Jaką rolę w walce z niepłodnością odgrywa dieta bogata w inozytole i N-acetylocysteinę?

Wzbogacenie diety w inozytole i N-acetylocysteinę dotyczy co prawda kobiet, jednak na zagadnienie niepłodności zawsze powinno spojrzeć się przez pryzmat pary, czyli kobiety i mężczyzny. Tradycyjny pogląd, że ciąża to przede wszystkim kobiecy problem, gdyż to kobieta zachodzi w ciążę, nie jest prawdziwy. Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Urologicznego postępowaniem lekarskim należy objąć mężczyzn we wszystkich parach z niepłodnością, niezależnie od tego, czy ustalono podłoże niepłodności po stronie żeńskiej¹.

1,5 mln niepłodnych par w Polsce – z czego wynikają problemy z płodnością?

Niepłodność u pary rozpoznajemy po 12 miesiącach regularnego współżycia bez antykoncepcji (zgodnie z definicją stworzoną przez WHO².) W Polsce z chorobą boryka się co piąta para, a więc trudności z poczęciem dziecka ma około 1,5 miliona par. Rozwój cywilizacyjny, dieta, styl życia powodują, iż współcześnie odpowiedzialność za rozwój niepłodności rozkłada się po połowie na kobiety i mężczyzn.

Regularne współżycie bez zabezpieczeń przez rok i brak efektu w postaci ciąży jest pierwszym sygnałem, że możemy się spodziewać ewentualnych kłopotów.

Niepłodność u kobiet najczęściej jest wynikiem takich zaburzeń jak:

• brak owulacji,
• zaburzenia hormonalne, w tym PCOS (zespół policystycznych jajników),
• endometrioza,
• powikłania pozapalne  (niedrożność jajowodów).

Nieregularne miesiączki mogą być jedną z przyczyn trudności z zajściem w ciążę. Z tego powodu istotne jest ustalenie przyczyny, z powodu której doszło do rozregulowania funkcji wydzielniczych hormonów płciowych. Zaburzenia wydzielania hormonów mogą być spowodowane nadmiernym spadkiem wagi, anoreksją, intensywnymi ćwiczeniami fizycznymi, uzależnieniem od narkotyków, stresem. Wyżej wymienione czynniki mogą powodować u nastolatek zaburzenia wzrostu i dojrzewania, a u starszych kobiet wtórny brak miesiączki.

Najczęściej zaburzenia miesiączkowania są związane z nieprawidłowym wydzielaniem hormonów przysadkowych. Ich stężenia mogą być zbyt małe albo w normie, jednak to nieodpowiednie proporcje stężeń hormonów takich jak LH i FSH prowadzą do ich nieprawidłowego wpływu na funkcję jajnika. Jednym z częściej spotykanych powikłań w takiej sytuacji jest zespół policystycznych jajników (PCOS skrót pochodzi z terminologii angielskiej – Polycystic Ovary Syndrome). Przyczyną PCOS są zaburzenia hormonalne, które mają negatywny wpływ na funkcjonowanie jajników i w konsekwencji dojrzewanie komórki jajowej.

Jajnik w PCOS charakteryzuje się dużą liczbą dojrzewających pęcherzyków jajowych (pęcherzyków Graafa), natomiast nie obserwuje się pęcherzyka dominującego, z którego mogłoby dojść do uwolnienia dojrzałej komórki jajowej wydalonej do jajowodu, gdzie mogłoby dojść do zapłodnienia.

Charakterystyczne objawy tego zespołu to:

• brak owulacji, czyli kłopoty z zajściem w ciążę,
• rzadkie i nieregularne miesiączki lub ich brak,
• problemy skórne związane z dużą ilością androgenów (męskich hormonów płciowych), takie jak trądzik, łojotok, łysienie, zarost na twarzy typu męskiego (hirsutyzm),
• skłonność do tycia.

Niepłodność po męskiej stronie manifestuje się takimi zmianami jak:

• całkowity brak plemników,
• zbyt mała liczba plemników (najczęstsza przyczyna),
• zbyt mała ruchliwość plemników.

U mężczyzn największym problemem jest całkowity brak plemników w nasieniu. Trzeba wówczas sprawdzić, czy problem dotyczy dróg wyprowadzających z jądra (w nasieniowodach), czy też zablokowane jest ich powstawanie.  Najczęściej jednak mamy do czynienia ze zmniejszoną ich liczbą (mniej niż 15mln w 1 ml) oraz z ich zmniejszoną ruchliwością (minimum 32% wykazujących ruch postępowy wg Norm WHO 2010). Brak plemników może być wynikiem przebytych stanów zapalnych jąder, najądrzy lub nasieniowodów.

Leczenie problemów związanych z płodnością wymaga dużej uwagi, gdyż do każdej pary trzeba podchodzić indywidualnie. Każdy proces terapeutyczny będzie skuteczniejszy, jeśli para starająca się o dziecko zadba o inne aspekty wspierające ich płodność. Niewątpliwie oprócz zdrowego trybu życia, odpowiedniej ilości ruchu, należy do nich właściwa dieta i podaż kluczowych składników odżywczych.

Inozytole jako dietetyczne wsparcie płodności

Inozytole to występujące w przyrodzie związki z grupy cukroli, czyli alkoholi wielowodorotlenowych, będących pochodnymi monosacharydów. Dla człowieka najbardziej istotne są dwa: Myo-inozytol (MI) oraz D-chiro-inozytol (DCI). Produkty spożywcze, w których występuje myo-inozytol to pomarańcze, otręby zbóż, orzechy i fasola. Świeże owoce i warzywa zawierają więcej inozytolu w porównaniu z produktami mrożonymi, solonymi czy w puszkach. D-chiro inozytol nie występuje w znaczących ilościach w pożywieniu, jest natomiast syntetyzowany w organizmie z myo-inozytolu. W sytuacjach wyjątkowych należy jednak dodatkowo uzupełniać ich obecność w diecie. Do takich przypadków niewątpliwie należy problem z płodnością.

Jakie są korzyści ze stosowania Myo-inozytolu i D-chiro-inozytolu u kobiet?

1. Przyczyniają się do poprawy parametrów metaboliczno-hormonalnych.³
2. Wspierają leczenie niepłodności wynikające z PCOS
3. Wpływają na częstotliwość owulacji i przywrócenie regularnych miesiączek
4. Wspomagają organizm w sytuacji nadmiernego wytwarzania insuliny (insulinooporność)
5. Wspierają redukcję objawów hiperandrogenizacji np.hirsutyzmu

Przeczytaj także: Dieta przeciwzapalna przy endometriozie pokona ból! Sprawdź, co jeść, a co natychmiast odstawić

Badania wskazują również na szczególną synergię działania terapii skojarzonej Myo-inozytolem (MI) i D-chiro-inozytolem (DCI) wpływając na poprawę parametrów endokrynologicznych i redukcję insulinooporności u młodych kobiet z nadwagą i PCOS.⁴

Zaobserwowano, że MI i DCI uwrażliwiają tkanki na insulinę. Mają pozytywny wpływ na przebieg choroby pacjentek z PCOS, poprawiając ich profil endokrynologiczny i metaboliczny, zarówno w ramach monoterapii, jak i w skojarzeniu^5–10.

DCI może przywracać prawidłową wrażliwość na insulinę typowych tkanek docelowych, przyczyniając się do poprawy częstotliwości owulacji, co można przypisać ogólnej poprawie wrażliwości na insulinę oraz obniżeniu poziomu insuliny i androgenów w ustroju. Badanie z podażą 250 mg DCI wraz z MI kobietom z PCOS skutkowało  redukcją objętości  płynu pęcherzykowego oraz ilości komórek antralnych  [Troisi J et al. Metabolomic change due to combined treatment with myo-inositol, D-chiro-inositol and glucomannan in polycystic ovarian syndrome patients: a pilot study. Ovarian Res. 2019 Mar 23;12(1):25].

MI z kolei wykazuje korzystne działanie głównie na poziomie jajników, poprawiając wzorzec wydzielania insuliny, a także oddziałując bezpośrednio na szereg funkcji pełnionych przez jajniki¹¹. Zdolność obu inozytoli do regulacji metabolizmu glukozy w odmienny sposób (DCI sprzyja glikogenogenezie, podczas gdy MI może wspomagać wchłanianie glukozy przez komórki)¹² przejawia się w różnicy w ich stężeniu w tkankach: DCI ma wysokie stężenie w tkankach przechowujących glikogen (wątroba, mięśnie i tłuszcz), zaś MI występuje w wyższym stężeniu w tkankach z dużym zapotrzebowaniem na glukozę, np. mózgu, sercu czy jajnikach ¹³.

Dobrym przykładem produktu, który w swoim składzie ma właśnie odpowiednią i przebadaną dawkę Myo-inozytolu i D-chiro-inozytolu jest preparat Miovelia. Jako jeden z nielicznych produktów z tej grupy jest zarejestrowany jako Żywność Specjalnego Przeznaczenia Medycznego. Dodatkowo zawiera cholinę, jod, witaminę D oraz naturalny resweratrol, czyli niezbędne składniki dla pacjentek z zaburzeniami płodności oraz gospodarki hormonalnej związanej z zespołem policystycznych jajników.

N-acetylocysteina (NAC) jako cenne uzupełnienie diety w zaburzeniach płodności

Innym związkiem uzupełaniającym dietę kobiet starających się o dziecko jest N-acetylocysteina (NAC). Jest on pochodną aminokwasu zawierającego w swej budowie atom siarki. Naturalnie występuje w takich produktach jak czosnek czy cebula, ale są to zazwyczaj śladowe ilości. NAC jest silnym przeciwutleniaczem, wspiera aktywność glutationu, enzymu odpowiedzialnego za oczyszczanie komórek organizmu z wolnych rodników.

NAC jak się okazuje może mieć zastosowanie szczególnie u kobiet z PCOS, które przechodzą procedurę stymulacji owulacji. W tym przypadku  krótkoterminowa podaż dużych porcji NAC ma jak najbardziej uzasadnienie i korzystny wpływ na parametry oocytów, a także sukces zapłodnienia. [Thakker et al. Obstet Gynecol Int. 2015; 2015: 817849, Nasr A. Reproductive BioMedicine Online. 2010; 20(3):  403–9]. Dlatego wydaje się, że związek ten daje wymierne korzyści w przypadku indukcji owulacji u pacjentek z PCOS, szczególnie tych z insulinoopornością [Chmurzynska A et al. Stanowisko zespołu ekspertów na temat zastosowania N-acetylocysteiny w ginekologii i położnictwie. Forum Ginekologii i Położnictwa  NR 45 (Kwiecień 2019].

Badania wykazują, że NAC wspiera dojrzewanie i obniża ilość niedojrzałych oocytów u kobiet z PCOS. Efekty te przekładają się również na większą liczbę dobrych jakościowo zarodków ¹⁴

Suplementacja NAC może być wdrożona jako dobra praktyka postępowania dietetycznego. Przemawia za tym również fakt bardzo dobrej tolerancji NAC przez pacjentki. W Polsce dostępny jest preparat Miovelia NAC zawierający odpowiednią porcję N-acetylocysteiny to znaczy 1200 mg. Poleca się ją do postepowania dietetycznego u kobiet z zaburzeniami płodności, do stymulacji owulacji z zespołem PCOS i jako wsparcie w przygotowaniu do procedur wspomaganego rozrodu.

Podsumowanie:

1. Aby skutecznie podjąć walkę z niepłodnością należy od samego początku poddać głębokiej obserwacji medycznej zarówno kobietę jak i mężczyznę.
2. Zachowujmy spokój, gdyż o niepłodności u pary starającej się o dziecko możemy mówić dopiero po 12 miesiącach regularnego współżycia bez antykoncepcji. Jeśli do tego czasu kobieta nie zaszła w ciążę, należy razem z partnerem udać się poradni specjalistycznej.
3. Równie ważne obok podjęcia terapii jest dopilnowanie, aby inne sfery naszego życia były uporządkowane. W tym czasie należy zadbać o zdrowy tryb życia, odpowiednią dawkę ruchu no i oczywiście zaplanować prawidłowe nawyki żywieniowe.
4. W diecie kobiety nie powinno zabraknąć produktów zawierających inozytole, najlepiej w dwóch jego postaciach czyli Myo-inozytolu i D-chiro-inozytol Wspierają one poprawę parametrów metaboliczno-hormonalnych oraz leczenie niepłodności wynikające z PCOS. Mogą wpływać na częstotliwość owulacji i przywrócenie regularnych miesiączek. Drugim ważnym elementem postępowania dietetycznego jest zapewnienie kobiecie odpowiedniej dawki N-acetylocysteiny (NAC). Jej rolą jest wspieranie dojrzewania oocytów oraz obniżania ilość niedojrzałych oocytów u kobiet z PCOS, a co za tym idzie zwiększa szansę na zajście w ciążę.

Referencje:

1. Jungwirth A, Diemer T, Kopa Z, Krausz C. Minhas S, Tournaye H., European Association of Urology guidelines on Male Infertility, 2017.
2. WHO Manual for the Standardized and Diagnosis of the Infertile Couple. 2000, WHO laboratory manual for the Examination and processing of human semen 2010, Cambridge University Press: Cambridge.
3. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące stosowania preparatów zawierających myo-inozytol, przez pacjentki z zespołem policystycznych jajników (PCOS); Ginekol Pol. 2014, 85, 158-160.
4. Hindawi Publishing Corporation International Journal of Endocrinology Tom: 2016, identyfikator artykułu: 3204083, 5 stron http://dx.doi.org/10.1155/2016/3204083
5. Gerli, M.Mignosa, and G. C. Di Renzo, “Effects of inositol on ovarian function and metabolic factors in women with PCOS: a randomized double blind placebo-controlled trial,” European Review for Medical and Pharmacological Sciences, vol. 7, no. 6, pp. 151–159, 2003
6. Costantino, G. Minozzi, F. Minozzi, and C. Guaraldi, “Metabolic and hormonal effects of myo-inositol in women with polycystic ovary syndrome: a double-blind trial,” European Review for Medical and Pharmacological Sciences, vol. 13, no. 2, pp. 105–110, 2009.
7. Gerli, E. Papaleo, A. Ferrari, and G. C. Di Renzo, “Randomized, double blind placebo-controlled trial: effects of myoinositol on ovarian function and metabolic factors in women with PCOS,” European Review forMedical and Pharmacological Sciences, vol. 11, no. 5, pp. 347–354, 2007.
8. S. Lagan`a, L. Barbaro, and A. Pizzo, “Evaluation of ovarian function and metabolic factors in women affected by polycystic ovary syndrome after treatment with D-Chiro-Inositol,” Archives of Gynecology and Obstetrics, vol. 291, no. 5, pp. 1181–1186, 2015.
9. Nordio and E. Proietti, “The Combined therapy with myoinositol and D-Chiro-inositol reduces the risk of metabolic disease in PCOS overweight patients compared tomyo-inositol supplementation alone,” European Review for Medical and Pharmacological Sciences, vol. 16, no. 5, pp. 575–581, 2012.
10. Minozzi, M. Nordio, and R. Pajalich, “The combined therapy myo-inositol plus D-chiro-inositol, in a physiologica ratio, reduces the cardiovascular risk by improving the lipid profile in PCOS patients,” European Review for Medical and Pharmacological Sciences, vol. 17, no. 4, pp. 537–540, 2013.
11. Unfer, G. Carlomagno, E. Papaleo, S. Vailati, M. Candiani, and J.-P. Baillargeon, “Hyperinsulinemia alters myoinositol to d-chiroinositol ratio in the follicular fluid of patients with PCOS,” Reproductive Sciences, vol. 21, no. 7, pp. 854–858, 2014.
12. C. Huang, M. C. Fonteles, D. B. Houston, C. Zhang, and J. Larner, “Chiroinositol deficiency and insulin resistance. III. Acute glycogenic and hypoglycemic effects of two inositol phosphoglycan insulin mediators in normal and streptozotocindiabetic rats in vivo,” Endocrinology, vol. 132, no. 2, pp. 652–657, 1993.
13. H. Sun,D. B.Heimark, T.Nguygen, J. L.Nadler, and J. Larner, “Both myo-inositol to chiro-inositol epimerase activities and chiro-inositol to myo-inositol ratios are decreased in tissues of GK type 2 diabetic rats compared to Wistar controls,” Biochemical and Biophysical Research Communications, vol. 293, no. 3, pp. 1092–1098, 2002.
14. Cheraghi Ebrahim, Soleimani Mehranjani Malek, Shariatzadeh Seyed MA, Nasr Esfahani Mohamed H, Alani Behrang, Wpływ N-acetylocysteiny w porównaniu do metforminy na ekspresję różnicującego czynnika wzrostu GDF-9 i białek receptora kinazy tyrozynowej c-Kit w oocytach pacjentek z PCOS, Int J Fertil Steril. 2018 Jan;11(4):270-278.

Materiał powstał we współpracy z Nutro Pharma – liderem na rynku preparatów wspomagających zdrowie, dobre samopoczucie oraz podnoszących jakość życia.

POLECAMY TAKŻE:

Dieta wspierająca płodność: inozytole, NAC, niski IG produktów i ruch. To się musi udać!

Agnieszka Woźniak

Polonistka, redaktorka i korektorka językowa. Specjalizuje się w artykułach z obszarów tematycznych: Ciąża, Dziecko, Pielęgnacja Dziecka, Rozwój Dziecka, a także Starania o ciążę, Niepłodność. Od 10 lat tworzy materiały edukacyjne do internetu. Pisała m.in. dla serwisów Rankomat.pl, Allegro.pl, 2Drink.pl, Naoko-store.pl, Skincarelovers.pl, Szafawpigulce.pl. Kontakt: agnieszka.banasiak@brubenpolska.pl