Co one do mnie mówią?! Słówka i pojęcia na temat ciąży, in vitro oraz leczenia niepłodności

Clo, EmbryoGlue, IUI, beta, mrozak… – czytasz i nie rozumiesz? Zaczynając leczenie niepłodności i starania o dziecko, zapewne niewiele wiesz o tym, co cię czeka. I to normalne, że na początku także nie wszystko rozumiesz, co do ciebie mówi lekarz, zlecając kolejne badania, posługując się skrótami  i pojęciami, o których nie masz pojęcia.

Dlatego, by ci pomóc, przygotowaliśmy słowniczek pojęć, z którymi będziesz się stykać podczas nadchodzących miesięcy. Przypomina to trochę naukę słówek z języka obcego, ale ich znajomość pozwoli nie tylko rozumieć ważne dla ciebie sytuacje u lekarza, ale także ułatwi sprawniejsze komunikowanie się z innymi kobietami, które są na nieco bardziej zaawansowanym etapie starań, a które płynnie posługują się tym specyficznym językiem.

Oto pojęcia związane z in vitro, niepłodnością, ciążą i leczeniem, które powinnaś znać:

AMH – badanie AMH to nowoczesna ocena rezerwy jajnikowej. Wykonuje się je z krwi. Pozwala ocenić nam naszą płodność.  AMH to hormon, który u kobiety produkowany jest w pęcherzykach w jajniku.

Normy AMH:

• powyżej 3,0 ng/ml – wysoki poziom hormonu, mogący świadczyć o zespole policystycznych jajników;
• powyżej 1,0 ng/ml – poziom prawidłowy;
• poniżej 1,0 ng/ml – niski poziom, mogący świadczyć o menopauzie.

AneVivo – nowa metoda zapłodnienia bezpośrednio w ciele kobiety. Alternatywa dla klasycznego in vitro. Zapłodnienie odbywa się w małej, silikonowej kapsułce, którą wkłada się do ciała kobiety. Po zapłodnieniu kapsułkę się wyciąga i po kilku dniach zdrowego zarodka wkłada się ponownie do jamy macicy.

Beta hCG – jest to hormon gonadotropiny kosmówkowej, produkowany w kosmówce łożyska.  Pojawia się zaraz po zapłodnieniu. Badanie beta hCG to badanie krwi, które pozwala wykryć obecność w/w hormonu i potwierdzenie, czy jesteśmy w ciąży.  Poziom beta hCG zmienia się każdego dnia i rośnie aż do trzeciego miesiąca ciąży. Dlatego lekarze nakazują robić kilkukrotnie badanie beta w 2,3 dniowych odstępach, aby sprawdzić czy jego poziom wzrasta odpowiednio i ciąża się rozwija. Wynik mamy zazwyczaj w tym samym dniu lub następnym.

Normy beta dla tygodni ciąży, licząc od dnia ostatniej miesiączki:

• tydzień 5 – 50 mIU/ml
• tydzień 5 – 426 mIU/ml
• tydzień 18 – 7,340 mIU/ml
• tydzień 1,080 – 56,500 mIU/ml
• – 8. tydzień 7, 650 – 229,000 mIU/ml
• – 12. tydzień 25,700 – 288,000 mIU/ml
• – 16. tydzień 13,300 – 254,000 mIU/ml
• – 24. tydzień 4,060 – 165,400 mIU/ml
• – 40. tydzień 3,640 – 117,000 mIU/ml

Blastocysta – najbardziej zaawansowane stadium rozwojowe zarodka, osiągane w 5 dniu od zapłodnienia komórek jajowych. W stadium blastocysty komórki są odpowiednio zorganizowane: możemy wyodrębnić komórki ściany zewnętrznej trofoblast (tworzące łożysko) i węzeł zarodkowy embrioblast (embrion).

Clo (Clostilbegyt) – lek stosowany w zaburzeniach miesiączkowania i owulacji; powoduje wzrost pęcherzyków, niezbędnych do zapłodnienia (podanie doustne).

Crioprezerwacja – to proces przechowywania komórek-gamet, embrionów, w niskich temperaturach.

Criotransfer (crio)-dochodzi  do niego wówczas, gdy jajeczka zostają odmrożone, zapłodnione i umieszczone w macicy jako embriony.

Dpt– skrót oznaczający “dzień po transferze”.

Duphaston – to syntetyczna pochodna progesteronu, hormonu płciowego, niezbędnego do utrzymania ciąży. Przyjmuje się go głównie po zabiegach takich jak inseminacja, czy in vitro (forma tabletek doustnych).

Embrion- inaczej zarodek

EmbryoGlue – nowe podłoże, wykorzystywane w procedurze in vitro, które przeznaczone jest do transferu zarodków. Stosowane jest w celu zwiększenia wskaźnika implantacji zarodka w macicy. Jest źródłem wszystkich składników odżywczych i energetycznych, niezbędnych do prawidłowego rozwijania się zarodka.

Encorton – przeciwzapalny lek sterydowy, podawany po zabiegu zapłodnienia pozaustrojowego (podanie doustne).

Endo – skrót od endometrioza; to nieprawidłowe umiejscowienie elementów błony śluzowej trzonu macicy poza jej jamą. Ze względu na stopień zaawansowania wyróżniamy IV stopnie endometriozy. Endometrioza może być przyczyną niepłodności.

Endometrium- to błona śluzowa, wyścielająca macicę.

Euthyrox – lek stosowany głównie w niedoczynności tarczycy (doustne podanie).

FSH (badanie FSH)- to badanie poziomu gonadotropiny wytwarzanej przez przysadkę mózgową, odpowiedzialną za szereg procesów w organiźmie, wpływających na prawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego.

HSG (Histerosalpingografia) – badanie rentgenowskie macicy i jajowodów, polegające na robieniu zdjęć po podaniu kontrastu. Dzięki HSG lekarz może ocenić kształt macicy, stan błony śluzowej macicy, drożność oraz kształt jajowodów.

ICSI – jeden z rodzaju in vitro; docytoplazmatyczne wstrzyknięcie plemnika do komórki jajowej; polega na wprowadzeniu wybranego plemnika do komórki jajowej za pomocą mikromanipulatora.

IMSI – jeden z rodzaju in vitro; docytoplazmatyczna iniekcja morfologicznie dobranego nasienia; to samo co ICSI, z tą różnicą, że dodatkowo embriolog dokonuje selekcji plemników za pomocą mikroskopu o bardzo dużym powiększeniu.

IUI – inseminacja domaciczna, jedna z technik wspomaganego rozrodu. Polega na bezpośrednim umieszczeniu w jamie macicy odpowiednio spreparowanego nasienia przy pomocy cienkiego cewniczka. Zabieg jest całkowicie bezbolesny, trwa chwilę i przypomina trochę badanie cytologiczne.

Ivf – zapłodnienie pozaustrojowe,  zapłodnienie in vitro.

Kariotyp (badanie kariotypu) – kariotyp to kompletny zestaw  chromosomów komórki somatycznej organizmu. Badanie kariotypu polega na określeniu liczby, jak i struktury chromosomów u danego człowieka. Badanie pozwala na wykrycie możliwych chorób o podłożu genetycznym, takich jak np. Zespół Downa.

LH – hormon, zwany także gonadotropiną, hormonem luteinizującym lub lutropiną, produkowany w podwzgórzu.

Luteina – to inaczej progesteron, przyjmuje się nią  m.in. po zabiegach wspomaganego rozrodu (różne formy albo tabletek doustnych pod język, albo dopochwowo).

Morula – stadium rozwojowe zarodka, osiągane w 4 dniu od zapłodnienia komórek jajowych, wygląda jak zlana masa komórkowa, w której trudno określić dokładną ilość samych komórek.

Mrozaczki – potoczne określenie zamrożonych gamet, embrionów.

Mutacja genu MTHFR – jest jedną z mutacji wywołującą zakrzepicę. Przyczynia się również do niedoboru kwasu foliowego (tak ważnego dla rozwoju dziecka w czasie ciąży). Gen MTHFR jest narażony na wiele różnych mutacji. Dwie z nich będą miały szczególny wpływ na ciążę, chodzi o  mutację MTHFR C677T oraz A1298C. Badanie genetyczne na ich obecność kobieta powinna  zrobić, jeszcze przed ciążą.

MSOME-6600 – rodzaj badania męskiego nasienia; technika MSOME pozwala na obserwację budowy żywego plemnika w 6000-krotnym powiększeniu. Dzięki temu możemy dowiedzieć się, który plemnik ma prawidłową budowę i wybrać ten najlepszy.

OOCYT- komórka dająca początek komórce jajowej (jajom) oraz towarzyszącym jej ciałkom kierunkowym.

PCOS – zespół policystycznych jajników; za wysoki poziom LH i zachwiane proporcje FSH/LH (hormony produkowane przez przysadkę mózgową) sprawiają, że w jajnikach powstaje duża ilość małych, niedojrzałych pęcherzyków Graafa i nie dochodzi do owulacji. W konsekwencji nie powstaje ciałko żółte i nie wzrasta ilość progesteronu we krwi (stąd między innymi nieregularne lub brak miesiączki). PCOS może być przyczyną niepłodności.

Pregnyl – lek stosowany w zabiegach zapłodnienia pozaustrojowego, zawiera hormon zwany jako ludzka gonadotropina kosmówkowa. Podaje się go już po zakończonej stymulacji hormonalnej- ma spowodować dojrzewanie pęcherzyków oraz ich pęknięcie (podanie domięśniowe).

Prolutex – lek zawiera progesteron. Lek działa na błonę śluzową macicy i pomaga zajść w ciążę i ją utrzymać. Lek jest przeznaczony dla kobiet, które potrzebują dodatkowych dawek progesteronu podczas leczenia technikami wspomaganego rozrodu, które nie mogą stosować lub nie tolerują produktów dopochwowych. Lek może być stosowany podskórnie (wstrzykniecie podskórne) lub domięśniowo (wstrzyknięcie domięśniowe).

 Punkcja- zabieg nakłucia jajników igłą, celem pobrania płynu pęcherzykowego, zawierającego komórki jajowe. Odbywa się w narkozie. Przed zabiegiem należy być na czczo.

SCD (test SCD) – badanie nasienia, które pokazuje  stopień fragmentacji DNA plemników.

 Transfer – przeniesienie zarodka do jamy macicy, zabieg całkowicie bezbolesny.

 TSH – badanie poziomu hormonu tarczycy, wykonywane z krwi. Wartości referencyjne dla TSH wahają się od 0,4 do 4,0 mlU/l dla dorosłej osoby. Ich wielkość zależy m.in. od wieku, płci, metody badania. Niskie TSH może świadczyć o nadczynności tarczycy, z kolei wysokie o niedoczynności.

 Witryfikacja – (inaczej zeszklenie, krioprezerwacja) – najnowocześniejsza metoda mrożenia gamet i zarodków, która gwarantuje ich przeżywalność na poziomie 95%. W porównaniu do klasycznego mrożenia, charakteryzuje się szybszym tempem schładzania materiału biologicznego w obecności krioprotektorów, które to umożliwiają wytrącenie kryształków lodu, które mogłyby spowodować uszkodzenie struktury komórek jajowych czy zarodków.

 Zespół hiperstymulacji jajników (potocznie zwany „hiperką”) – schorzenie, które występuje dość rzadko. Może pojawić się u kobiet, które korzystają z metody in vitro. W wyniku podawania leków hormonalnych, celem pobudzenia wzrostu pęcherzyków, w jednym cyklu powstaje wiele dużych pęcherzyków, a wraz z nimi torbiele i płyn w jamie brzusznej.  Może to spowodować bóle brzucha, duszności, obrzęki. W niektórych przypadkach, gdy objawy się nasilają, może stanowić  zagrożenie dla życia.

Paulina Ryglowska-Stopka

Autorka książki (jako Laura Lis) "Moje in vitro. Historia prawdziwa", w której pisze, że cuda się zdarzają i nigdy nie należy tracić nadziei.