Ona jedna, a wokół miliony adoratorów. Komórka jajowa – największa komórka ludzkiego organizmu, przy której jeden plemnik zupełnie znika. Jak to jest być tą jedyną? A może zdarza się, że w jednym cyklu jest ich jednak więcej? Co wiemy o żeńskiej komórce rozrodczej? Poznaj 9 zaskakujących faktów!
9 zaskakujących faktów na temat komórki jajowej
1. Nie ocenia. Docenia
Kto by pomyślał, że dojrzała i okrąglutka komórka jajowa mająca ok. 0,2 mm zwróci uwagę na niepozornego, mającego zaledwie 0,006 mm plemnika? Fakt, że jest ponad 30 razy większa może mu imponować, a oni przecież już tak mają, że lubią gonić króliczka… Jednak pytanie jest zasadnicze: Co ONA w nim widzi? Realia są jednak takie, że ciągnie ich do siebie i dzięki tej z pozoru niedobranej pary, tworzy się długo wyczekiwany cud narodzin.
Komórka jajowa to największa komórka ludzka – jedna waży tyle samo co 175 tys. plemników!
Zdumiewającym jest fakt, że w momencie zapłodnienia zarodek jest niewiele większy niż jedna milionowa grama. Cud narodzin po 9 miesiącach ciąży waży ok. 3,5 kg!
2. Stara i cierpliwa
Każda kobieta rodzi się już z określoną i ograniczoną liczbą komórek jajowych. Można by rzec, że to wolne żarty i wielka niesprawiedliwość, gdyż organizm mężczyzny produkuje co godzinę miliony plemników…
Komórki jajowe kobiety powstają jeszcze w trakcie ciąży, przed narodzinami dziewczynki. Już ok. 15-17 tygodnia ciąży, w jej jajnikach rozpoczyna się proces ich dojrzewania. W momencie urodzenia każda kobieta dysponuje określoną liczbą komórek – jedne mają ok. 2 milionów, inne 400 tys. Przez okres dzieciństwa niektóre z nich będą degenerować, tak aby w okresie dojrzewania rozwinąć się w dojrzałe, czekające na zapłodnienie komórki jajowe.
W każdym cyklu dojrzewa kilkanaście komórek jajowych. Raz w miesiącu, w okresie okołoowulacyjnym zostaje uwolniona jedna komórka jajowa (zazwyczaj), która otrzymuje szansę spotkania z plemnikiem.
3. Niczym bajkowy Kopciuszek
Komórki jajowe żyją krócej niż plemniki. Ich żywotność waha się od 12 do 24 godzin. Dla porównania – plemniki mogą przeżyć nawet 5 dni (niektóre źródła podają nawet 7)! Zatem komórka jajowa niczym księżniczka musi znaleźć swojego wybrańca “do północy” – wybraniec musi spotkać ją właśnie w TYM czasie.
Plemniki żyją dłużej, dlatego seks przed owulacją również może zakończyć się upragnionym zapłodnieniem.
Okres dni płodnych jest wydłużony i chociaż podczas średniego cyklu menstruacyjnego (28 dni) owulacja przypada na ok. 14 dni przed miesiączką, to dni, w których może dojść do zapłodnienia przypadają średnio na czas pomiędzy 10 a 15 dniem cyklu.
Zdarza się, że podczas owulacji zamiast jednej komórki jajowej, zostają uwolnione dwie. Jest to rzadkie, ale możliwe, dlatego warto o tym pamiętać. Druga komórka jajowa może dojrzewać zarówno w drugim jajniku, jak i w tym samym. Ponadto, druga owulacja następuje albo w tym samym czasie, albo do kilku godzin po pierwszej.
W momencie zapłodnienia obu komórek przez dwa plemniki dochodzi do ciąży mnogiej. W jej wyniku zaczynają rozwijać się bliźnięta dwujajowe.
W przeciwieństwie do bliźniąt z ciąż jednojajowych, bliźnięta dwujajowe nie mają tego samego kodu genetycznego. Tym samym nie są do siebie podobne. Ciekawym jest fakt, że dwa płody rozwijają się obok siebie, jednak zupełnie osobno – każde z nich ma swój worek owodniowy i łożysko.
5. Monogamistka
Komórka jajowa jest typem monogamistki. Nie w głowie jej oglądanie się za kimś innym. Gdy na swojej drodze spotka wybrańca, tylko ten jeden jedyny wnika przez jej ścianki do środka.
Po zapłodnieniu ścianki komórki jajowej są nieprzepuszczalne. Żaden inny plemnik nie może dostać się do jej wnętrza.
6. Uwodzicielka
Komórka jajowa ma również swoje sposoby, aby lgnęły do niej plemniki. Otaczające ją komórki pęcherzykowe wytwarzają progesteron, który niczym rozświetlony billboard z amerykańskiego filmu krzyczy: Welcome!
Progesteron to hormon pro ciążowy. To właśnie dzięki niemu śluzówka w macicy jest silnie ukrwiona, a śluz zagęszcza się. Stwarza idealne warunki dla zarodka szukającego miejsca do zagnieżdżenia. Tak przygotowana macica odżywia zarodek, tym samym umożliwiając mu prawidłowy rozwój. Właśnie w tym czasie kobieta odczuwa wzrost temperatury ciała – odbywa się zawsze 1-2 dni po owulacji.
Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, stężenie progesteronu maleje, a po jakimś czas pojawia się miesiączka.
7. Czasami robi sobie przerwy
Oprócz cykli, w których owulacja występuje, w ciągu roku u zdrowej kobiety mogą zdarzyć się 1-2 cykle bezowulacyjne. Po miesiączce, stopniowo do owulacji poziom estrogenów wzrasta i osiąga maksimum w momencie jajeczkowania.
W cyklach bezowulacyjnych następuje tylko niewielki wzrost poziomu estrogenów, który uniemożliwia wzrost, a później pęknięcie pęcherzyka, z którego wydostaje się komórka jajowa.
Ponadto, po pęknięciu pęcherzyka Graafa podczas owulacji jego pozostałość przekształca się w tzw. ciałko żółte, które wytwarza kolejny hormon – progesteron. W cyklach bezowulacyjnych faza progesteronowa nie występuje. Cykle bezowulacyjne to cykl, w którym kobieta nie ma dni płodnych, jest krótszy – najczęściej 21-24 dni, rzadko powyżej 35.
8. Brak komórek jajowych to brak szans na ciążę?
Niestety, zdarza się też tak, że niektóre kobiety nie posiadają komórek jajowych. Może tak być, np. w wyniku wcześniejszego leczenia onkologicznego czy też przedwczesnego wygaśnięcia czynności jajników. Zdarza się także tak, że niektóre kobiety mają własne komórki jajowe, jednak ze względu na ich jakość bądź ilość nie są zdolne do zapłodnienia.
Warto pamiętać, że istnieją w tej sytuacji rozwiązania takie jak adopcja komórek jajowych bądź zarodków. Takie programy kierowane są także do osób, u których zapłodnienie in vitro nie zakończyło się powodzeniem.
9. Wpływa na nie wiek kobiety
Okres największej płodności u kobiety przypada na 20-25 rok życia. Po tym czasie zaczyna maleć, zaś po 37 roku życia znacząco spada.
Według badań, kobiety po 30 roku życia mają już tylko 12 proc. swoich komórek jajowych. Po 40 roku życia liczba ta spada do 3 proc.
Wraz z wiekiem wzrasta również ryzyko zaburzeń genetycznych płodu. Wynika to z faktu, że kobiety po 30 roku życia mają aż 40 proc. nieprawidłowych komórek jajowych. U kobiet po 40 r. ż. liczba ta wzrasta do 80 proc. Dodatkowo, wraz z wiekiem faza lutealna ulega skórceniu i wzrasta również odsetek cykli bezowulacyjnych.
Dlatego też warto badać poziom AMH. To hormon produkowany w pęcherzykach w jajniku przez komórki otaczające komórki jajowe gotowe do wzrostu. Nazywany jest nowoczesną oceną rezerwy jajników, gdyż wraz z wiekiem jego poziom spada. Obniżanie się następuje już po 25 roku życia, a w okresie menopauzy poziom jest bardzo niski, nawet niewykrywalny.
Polecamy także:
Jak uprawiać seks, by zajść w ciążę. Pozycje seksualne a niepłodność – sprawdź
Tego nie wiesz! 9 zaskakujących faktów na temat męskich plemników
Gdy seks staje się obowiązkiem, czyli „seks na gwizdek” okiem seksuologa
Dodaj komentarz