Skoki rozwojowe u dziecka – nagłe zmiany w rozwoju dziecka, które obserwuje się w pierwszych 18 miesiącach życia. Podczas każdej z nich maluch nabywa nowych umiejętności, jednak rodzice mogą zaobserwować także szereg niepokojących dolegliwości i zmiany w zachowaniu dziecka. Niemowlę, które przechodzi przez skoki rozwojowe potrzebuje dużo wsparcia od swoich rodziców.

Czym są skoki rozwojowe?

Skoki rozwojowe to określenie na okresy, w których zachodzi bardzo gwałtowny rozwój układu nerwowego dziecka (w ciągu zaledwie kilku dni). Są to przełomowe momenty, ponieważ maluszek nabywa nowych, ważnych umiejętności społecznych i emocjonalnych. Każdy z nich trwa około tygodnia i z pewnością zostanie zauważony przez rodziców.

O skokach rozwojowych dziecka zaczęło się mówić całkiem niedawno. Przełomowym momentem była książka “The Wonder Weeks” wydana w 1992 roku przez biologa behawioralnego Fransa Plooji. Przez wiele lat prowadził on badania i zaobserwował występowanie u niemowląt okresów regresji połączonych z nabywaniem nowych umiejętności. Nie przez wszystkich teoria o skokach rozwojowych jest akceptowana (jedne badania ją potwierdzały, inne obalały), jednak wielu rodziców zauważa u swoich dzieci opisane w niej objawy.

Według Plooji w pierwszych 18. miesiącach życia dziecka występuje aż 10 skoków rozwojowych. Mają one miejsce:

5-6 tygodni po narodzinach,
7-9 tygodni po porodzie,
12 tygodni po narodzinach,
14-19 tygodni po narodzinach,
22-26 tygodni po narodzinach (6. miesiąc życia),
33-37 tygodni po narodzinach (ok. 9. miesiąc życia),
41-46 tygodni po porodzie (ok. 11. miesiąc),
55 tygodni po narodzinach (13. miesiąc życia),
ok. 64 tygodnie po porodzie (15. miesiąc życia),
75 tygodni po narodzinach (18. miesiąc życia).

Należy jednak pamiętać, że każde dziecko rozwija się indywidualnie, dlatego nie należy sztywno trzymać się powyższego kalendarza.

Polecamy: Dzieci potrzebują tej jednej rzeczy do właściwego rozwoju

Jak rozpoznać skoki rozwojowe?

Skoki rozwojowe u dziecka wiążą się z dużą ilością bodźców i informacji, które są na raz przyswajane przez układ nerwowy. Ponadto maluszek musi poradzić sobie ze zmianami i nowym postrzeganiem świata. A to bardzo często powoduje pogorszenie samopoczucia. Rodzice mogą zaobserwować u dziecka następujące objawy skoków rozwojowych:

brak apetytu i problemy z karmieniem,
drażliwość i napięcie,
płaczliwość,
niespokojny sen lub trudności z zasypianiem,
marudzenie,
niepokój,
zwiększona potrzeba bliskości i uwagi ze strony rodziców.

Dodatkowo po ustąpieniu tych dolegliwości mama i tata mogą zauważyć, że dziecko nauczyło się czegoś nowego lub przejawia zachowania, których wcześniej nie było.

Objawy skoków rozwojowych nie są groźne i nie świadczą o nieprawidłowościach. Należy w tym czasie zapewnić dziecku więcej czułości niż zazwyczaj. Jednak trzeba pamiętać, że niektóre dolegliwości mogą świadczyć o chorobie, dlatego wszystkie niepokojące dolegliwości warto skonsultować z lekarzem.

1. skok rozwojowy

Skok rozwojowy w 5. tygodniu życia dotyczy wrażeń, które są odbierane przez dziecko. Niemowlę zaczyna rozumieć, co się wokół niego dzieje. Rodzice mogą zaobserwować, że od tego momentu maluszek:

skupia wzrok dłużej na konkretnym przedmiocie,
częściej i świadomiej się uśmiecha,
uważniej słucha,
wydłuża się jego czas aktywności,
jest bardziej wrażliwe na dźwięki i światła.

Polecamy: Co lubią, a czego nie lubią noworodki?

2. skok rozwojowy

Skok rozwojowy w 2. miesiącu życia dotyczy wzorów. Oznacza to, że niemowlę zaczyna nie tylko dostrzegać więcej kształtów przedmiotów i własne ciało, ale także przyzwyczaja się do planu dnia. Po tym czasie dziecko potrafi podnosić główkę, trzymać przedmioty i wydawać proste dźwięki.

3. skok rozwojowy

Podczas 3. skoku rozwojowego dziecko zaczyna rozumieć i dostrzegać niuanse, czyli zmiany w jego najbliższym otoczeniu. Rozpoznaje dźwięki, mimikę, zauważa zmianę oświetlenia i temperatury. Po tym skoku jego ruchy są bardziej skoordynowane, samodzielnie chwyta przedmioty, obraca się z pleców na brzuszek.

Polecamy: 3. miesiąc życia dziecka: co potrafi 3-miesięczne niemowlę, czego nie musi robić i na co bardzo uważać

4. skok rozwojowy

Kolejny skok rozwojowy dotyczy skutków podejmowanych działań. Dziecko zauważa, że gdy wypuści z ręki zabawkę, upadnie ona na ziemię lub że grzechotka wydaje dźwięk, gdy nią potrząsa. Zaczyna też reagować na swoje imię, przekładać przedmioty z ręki do ręki i świadomie wykonywać niektóre czynności.

5. skok rozwojowy

Piąty skok rozwojowy to czas dostrzegania relacji między przedmiotami (np. odległości jednej zabawki od drugiej). Dziecko dłużej przygląda się nowym przedmiotom i naśladuje gesty innych (np. machanie ręką). Na tym etapie często pojawia się lęk separacyjny, nieśmiałość, nieufność wobec obcych osób.

6. skok rozwojowy

Skok rozwojowy ok. 9. miesiąca życia to czas, kiedy dziecko zaczyna dostrzegać kategorie przedmiotów (np. zabawki, jedzenie itp.) i ich cechy wspólne. Ponadto wykazuje bardzo dużo emocji i jest bardzo aktywne. Prawdopodobnie właśnie na tym etapie rozwija się inteligencja.

7. skok rozwojowy

Siódmy skok rozwojowy to okres sekwencji, czyli uświadomienia sobie przez dziecko, że na osiągnięcie celu składa się kilka czynności o ustalonej kolejności. Na tym etapie dziecko często wskazuje przedmioty, daje do zrozumienia, że czegoś chce, naśladuje czynności i odgłosy oraz używa słowa “nie”.

Polecamy: 7 skoków rozwojowych w pierwszym roku życia niemowlaka. Trudny czas dla dziecka i rodziców

8. Skok rozwojowy

Ósmy skok rozwojowy nazywany jest etapem programów. Oznacza to, że maluszek zaczyna stawiać sobie cele i planować sposób ich osiągnięcia. Rozumie też, że “spacer” oznacza, że trzeba wcześniej wykonać pewne czynności (ubrać się, wyjść na zewnątrz, usiąść w wózku).

9. Skok rozwojowy

Kolejny skok rozwojowy dotyczy zasad. Maluch świadomie eksperymentuje ze swoim zachowaniem i stara się poznać konsekwencje jego zmian – uczy się reakcji rodziców na swoje działania (chowa rzeczy, oddala się od rodziców, protestuje).

10. Skok rozwojowy

Na tym etapie dziecko zyskuje umiejętność dostosowywania swojego zachowania i wcześniej poznanych zasad do konkretnej sytuacji. Maluch świadomie wybiera, jaki chce być. Specjaliści uważają, że w tym okresie kształtuje się system wartości dziecka.

Polecamy: Jak stymulować rozwój dziecka w pierwszych dwóch miesiącach życia