha — specjalista ginekolog-położnik w klinice InviMed w Katowicach. Jest także starszym asystentem w Oddziale Perinatologii, Położnictwa i Ginekologii w Szpitalu Miejskim w Rudzie Śląskiej. Odbyła zagraniczne staże m.in. w Japonii i Niemczech. Stopień doktora nauk medycznych uzyskała z wyróżnieniem pisząc pracę na temat przedwczesnego pęknięcia błon płodowych.
fot.: pixaby.com
POLECAMY TAKŻE:
Zespół Ashermana – powikłanie, które bardzo obniża skuteczność in vitro
Zespół Ashermana – powikłanie, które bardzo obniża skuteczność in vitro
Dodaj komentarz