Psychoterapia w ujęciu systemowym to praca nad relacją. Oznacza to, że ważnym aspektem, poruszanym w czasie sesji terapeutycznych, jest aktualna sytuacja rodzinna pacjenta tzw. rodzina nuklearna, czyli taka, którą teraz tworzy z małżonkiem, oraz rodzina generacyjna, czyli ta – z której się wywodzi.
W gabinecie psychoterapeuty najczęściej obecni są wszyscy członkowie rodziny, którzy zaangażowani są w rozwiązanie danego problemu. W przypadku psychoterapii niepłodności zwykle jest to para. Zdarzają się sytuacje,w których zgłasza się na terapię sama pacjentka (rzadziej jest to mężczyzna) i rozpoczyna psychoterapię indywidualną. W systemowej terapii pacjent ma możliwość skorzystania z psychoterapii indywidualnej, z psychoterapii par, z grupy wsparcia oraz z psychoterapii całego systemu rodzinnego. Decyzja o kontynuacji indywidualnych spotkań z psychologiem lub włączeniu partnera jest zawsze decyzją pacjenta.
Zajście w ciążę nie powinno być celem terapii
W czasie pierwszego spotkania zwykle formułowany jest cel terapii, czyli efekt końcowy, który pacjent chciałby osiągnąć w trakcie procesu terapeutycznego. Celem terapii w tym przypadku nie może być samo zajście w ciąże, ponieważ psychoterapeuta nie ma na to wpływu.
Celem może być natomiast praca nad lękiem w związku z niepowodzeniami prokreacyjnymi (np. kolejny poronieniem), praca nad zasobami w radzeniu sobie z niepłodnością, praca nad komunikacją w związku, pomoc w podjęciu wspólnej decyzji, dotyczącej procedur leczenia, praca nad radzeniem sobie z trudnymi emocjami, związanymi z wieloletnim staraniem się o dziecko (takimi jak smutek, złość), praca nad komunikacją z innymi osobami (np. w rodzinie lub miejscu pracy), praca nad innymi ważnymi dziedzinami życia, które od czasu rozpoczęcia leczenia pacjent uważa za zaniedbane (np. współżycie seksualne, sprawy dotyczące związku, relacji z przyjaciółmi), praca nad radzeniem sobie z chorobą, która została zdiagnozowana w trakcie leczenia (PCOS, hashimoto, azoospermia itp.).
Spotkania z psychoterapeutą odbywają się regularnie w odstępie około 3 tygodni. Między sesjami pacjenci mają do wykonania zadania (tak zwane eksperymenty), które sami ustalają z terapeutą na ostatnim spotkaniu. Zadania mają na celu przybliżyć ich do osiągnięcia celu terapeutycznego oraz dostarczyć informacji na temat ich sposobu radzenia sobie ze zgłaszanym problemem.
Na przykład podczas pracy z lękiem pacjenci rysują (eksternalizują) swój lęk i określają jego siłę na skali (najczęściej od 1 do 10). Między sesjami notują, w jakich sytuacjach się pojawiał oraz jak bardzo był przez nich odczuwalny. Z kolei podczas pracy pary proponuje się zmiany w dotychczasowej dynamice związku.
Np. w relacji komplementarnej (gdy jedno jest dominujące, a drugie podporządkowane) eksperyment polega na wypośrodkowaniu obu postaw lub zamianie dotychczasowych ról. Jeżeli pacjent zgłasza się z nową diagnozą i celem terapii jest zaakceptowanie tej choroby i pomoc w radzeniu sobie z nią, to często wprowadza się technikę metafory w celu znalezienia większej ilości rozwiązań.
Niepłodność jak misja na Marsie?
Duże znaczenie w terapii systemowej ma język, którym posługuje się pacjent podczas rozmów z psychoterapeutą. Za pomocą metafor specjalista stara się pomóc pacjentowi spojrzeć na dany problem z innego punktu widzenia, np. jedna z moich pacjentek porównała niepłodność do misji na Marsie. Również za pomocą metafor zmienia się sposób myślenia o danym problemie. Ta sama pacjentka, rozpoczynając psychoterapię, miała poczucie, że nigdy nie uda jej się zajść w ciążę, a otrzymana diagnoza (endometrioza) oznacza dla niej całkowitą utratę szansy na biologiczne rodzicielstwo. W czasie procesu terapeutycznego z wykorzystaniem metafor zaczęła postrzegać swój problem w kategoriach czasowej niedyspozycji, nie jak wcześniej jako wyroku, z którym miała się pogodzić i wobec którego miała pozostać bierna. Z czasem podjęła decyzję o rozpoczęciu leczenia i została mamą. W przypadku tej pacjentki zmiana sposobu myślenia o sytuacji problemowej wpłynęła na zmianę postawy wobec choroby.
W ujęciu systemowym wykorzystuje się także genogram, czyli graficzny schemat przekazów generacyjnych, na których umieszcza się relacje panujące pomiędzy członkami rodziny. Przypomina on nieco drzewo genealogiczne, jednak zawiera on bardziej szczegółowe informacje, ponieważ dotyczy tego, jakie związki były dominujące w danej rodzinie oraz jakie wartości były przekazywane z pokolenia na pokolenie.
Np. w czasie pracy indywidualnej z pacjentką podczas omawiania jej genogramu zauważyłyśmy, że wszystkie najmłodsze dzieci na przestrzeni 3 pokoleń były bardzo zaangażowane w sprawy dotyczące swojej rodziny. Było to na tyle silne zaangażowanie, że osoby te rezygnowały z zakładania własnej rodziny i pozostawały w domu rodzinnym, nie zawierając żadnych związków i nie podejmując prób usamodzielnienia się. Pacjentka była najmłodszą córką swoich rodziców i jako pierwsza podjęła taką próbą. Wyszła za mąż, ale nie podjęła decyzji o wyprowadzce z domu rodzinnego, co było przyczyną konfliktów z mężem, który dążył do pełnego usamodzielnienia się. Terapia w tym przypadku pozwoliła pacjentce przyjrzeć się temu, skąd pojawia się u niej silny lęk przed wyprowadzką z domu oraz rozpoczęciem starań o dziecko.
WAŻNE>>> Nurt terapii systemowej oferuje wiele pomocnych narzędzi do pracy terapeutycznej z pacjentami zmagającymi się z niepłodnością. Przede wszystkim pozwala na oddzielenie problemu od pacjenta – to nie pacjent jest niepłodnością, ale to niepłodność jest tym, co go spotyka i z czym może zacząć sobie radzić.
Taka zmiana postrzegania choroby po pierwsze zdejmuje ciężar z pacjenta, który identyfikuje się z problemem i obwinia siebie o pojawienie się go w swoim życiu, po drugie – pozwala na zmianę postawy wobec choroby z biernej na aktywną.
Anna Wietrzykowska, jest psychologiem, psychoterapeutą pracującym w nurcie systemowym. Specjalizuje się w pracy indywidualnej z osobami dorosłymi, parami oraz rodzinami. Od 2014 roku jest Członkiem Nadzwyczajnym Wielkopolskiego Towarzystwa Terapii Systemowej. Swoją pracę terapeutyczną poddaje superwizji. W obszarze jej zainteresowań zawodowych znajduje się praca z parami zmagającymi się z niepłodnością, rodzicami przygotowującymi się na narodziny dziecka, rodzicami, którzy stracili dziecko oraz rodzicami potrzebującymi wsparcia w wychowaniu. Więcej informacji na www.psycholognieplodnosci.pl
PRZECZYTAJ TAKŻE:
https://plodnosc.pl/jak-przetrwac-te-nieplodnosc-10-dzialan-ktore-pomoga-obudzic-nowe-zycie/
Dodaj komentarz