U kobiet testosteron w niewielkich ilościach produkują jajniki, kora nadnerczy, a podczas ciąży łożysko. Jest hormonem androgenicznym, czyli odpowiada za męskie cechy organizmu.
U młodej kobiety stężenie testosteronu szacuje się na poziomie 0,7 do 3,0 nmol/l. Zbyt wysoki poziom testosteron może powodować: zaburzenia miesiączkowania, problemy z zajściem w ciążę, maskulinizację (wykształcenie męskich cech wyglądu), łysienie androgenowe, problemy z cerą (np. trądzik), szybkie przetłuszczanie się włosów, osłabioną odporność organizmu, wyższy poziom stresu i nadpobudliwości, większą skłonność do depresji, skłonność do tycia, wyższe ryzyko rozwoju cukrzyce, chorób serca oraz raka piersi.
Testosteron jest to hormon płciowy wydzielany u mężczyzn przez jądra i nadnercza, u kobiet przez jajniki i nadnercza.
U mężczyzn odpowiada m.in. za: rozwój jąder i członka, pojawienie się owłosienia łonowego i owłosienia na twarzy, wzrost masy mięśniowej, wytrzymałość kości, prawidłowy popęd seksualny, produkcję plemników.
U kobiet testosteron odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie jajników i popęd seksualny, ma również wpływ na wytrzymałość kości.
Kiedy wykonać badanie testosteronu
U mężczyzn testosteron oznaczany jest w diagnostyce:
- zaburzeń libido oraz erekcji,
- guzy jąder,
- niepłodności.
U kobiet poziomu testosteronu przeprowadza się gdy występuje:
- powiększenie łechtaczki i warg sromowych,
- trądzik,
- niepłodność,
- zwiększenie masy mięśniowej,
- łysienie typu męskiego,
- pojawienie się owłosienia typu męskiego (hirsutyzm)
Jak przygotować się do badania
Nie jest wymagane, aby pacjent był na czczo. Natomiast należy powiadomić Lekarza nt stosowanych leków, witamin, suplementów diety, które mogą mieć wpływ na wyniki badań.
Poziom testosteronu
W zależności od rodzaju oznaczanego testosteronu:
U mężczyzn wartości referencyjne:
testosteron wolny:
- mężczyźni: 174-902 pmol/l,
testosteron całkowity:
- mężczyźni: 12-40 nmol/l,
U kobiet wartości referencyjne:
testosteron wolny:
- kobiety: 10,4-45,1 pmol/l,
- testosteron całkowity:
- kobiety: 1-2,5 nmol/l.
Interpretacja wyniku
Zmniejszenie stężenia testosteronu u mężczyzn może być związane z:
- zespołem feminizujących jąder,
- zespołem Klinefertera,
- niedoczynnością przysadki,
- niewydolnością jąder,
- stanem po wycięciu jąder,
- terapią estrogenową.
Zwiększenie stężenia testosteronu może być związane z:
- guzami wirylizującymi nadnerczy,
- wrodzonym przerostem nadnerczy,
- hirsutyzmem u kobiet,
- zespołem policystycznych jajników u kobiet.
UWAGA:
Cykl owulacyjny przebiega w kilku fazach:
– Menstruacja – krwawienie miesięczne jest pierwszym etapem cyklu owulacyjnego i wyznacza jego początek. Jest ono wynikiem złuszczania się nabrzmiałej i rozrośniętej w ostatniej fazie cyklu (fazie lutealnej) błony śluzowej macicy.
– Faza pęcherzykowa (folikularna) trwa około 14 dni. W tym czasie intensywnie narasta, dopiero co złuszczony w menstruacji, nabłonek błony śluzowej macicy. Następuje także wzrost i dojrzewanie pęcherzyków. Ostatecznie dojrzewa tylko jeden z nich, który uwalnia komórkę jajową (oocyt). Reszta pobudzonych pęcherzyków przestaje się rozwijać.
– Faza owulacyjna (owulacja) trwa 24 godziny. To początek twoich dni płodnych. Dojrzały pęcherzyk pęka i uwalnia komórkę jajową. Komórka jajowa migruje do jajowodu i czeka na zapłodnienie. Jeśli jajeczko nie zostanie zapłodnione w ciągu kolejnych 12-24 godzin, obumiera.
– Faza lutealna (zwana również fazą ciałka żółtego) trwa 14 dni. Jest to czas pomiędzy uwolnieniem się komórki jajowej a rozpoczęciem kolejnej miesiączki. W tym czasie, pod wpływem hormonu luteinizującego, pozostałości pęcherzyka przekształcają się w ciałko żółte. Jest ono odpowiedzialne za produkcję progesteronu przygotowującego śluzówkę macicy do zagnieżdżenia się komórki jajowej. Stąd też progesteron zwany jest hormonem ciałka żółtego. Jeśli komórka jajowa nie zostanie zapłodniona, ciałko żółte powoli zanika i obniża się poziom produkowanych przez nie hormonów. Spadek stężenia progesteronu, ok. 28 dnia cyklu, powoduje złuszczanie się niepotrzebnej już błony śluzowej, czyli menstruację.
Badanie hormonów płciowych to badanie krwi które pozwala sprawdzić stężenie poszczególnych hormonów. Diagnostyka wymaga takiego badania, gdyż oznaczanie poziomu hormonów płciowych pozwala na określenie, czy to nie zaburzenia hormonalne wywołują problemy z zajściem w ciążę. Badanie hormonalne jest także wykonywane u kobiet z zaburzeniami miesiączkowania.
Badanie poziomu hormonów pozwala na wykrycie zaburzeń, takich jak:
- niewydolność przysadki,
- obniżona rezerwa jajnikowa,
- zespół PCO.
Kiedy wykonać badania hormonów płciowych?
W zależności od dnia cyklu miesiączkowego, poziom hormonów u kobiet jest różny. W związku z tym ,badania należy wykonać w każdej fazie cyklu. Tak wykonane oznaczenia dają pełny obraz zmian hormonalnym w cyklu miesiączkowym.
Pierwsze badania, czyli te w fazie folikularnej, najlepiej wykonać między 3. a 5. dniem cyklu, a kolejne, które wypadają w trakcie owulacji, między 12-14 dnia cyklu (przy 28-dniowym cyklu) lub na 12-14 dni przed spodziewaną miesiączką (w pozostałych przypadkach). Oznaczenia w fazie lutealnej przeprowadza się zazwyczaj ok. 21 dnia cyklu.
Należy pamiętać, iż:
1) zakres normy różni się w zależności od laboratorium!
2) przed pobraniem krwi, należy powiadomić lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ mogą mieć wpływ na wyniki badań.
