Cytomegalia w ciąży może być poważnym zagrożeniem dla rozwijającego się płodu. Może, ale nie musi – dużo zależy od momentu zarażenia i rodzaju przeciwciał. Co to jest cytomegalia pierwotna, cytomegalia wtórna, jak interpretować wyniki badań cytomegalii, jak wygląda diagnostyka i leczenie wirusa cytomegalii – na te wszystkie pytania odpowiada prof. dr hab. Sławomir Wołczyński, specjalista ginekologii i położnictwa.
Czym jest wirus CMV, czyli inaczej cytomegalia? (czym jest cytomegalia pierwotna i wtórna?)
Wirus CMV należy do rodziny herpes, do której należą również wirusy herpes simplex 1,2 ospy wietrznej i ospy wietrznej półpaśca. Cytomegalia natomiast to choroba wywołana wirusem cytomegalii. Cytomegalia często występuje u dzieci.
Pierwotną cytomegalię rozpoznajemy, kiedy pojawiają się przeciwciała specyficzne dla cytomegalii IgG i IgM i awidność przeciwciał IgG jest niska u osoby poprzednio seronegatywnej.
Cytomegalia wtórna to zakażenie wtórne, które ma miejsce u osoby, która wcześniej została zarażona wirusem cytomegalii i nastąpiła reaktywacja utajonego zakażenia. Wtórną cytomegalię rozpoznaje się, kiedy wzrasta miano przeciwciał IgG, któremu może towarzyszyć wzrost IgM lub nie, a awidność przeciwciał IgG jest wysoka.
Jak wyglądają objawy cytomegalii? Czy to prawda, że osoby z obniżoną odpornością mogą pomylić cytomegalię z grypą?
U dorosłych cytomegalia przebiega najczęściej bezobjawowo lub pojawiają się objawy grypopodobne. Objawy u dzieci mogą przypominać mononukleozę.
Objawy mogą być silnie wyrażone u osób z niedoborami immunologicznymi, leczonych onkologicznie.
W jaki sposób można się zarazić wirusem CMV?
Zakażamy się przy kontakcie z wydzielinami osoby zakażonej (śliną, łzami, moczem), po transfuzji krwi, po przeszczepie narządów, przy stosunku. Płód ulega zakażeniu przy transferze wirusa przez łożysko a noworodek od matki przy porodzie drogami natury, dziecko zarazić się może z mlekiem matki.
Jak wygląda diagnostyka i leczenie wykrytego zakażenia CMV (Badanie z krwi? Moczu? Inne?)
Najczęściej diagnozujemy cytomegalię, oznaczając przeciwciała IgG i IgM skierowane przeciw wirusowi cytomegalii. Obecność wirusa można wykrywać w płynach ustrojowych metodami biologii molekularnej, oznaczając obecność DNA wirusowego. To badanie pozwala na dokładne określenie stopnia wiremii.
Jak zinterpretować wyniki badania?
IgM (-) IgG (-) pacjent seronegatywny bez kontaktu
IgM (+) IgG (-) pacjent z wczesną infekcją
IgM (+) IgG (+) pacjent z trwającą infekcją. Przy wysokiej awidności przeciwciał IgG taki wynik to ślad immunologiczny po przebytej infekcji
IgM (-) IgG (+) przebyto zakażenia
Czy to prawda, że po przebytym zakażeniu wirus już na zawsze pozostaje w organizmie i nie ma możliwości jego całkowitego pozbycia się? Jeśli tak, to dlaczego i jakie są tego konsekwencje – czy wirus jest groźny dla zdrowia?
Nie ma możliwości eliminacji wirusa z ustroju. Z reguły wirus pozostaje niegroźny w stanie latentnym. Może uaktywnić się u pacjentów z nabytymi niedoborami immunologicznych, leczonych immunosupresyjnie, z chorobą nowotworową, ale również u kobiet w ciąży.
Pierwotne zarażenie cytomegalią w ciąży – w którym trymestrze niesie największe zagrożenie dla płodu i na czym ono polega?
U pacjentek w ciąży pierwotna infekcja wirusem cytomegalii niesie około 30-40% ryzyko przeniesienia wirusa do płodu i u około 20-25 % płodów pojawiają się objawy wrodzonej cytomegalii. Prenatalne rozpoznanie cytomegalii możliwe jest poprzez detekcję wirusa w płynie owodniowym. Amniopunkcję należy wykonać 7 tygodni od daty rozpoznania infekcji u matki i po 21 tygodniu trwania ciąży. W tym czasie, jeżeli płód jest zainfekowany, to wirus namnoży się i DNA wirusa będzie wykrywane w płynie owodniowym, co umożliwi rozpoznanie.
Największe zagrożenie płodu jest w I trymestrze ciąży. Infekcja wirusem CMV może powodować wady rozwojowe i zaburzenia rozwojowe dotyczące wielu narządów. Widoczne objawy w badaniu USG mogą pojawić się już w ciąży – małogłowie, wodogłowie. Brak objawów ultrasonograficznych nie świadczy, że rozwój płodu jest prawidłowy. Często obserwuje się wewnątrzmaciczne zatrzymanie rozwoju płodu IUGR, czasami obumarcie płodu. Noworodek z wrodzoną cytomegalią rodzi się z powiększoną wątrobą i śledzioną, pojawia się patologiczna żółtaczka, zapalenie siatkówki, zanik nerwu wzrokowego, a w późniejszym wieku dziecka obserwuje się opóźnienie rozwoju psychoruchowego, głuchotę.
Toksoplazmoza – bezobjawowa przyczyna poronień. Czy powoduje też niepłodność?
Czy cytomegalię w ciąży można leczyć?
Nie opracowano skutecznych metod leczenia – proponuje się podawanie leków przeciwwirusowych np. gancycloviru. Duże nadzieje wiąże się z podawaniem matce hyperimmunogennych globulin. Nie ma jednak ustalonych rekomendacji jak postępować, lecząc pacjentki w ciąży z cytomegalią.
Jak kobieta może zabezpieczyć się przed cytomegalią, jeśli nie przechodziła jej przed ciążą?
Nie ma specyficznych sposobów zabezpieczenia – zaleca się przestrzeganie ogólnych zasad higieny częste mycie rąk mydłem, unikanie kontaktów z dużymi grupami dzieci, w żłobku, przedszkolu, w których wśród dzieci prawdopodobieństwo infekcji cytomegalii jest duże. Bliski kontakt z własnymi dziećmi nie wiąże się z ryzykiem pod warunkiem, że unika się kontaktu ze śliną, moczem dziecka i ich przeniesienia do oczu, nosa, ust matki a więc np. zakłada się rękawiczki przy zmianie pieluch.
Trombofilia w ciąży i podczas starań o dziecko – przyczyna poronień i niepłodności
Czy rutynowo sprawdza się obecność wirusa cytomegalii u kobiet ciężarnych, czy powinna to zrobić samodzielnie?
Zaleca się wykonanie, ale nie jest to badanie obowiązkowe. Należy rozważyć badania serologiczne, jeżeli w ciąży pojawią się objawy grypopodobne. Korzyści przynosi monitorowanie pacjentek seronegatywnych pracujących z małymi dziećmi lub posiadających własne małe dzieci.
Czy zakażenie wtórne cytomegalią u matki będącej w ciąży jest także groźne dla dziecka?
Tak, ale prawdopodobieństwo przeniesienia wirusa do płodu jest mniejsze.
Czy wirus CMV może mieć wpływ na starania o ciążę u pacjentek leczących niepłodność? Oraz na jakim etapie leczenia lekarz powinien zlecić takie badanie?
Wirus CMV nie wpływa na płodność. Przed leczeniem metodami rozrodu wspomaganego medycznie zgodnie z regulacjami prawnymi należy wykonać badania wirusologiczne.
Co w sytuacji, gdy badania wykażą obecność wirusa cytomegalii tuż przed rozpoczęciem stymulacji do in vitro? Jak wygląda dalsze postępowanie?
Należy wstrzymać się ze stymulacją do czasu eliminacji wiremii.
Ile czasu musi upłynąć po leczeniu zakażenia, by móc bezpiecznie podejść do procedury in vitro?
Decyzję o podejściu do procedury in vitro należy podjąć, uwzględniając zmiany serologiczne i awidności przeciwciał IgG. Wiremii nie będzie już po miesiącu, nie ma w tym zakresie zaleceń. Pełne potwierdzenie bezpieczeństwa uzyskamy po badaniu liczby kopii DNA wirusa metodą PCR.
Prof. dr hab. Sławomir Wołczyński – kierownik Kliniki Rozrodczości i Edokrynologii Ginekologicznej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku. Od wielu lat zajmuje się diagnostyką oraz leczeniem niepłodności. Członek polskich i zagranicznych towarzystw naukowych, w tym Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, Towarzystwa Biologii Rozrodu, Europejskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embiologii.Autor i współautor wielu cenionych publikacji z tego zakresu. Przedmiotem jego szczególnego zainteresowania jest endokrynologia ginekologiczna i biologia molekularna.
POLECAMY TAKŻE:
Ciąża a toksoplazmoza – czy musisz pozbyć się kota, gdy zajdziesz w ciążę?
Dodaj komentarz