Produkowany przez powstałe z pęcherzyka jajnikowego (pęcherzyka Graffa) ciałko żółte, a w późniejszym etapie ciąży produkowany przez łożysko.
Odpowiada za właściwe przygotowanie śluzówki na przyjęcie zarodka, utrzymuje ciąże, a spadek jego stężenia wywołuje miesiączkę. Stężenie progesteronu w pierwszej fazie cyklu jest niskie. Dopiero nieznaczny wzrost, można zaobserwować na ok. półtora doby przed owulacją, aby osiągnąć swój szczyt stężenia (dzięki produkcji progesteronu) przez powstające ciałko żółte, w 7-8 dniu po owulacji. Jeśli nie doszło do ciąży, ciałko żółte zanika, w innym przypadku jego czynność zostaje podtrzymana przez rosnące stężenie gonadotropiny kosmówkowej.
Między 8 a 10 tyg. ciąży ciałko żółte zanika, a łożysko staje się jedynym źródłem progesteronu w organizmie. Progesteron wzrasta stopniowo. Wyższy progesteron zazwyczaj mówi o większym bezpieczeństwie ciąży, jednakże nauka nie jest w stanie podać norm stężenia progesteronu, na podstawie których można by wyrokować co do dalszego przebiegu ciąży, ponieważ, są przypadki, że nawet przy bardzo niskich stężeniach ciąża rozwija się prawidłowo. Dlatego badanie te wykonuje się w celu monitorowania wczesnej ciąży. Osobiście się o tym przekonałam. Poza tym, wysokie stężenie progesteronu może świadczyć o ciąży mnogiej.
Progesteron jest hormonem steroidowym syntetyzowanym. U kobiet progesteron powstaje w małych ilościach w nadnerczach. U mężczyzn niewielkie ilości progesteronu powstają w jądrach i nadnerczach.
Kiedy wykonać badanie progesteronu
- diagnostyce niepłodności kobiet,
- hipogonadyzmu u kobiet,
- monitorowanie przebiegu ciąży
- monitorowanie owulacji
Jak przygotować się do badania
U mężczyzn krew pobierana się jednokrotnie. U kobiet zalecane jest kilkukrotne pobranie krwi w różnych fazach cyklu miesięcznego.
Witaminy, oraz suplementy diety, mogą mieć wpływ na wynik badania.
Poziom progesteronu
U kobiet stężenie progesteronu zależne jest od fazy cyklu w którym się znajduje.
- w fazie folikularnej cyklu jajnikowego: 0,28-0,72 ng/ml,
- w okresie okołoowulacyjnym: 0,64-1,63 ng/ml,
- w fazie lutealnej cyklu jajnikowego: 4,71-18,0 ng/ml,
- w okresie menopauzy: 0,07-1,25 ng/ml.
U mężczyzn:
- 0,2-1,38 ng/ml.
Interpretacja wyniku badania stężenia progesteronu
Wzrost stężenia progesteronu może mówić o:
- guzy jajnika, jąder, nadnercza,
- torbielach jajnika,
- niewydolności wątroby.
Spadek stężenia progesteronu może mówić o:
- poronieniu,
- braku owulacji,
- zatruciu ciążowym,
- zaburzeniu funkcji łożyska
UWAGA:
Cykl owulacyjny przebiega w kilku fazach:
– Menstruacja – krwawienie miesięczne jest pierwszym etapem cyklu owulacyjnego i wyznacza jego początek. Jest ono wynikiem złuszczania się nabrzmiałej i rozrośniętej w ostatniej fazie cyklu (fazie lutealnej) błony śluzowej macicy.
– Faza pęcherzykowa (folikularna) trwa około 14 dni. W tym czasie intensywnie narasta, dopiero co złuszczony w menstruacji, nabłonek błony śluzowej macicy. Następuje także wzrost i dojrzewanie pęcherzyków. Ostatecznie dojrzewa tylko jeden z nich, który uwalnia komórkę jajową (oocyt). Reszta pobudzonych pęcherzyków przestaje się rozwijać.
– Faza owulacyjna (owulacja) trwa 24 godziny. To początek twoich dni płodnych. Dojrzały pęcherzyk pęka i uwalnia komórkę jajową. Komórka jajowa migruje do jajowodu i czeka na zapłodnienie. Jeśli jajeczko nie zostanie zapłodnione w ciągu kolejnych 12-24 godzin, obumiera.
– Faza lutealna (zwana również fazą ciałka żółtego) trwa 14 dni. Jest to czas pomiędzy uwolnieniem się komórki jajowej a rozpoczęciem kolejnej miesiączki. W tym czasie, pod wpływem hormonu luteinizującego, pozostałości pęcherzyka przekształcają się w ciałko żółte. Jest ono odpowiedzialne za produkcję progesteronu przygotowującego śluzówkę macicy do zagnieżdżenia się komórki jajowej. Stąd też progesteron zwany jest hormonem ciałka żółtego. Jeśli komórka jajowa nie zostanie zapłodniona, ciałko żółte powoli zanika i obniża się poziom produkowanych przez nie hormonów. Spadek stężenia progesteronu, ok. 28 dnia cyklu, powoduje złuszczanie się niepotrzebnej już błony śluzowej, czyli menstruację.
Badanie hormonów płciowych to badanie krwi które pozwala sprawdzić stężenie poszczególnych hormonów. Diagnostyka wymaga takiego badania, gdyż oznaczanie poziomu hormonów płciowych pozwala na określenie, czy to nie zaburzenia hormonalne wywołują problemy z zajściem w ciążę. Badanie hormonalne jest także wykonywane u kobiet z zaburzeniami miesiączkowania.
Badanie poziomu hormonów pozwala na wykrycie zaburzeń, takich jak:
- niewydolność przysadki,
- obniżona rezerwa jajnikowa,
- zespół PCO.
Kiedy wykonać badania hormonów płciowych?
W zależności od dnia cyklu miesiączkowego, poziom hormonów u kobiet jest różny. W związku z tym ,badania należy wykonać w każdej fazie cyklu. Tak wykonane oznaczenia dają pełny obraz zmian hormonalnym w cyklu miesiączkowym.
Pierwsze badania, czyli te w fazie folikularnej, najlepiej wykonać między 3. a 5. dniem cyklu, a kolejne, które wypadają w trakcie owulacji, między 12-14 dnia cyklu (przy 28-dniowym cyklu) lub na 12-14 dni przed spodziewaną miesiączką (w pozostałych przypadkach). Oznaczenia w fazie lutealnej przeprowadza się zazwyczaj ok. 21 dnia cyklu.
Należy pamiętać, iż:
1) zakres normy różni się w zależności od laboratorium!
2) przed pobraniem krwi, należy powiadomić lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ mogą mieć wpływ na wyniki badań.
