Odpowiedzialny za dojrzewanie pęcherzyków w jajniku.
Badanie FSH wraz z E2 wykonuje się najczęściej w celu określenia rezerwy jajników najlepiej w 3 d.c. (przedwczesna niewydolność jajników). Również przy podejrzeniu niewydolności przysadki lub przy braku miesiączki. Wraz ze wzrostem FSH maleje prawdopodobieństwo zajścia w ciążę.
Kiedy wykonać badanie FSH
Wskazaniem do oznaczenia FSH są u kobiet:
- problemy z zajściem w ciążę,
- nieregularne miesiączki,
- menopauza.
Wskazania do oznaczenia FSH u mężczyzn:
- w przypadku niepłodności.
Oznaczenie FSH można również prowadzić w celu rozpoznania chorób przysadki, jajników, jąder.
Zaleca się wykonanie równocześnie poziomu testosteronu, estradiolu, progesteronu.
Jak przygotować się do badania
Pacjent nie musi być na czczo.
Poziom FSH
U kobiet hormon FSH zmienia się wraz z fazą cyklu oraz wiekiem (menopauza) określa się że prawidłowe wartości:
- w fazie folikulotropowej wynoszą 1,4 – 9,6 IU/l,
- podczas owulacji 2,3-21 IU/l,
- w fazie lutealnej 2-8 IU/l
- u kobiet w okresie menopauzy – 42-188IU/l.
U mężczyzn poziom FSH powinien wynosić 1,4 – 12 IU/l.
Interpretacja wyniku
Podniesiony poziom FSH pojawia się:
u kobiet – w pierwotnej niewydolności jajników (przedowulacyjny wzrost gonadotropin, zespół wielotorbielowatych jajników).
u mężczyzn – w przebiegu pierwotnego zespołu Klinefeltera, nieprawidłowej spermatogenezie, mniejszej ilości komórek rozrodczych, zatrzymania dojrzewania spermatocytów, uszkodzenia jąder.
Obniżony poziom FSH może świadczyć:
U kobiet – o niewydolności przysadki mózgowej która może prowadzić do wtórnej niewydolności jajników, jak i również może świadczyć guzach przysadki oraz o stosowaniu niektórych leków.
U mężczyzn – o wtórnym hipogonadyzmie hipergonadotropowym, wtórnej niewydolności jąder, zaburzeniach podwzgórzowo-przysadkowych.
UWAGA:
Cykl owulacyjny przebiega w kilku fazach:
– Menstruacja – krwawienie miesięczne jest pierwszym etapem cyklu owulacyjnego i wyznacza jego początek. Jest ono wynikiem złuszczania się nabrzmiałej i rozrośniętej w ostatniej fazie cyklu (fazie lutealnej) błony śluzowej macicy.
– Faza pęcherzykowa (folikularna) trwa około 14 dni. W tym czasie intensywnie narasta, dopiero co złuszczony w menstruacji, nabłonek błony śluzowej macicy. Następuje także wzrost i dojrzewanie pęcherzyków. Ostatecznie dojrzewa tylko jeden z nich, który uwalnia komórkę jajową (oocyt). Reszta pobudzonych pęcherzyków przestaje się rozwijać.
– Faza owulacyjna (owulacja) trwa 24 godziny. To początek twoich dni płodnych. Dojrzały pęcherzyk pęka i uwalnia komórkę jajową. Komórka jajowa migruje do jajowodu i czeka na zapłodnienie. Jeśli jajeczko nie zostanie zapłodnione w ciągu kolejnych 12-24 godzin, obumiera.
– Faza lutealna (zwana również fazą ciałka żółtego) trwa 14 dni. Jest to czas pomiędzy uwolnieniem się komórki jajowej a rozpoczęciem kolejnej miesiączki. W tym czasie, pod wpływem hormonu luteinizującego, pozostałości pęcherzyka przekształcają się w ciałko żółte. Jest ono odpowiedzialne za produkcję progesteronu przygotowującego śluzówkę macicy do zagnieżdżenia się komórki jajowej. Stąd też progesteron zwany jest hormonem ciałka żółtego. Jeśli komórka jajowa nie zostanie zapłodniona, ciałko żółte powoli zanika i obniża się poziom produkowanych przez nie hormonów. Spadek stężenia progesteronu, ok. 28 dnia cyklu, powoduje złuszczanie się niepotrzebnej już błony śluzowej, czyli menstruację.
Badanie hormonów płciowych to badanie krwi które pozwala sprawdzić stężenie poszczególnych hormonów. Diagnostyka wymaga takiego badania, gdyż oznaczanie poziomu hormonów płciowych pozwala na określenie, czy to nie zaburzenia hormonalne wywołują problemy z zajściem w ciążę. Badanie hormonalne jest także wykonywane u kobiet z zaburzeniami miesiączkowania.
Badanie poziomu hormonów pozwala na wykrycie zaburzeń, takich jak:
- niewydolność przysadki,
- obniżona rezerwa jajnikowa,
- zespół PCO.
Kiedy wykonać badania hormonów płciowych?
W zależności od dnia cyklu miesiączkowego, poziom hormonów u kobiet jest różny. W związku z tym ,badania należy wykonać w każdej fazie cyklu. Tak wykonane oznaczenia dają pełny obraz zmian hormonalnym w cyklu miesiączkowym.
Pierwsze badania, czyli te w fazie folikularnej, najlepiej wykonać między 3. a 5. dniem cyklu, a kolejne, które wypadają w trakcie owulacji, między 12-14 dnia cyklu (przy 28-dniowym cyklu) lub na 12-14 dni przed spodziewaną miesiączką (w pozostałych przypadkach). Oznaczenia w fazie lutealnej przeprowadza się zazwyczaj ok. 21 dnia cyklu.
Należy pamiętać, iż:
1) zakres normy różni się w zależności od laboratorium!
2) przed pobraniem krwi, należy powiadomić lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ mogą mieć wpływ na wyniki badań.
