Sam fakt bycia w ciąży nie uprawnia do przejścia na zwolnienie chorobowe, tzw. L4. Muszą pojawić się ku temu konkretne przesłanki, które uniemożliwiają kontynuowanie pracy zawodowej. Jednak szacuje się, że znaczna większość ciężarnych w ciągu 9 miesięcy skorzysta ze zwolnienia, nawet pod sam koniec ciąży. Co wtedy wolno, a czego nie, aby zasiłek chorobowy nie został podważony?
Zgodnie z danymi przedstawionymi przez ZUS, w 2020 roku wystawiono 22,7 mln zaświadczeń lekarskich na 266,6 mln dni absencji. Z tego 17,5% dni absencji dotyczyła kobiet w ciąży (44,9 mln dni).
Zwolnienie w ciąży – dla kogo?
Wyraźne wskazania od ginekologa, niebezpieczne dla ciąży warunki pracy, ciąża z powikłaniami bądź zagrożona, złe samopoczucie to główne powody, dla których kobietom w ciąży przysługuje zwolnienie chorobowe. Nie jest ono z automatu przyznawane każdej ciężarnej od razu po potwierdzeniu faktu bycia w ciąży. Jednak zarówno lekarze, jak i same przyszłe mamy zdają sobie sprawę, jak obciążającym stanem bywa ciąża. W tym wyjątkowym okresie nawet pozornie niegroźna infekcja, jak np. opryszczka, może być bardzo groźna dla płodu.
Niektóre zawody wiążą się ze zwiększonym ryzykiem zagrożenia w ciąży, np. praca w szpitalu lub innych placówkach medycznych, w szkole, wśród dużych skupisk ludzkich, wymagająca dużego wysiłku fizycznego, obciążająca psychicznie, związana z dużym stresem, odbywająca się w szkodliwych warunkach.
Ciąża nie musi być zagrożona, aby konieczna była – choćby czasowa – rezygnacja z pracy zawodowej. W I trymestrze wiele ciężarnych skarży się na potężne mdłości, nudności, osłabienie i fatalne samopoczucie. W takim stanie trudno funkcjonować na co dzień, o obowiązkach firmowych nie wspominając.
Jeśli więc ginekolog, po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu, uzna że kobieta w ciąży powinna udać się na zwolnienie, koniecznie powinna być ona świadoma, co wolno, a czego nie wolno na zwolnieniu L4 w ciąży.
Pamiętaj! Coś, co dla ciebie może wydać się oczywiste, dla kontroli z ZUS-u już takie być nie musi i może wiązać się z odebraniem praw do zasiłku chorobowego. Dlatego koniecznie poznaj swoje prawa i obowiązki na zwolnieniu w ciąży.
Miejsce pobytu na zwolnieniu chorobowym
Jesteś na zwolnieniu lekarskim w ciąży. Rodzaj twojej pracy uniemożliwia ci wykonywanie jej w stanie odmiennym. Idziesz więc na zwolnienie i w związku z tym, że ogólnie czujesz się nieźle, myślisz o krótkim wyjeździe lub odwiedzeniu na dłużej rodziców, którzy mieszkają w innym mieście.
Czy możesz zmienić miejsce pobytu, przebywając na L4?
Możesz, ale pod pewnymi warunkami. Na początku warto zaznaczyć, że pracodawca lub pracownik ZUS ma możliwość skontrolowania cię podczas przebywania na zwolnieniu. Celem jest sprawdzenie, czy rzeczywiście wstrzymujesz się od pracy zarobkowej, czy dokument nie jest sfałszowany, a w końcu czy nie wykorzystujesz zwolnienia w sposób nieprawidłowy. Sprawdź, jak wygląda kontrola ZUS w ciąży.
Jeśli twój rodzaj zwolnienia w ciąży umożliwia ci przemieszczanie się, to możesz zmienić miejsce pobytu, ale musi to być wcześniej zgłoszone do ZUS.
Podczas wystawiania zwolnienia lekarz wpisuje dane adresowe miejsca pobytu. Pod tym adresem będzie cię szukał kontroler ZUS lub pracodawcy. Chcąc zmienić miejsce przebywania, musisz zgłosić ten fakt i podać nowy adres wspomnianym jednostkom do 3 dni po zajściu zmiany. Jednak musi to być uzasadnione. Tymczasowa przeprowadzka czy dłuższe odwiedziny u rodziny, która pomoże w codziennych czynnościach – TAK. Wyjazd wypoczynkowy na Malediwy – niekoniecznie. Jeśli zgłosisz do pracodawcy lub ZUS zmianę miejsca pobytu na L4 w czasie dłuższym niż 3 dni lub nie zrobisz tego w ogóle, w razie kontroli uznaje się, że pracownik niewłaściwe wykorzystał zwolnienie lekarskie.
Zwolnienie lekarskie w ciąży może trwać maksymalnie 270 dni. Nie jest wystawiane jednorazowo, a przedłużane w zależności od potrzeby, zazwyczaj co 2-4 tygodnie. Ciężarna może skorzystać z L4, jeśli przepracowała w danej firmie co najmniej 30 dni (w przypadku umowy o pracę) oraz 90 dni (gdy jest samozatrudniona lub na umowie-zlecenie).
Powodem kontroli ZUS-u bardzo często bywa… donos. Jeśli będąc w ciąży, zdecydujesz się na podróż zagraniczną czy inny wyjazd rekreacyjny, umieścisz zdjęcie na Facebooku czy Instagramie, to życzliwa koleżanka/kolega mogą powiadomić urząd, że zachodzą obawy o niewłaściwe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego.
Co zrobić?
Jeśli dobrze się czujesz, masz zwolnienie „chodzone” to poproś lekarza, aby wystawił zaświadczenie, że możesz zmienić miejsce pobytu, a następnie powiadom ZUS i pracodawcę o zmianie adresu.
Przeczytaj także: Ciąża a kontrole ZUS: Uważaj, ZUS może sprawdzić swoich klientów na Facebooku
Zwolnienie „leżące” i „chodzące”
W zależności od powodu zwolnienia w ciąży, lekarz może wystawić zwolnienie z kodem choroby. W przypadku ciąży jest to najczęściej kod O26 – Opieka położnicza z powodu stanów związanych głównie z ciążą.
Przy czym na zwolnieniu może znaleźć się oznaczenie:
1 – jest to tzw. zwolnienie leżące, podczas którego powinno się przede wszystkim leżeć w łóżku, a jedynym powodem nieobecności w domu może być wyjście do lekarza czy na badania.
2 – jest to tzw. zwolnienie chodzone, tj. pacjent może chodzić. Mając takie zwolnienie, można iść na spacer, na zakupy, do apteki czy do lekarza. Jednak nie powinno się z założenia wyjeżdżać rekreacyjnie, uprawiać sportu (chyba, że znajduje się to w zaleceniach lekarskich) oraz oczywiście pracować.
Kobieta przebywająca na zwolnieniu lekarskim w ciąży pobiera 100% zasiłku chorobowego przez cały okres przebywania na „chorobowym”.
Zwolnienie lekarskie służy dochodzeniu do zdrowia, a więc pacjentka ma głównie odpoczywać.
RADA: Idąc do lekarza, na badania, do apteki czy sklepu, zadbaj o poświadczenie takiego wyjścia. Zabierz paragon, rachunek, zaświadczenie o wizycie. W razie kontroli ZUS łatwo będzie ci wytłumaczyć powód nieobecności w domu.
Praca dodatkowa na zwolnieniu lekarskim
W Polsce nie ma możliwości dorobienia, przebywając na zwolnieniu lekarskim – czy to będąc w ciąży, czy z jakiegokolwiek innego powodu.
Przykład:
Pracujesz z dziećmi w szkole. Masz potworne poranne mdłości, a ponadto lekarz zasugerował ci, że nie powinnaś w swoim stanie pracować w środowisku, w którym tak łatwo o infekcje. Koło południa, gdy mijają mdłości, czujesz się już bardzo dobrze i mogłabyś podjąć się tłumaczeń, którymi do tej pory dorabiałaś sobie po godzinach w szkole. Niestety zgodnie z prawem nie ma takiej możliwości. Przebywając na zwolnieniu jesteś na nim w 100%. Nie ma możliwości dorobienia ani umową zleceniem, umową o dzieła, ani w ramach własnej działalności. Jeśli kontrola ZUS wykaże, że świadczyłaś pracę zarobkową na L4, zostanie ci cofnięty zasiłek chorobowy, a fakt ten zostanie zgłoszony do pracodawcy, który może wyciągnąć konsekwencje, choćby w postaci zerwania umowy o pracę.
Uprawianie sportu na L4
Spacery to niezbędny element profilaktyki zdrowotnej i jeśli zwolnienie nie zakłada leżenia w łóżku, to są dozwolone.
Jednak wycieczki rowerowe, wyczynowe uprawianie sportu, branie udziału w zawodach sportowych itp. co do zasady nie jest dozwolone na zwolnieniu lekarskim w ciąży.
Przeczytaj: Czy można zwolnić ciężarną – sprawdź, jakie masz prawa [radzi mecenas Joanna Parafianowicz]
Inne niedozwolone czynności
Podczas przebywania na zwolnieniu lekarskim zabronione jest również wykonywanie prac remontowych oraz innych ciężkich prac fizycznych, wychodzenie z domu w celach rozrywkowych, praca u innego pracodawcy, wyjeżdżanie i zmiana miejsca pobytu bez informowania o tym płatnika.
PODSUMOWANIE:
- Zwolnienie lekarskie wystawiane jest w przypadku choroby, a ciąża nią nie jest, a więc sam fakt bycia w ciąży nie jest powodem skorzystania z L4.
- Lekarz wypisując zwolnienie, podaje adres pobytu pacjenta. Najczęściej to z automatu adres podany przy zakładaniu karty w przychodni. Przebywając na zwolnieniu oznaczonym „2” można zmienić miejsce pobytu, ale należy o tym poinformować pracodawcę i ZUS do 3 dni od zajścia zdarzenia.
- ZUS lub/i pracodawca może przeprowadzić kontrolę prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego. Jeśli nie zastaną osoby przebywającej na zwolnieniu w domu, zostanie wysłanie zawiadomienie, na które należy odpowiedzieć.
- Jeśli ZUS będzie w stanie udowodnić nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego, cofnie wypłatę zasiłku chorobowego i powiadomi pracodawcę. ZUS nakaże również zwrot świadczenia chorobowego z odsetkami w wysokości i na zasadach określonych w prawie cywilnym.
Źródła:
https://www.zus.pl/documents/10182/0/Kontrola+prawid%C5%82owo%C5%9Bci+wykorzystywania+zwolnie%C5%84+lekarskich.pdf/ef458770-eff8-5460-cb31-f548c763acc4
https://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/8100655,kontrola-l4-zwolnienia-co-grozi-za-brak-obecnosci-na-l4-skutki.html
https://www.infor.pl/prawo/zasilki/zasilek-chorobowy/5302225,Zwolnienie-lekarskie-a-adres-pobytu.html
POLECAMY TAKŻE:
Dodaj komentarz