Dyrektywa unijna tzw. work-life balance wejdzie w życie 26 kwietnia 2023 r. i zagwarantuje m.in. 9 dodatkowych tygodni urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców. Takie rozwiązanie ma na celu budowanie równości na rynku pracy pomiędzy kobietami a mężczyznami oraz ułatwienie matkom powrót do pracy po urodzeniu dziecka.
Urlop rodzicielski – co się zmieniło?
Do momentu wprowadzenia dyrektywy unijnej urlop rodzicielski wynosił odpowiednio:
32 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie
34 tygodni – w przypadkach porodu mnogiego.
Wraz z przyjęciem projektu ustawy zmieniającej kodeks pracy każdy z rodziców-pracowników zyska dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Wymiar urlopu rodzicielskiego wydłuży się więc z 32 tygodni do 41 tygodni (jedno dziecko) oraz z 34 do 43 tygodni (dwoje lub więcej dzieci).
To nie jedyne, co się zmieniło z urlopem rodzicielskim. Dodatkowa zmiana to przekazanie 9 tygodni urlopu tylko ojcu dziecka.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. (nowelizacja kodeksu pracy) wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.06.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE, zwanej dalej dyrektywą 2019/1158 (dyrektywę work life balance).
Do tej pory urlop macierzyński trwał 20 tygodni, które obowiązywały po narodzinach dziecka, a do tego dochodziło kolejne 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego, które wypłacane było w wysokości 60% podstawy wynagrodzenia.
Dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego
Wprowadzenie dodatkowego 9-tygodniowego urlopu rodzicielskiego ma jedno obostrzenie – jest to nieprzenoszalna część urlopu rodzicielskiego, w związku z czym ojciec dziecka nie może zrzec się swojej części na rzecz matki (i odwrotnie). Ma to zachęcić ojców do wykorzystania urlopu rodzicielskiego, a tym samym ułatwić matkom powrót do aktywności zawodowej. Urlop rodzicielski będzie mógł zostać wykorzystany przez oboje rodziców-pracowników.
Zgodnie z danymi ZUS z urlopu rodzicielskiego – w teorii dedykowanemu albo matce, albo ojcu – w praktyce zazwyczaj korzystały matki. Ojcowie stanowili jedynie 1% opiekunów wykorzystujących urlop rodzicielski.
Jaki zasiłek za 9-tygodniowy urlop rodzicielski?
Do tej pory wysokość zasiłku zależna była od momentu złożenia wniosku. Jeśli ubezpieczona matka dziecka złożyła wniosek o udzielenie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, wówczas przez cały okres wypłacane było 80%. Wniosek złożony musiał być do 21 dni po urodzeniu dziecka. W razie późniejszego złożenia wniosku wysokość zasiłku macierzyńskiego wynosiła najpierw 100%, a później 60%.
Zgodnie z nowymi przepisami zasiłek za urlop macierzyński wyniesie 100% wysokości podstawy wynagrodzenia, a za urlop rodzicielski – 70%. Złożenie wniosku o urlop rodzicielski do 21 dni po narodzinach dziecka sprawi, że wysokość zasiłku zostanie uśredniona do wysokości 81,5% przez cały czas trwania urlopów. Wyjątkiem będzie wspomniane dodatkowe 9 tygodni, za które zasiłek wyniesie 70% wysokości wynagrodzenia.
Do kiedy można wykorzystać urlop rodzicielski dla ojca?
Urlop rodzicielski dla ojca dziecka można wykorzystać do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia. Rodzic może wnioskować o udzielenie urlopu jednorazowo lub w podziale na maksymalnie 5 części. Jeśli do tego czasu urlop nie zostanie wykorzystany, przepadnie, bez możliwości wykorzystania przez drugiego rodzica.
Dodatkowy urlop rodzicielski jest niezbywalny. Ojciec nie może się go zrzec lub przekazać matce dziecka.
Dyrektywa work-life balance uwzględnia także pracowników, którzy w okresie od dnia 2 sierpnia 2022 r. do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy mieli prawo do urlopu rodzicielskiego albo jego części lub korzystali z urlopu rodzicielskiego albo jego części – ta grupa pracowników-ojców zyskuje prawo do skorzystania z urlopu rodzicielskiego w nowym wymiarze.
Przeczytaj także: Przedsiębiorcza mama planuje ciążę. Masz wpływ na wysokość zasiłku macierzyńskiego!
Inne zmiany w kodeksie pracy
Wspomniana dyrektywa unijna work-life balance wprowadza jeszcze inne zmiany, które mogą być przydatne szczególnie dla pracowników-rodziców (choć nie tylko).
Urlop opiekuńczy – dodatkowe, niepłatne 5 dni urlopu do wykorzystania na opiekę nad członkiem rodziny. Urlop ten nie dotyczy tylko sprawowania opieki nad dzieckiem, ale też innym bliskim krewnym, np. współmałżonkiem, rodzicem, dziadkami itp.
Urlop z powodu „siły wyższej” – dodatkowe 2 dni wolne, płatne 50% wynagrodzenia.
Elastyczny czas pracy dla pracowników-rodziców dzieci do lat 8. – pracownicy, będący rodzicami dzieci do lat 8., będą mogli liczyć na szereg przywilejów. Pracodawca, bez zgody pracownika, nie będzie mógł delegować go do pracy nocnej, nadgodzin oraz delegacji. Dotychczas przepis ten obowiązywał pracowników-rodziców dzieci do lat 4. Nowelizacja wydłużyła wiek dziecka do 8. roku życia.
Nowelizacja kodeksu pracy przyniosła więcej zmian m.in. w zakresie umów o pracę, większej ochrony przed zwolnieniem, dodatkowych przerw w pracy, prawa do szkolenia czy prawa do równoległego zatrudnienia. Dotyczą one ogółu pracowników, nie tylko rodziców, a szerzej opisane zostały na stronie rządowe: Zmianie w prawie pracy w 2023 r.
Źródło:
https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzienniki-UE/dyrektywa-2019-1158-w-sprawie-rownowagi-miedzy-zyciem-zawodowym-a-69205613/art-5?_ga=2.83289040.710098711.1681468707-469469480.1677053443&unitId=art(5)
https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/004386
https://www.prawo.pl/prawo/urlopy-rodzicielskie-dla-ojcow-wg-nowych-przepisow,520373.html
POLECAMY TAKŻE:
Rodzice dzieci do lat 4. będą mogli pracować zdalnie. Czy pracodawca może tego zabronić?
fot. pixabay.com/cocoparisienne
Dodaj komentarz