Zakażenie układu moczowego w ciąży – stan chorobowy spowodowany wniknięciem bakterii do dróg moczowych. Jest to częsta przypadłość, która w wielu przypadkach przebiega całkowicie bezobjawowo. Z tego powodu kobiety ciężarne powinny regularnie wykonywać badanie ogólne moczu. Zakażenie pęcherza moczowego w ciąży może powodować poważne powikłania, dlatego zawsze wymaga leczenia.
Zakażenie układu moczowego w ciąży – przyczyny
Ciąża to czas, kiedy zachodzą intensywne zmiany w organizmie kobiety, a zwłaszcza w narządach układu moczowo-płciowego. Przede wszystkim pod wpływem działania hormonów (głównie progesteronu) dochodzi do utraty napięcia mięśniowego i rozszerzenia się cewki moczowej i moczowodów, co ułatwia wnikanie drobnoustrojów. Z kolei stale powiększająca się macica uciska na pęcherz i drogi odprowadzające mocz, powodując jego zastój. Sprzyja to namnażaniu się bakterii, czego efektem jest stan zapalny i zakażenie układu moczowego w ciąży (ZUM).
Przyczyny zakażenia układu moczowego w ciąży to drobnoustroje. W większości przypadków (90%) są to bakterie E.coli, które naturalnie bytują w końcowym odcinku układu pokarmowego u ludzi. Bliskie położenie ujścia cewki moczowej i odbytu powoduje, że patogeny łatwo przedostają się do układu moczowego. Rzadziej przyczyną zakażenia układu moczowego w ciąży są gronkowce, enterobakterie i proteus.
Zakażenie układu moczowego mogą wywołać również paciorkowce z grupy B. Najczęściej ich obecność w drogach moczowych świadczy także o kolonizacji pochwy, co stanowi poważne zagrożenie dla rozwijającego się płodu. W takiej sytuacji może dojść także do zakażenia noworodka podczas porodu.
Czynniki, które sprzyjają zakażeniu układu moczowego to:
- osłabiona odporność,
- nieodpowiednia higiena intymna,
- częste współżycie,
- noszenie bielizny ze sztucznych materiałów,
- cukrzyca ciążowa,
- nieprawidłowości w budowie układu moczowego,
- kamica nerkowa.
Objawy zakażenia układu moczowego w ciąży
W bardzo wielu przypadkach zakażenie układu moczowego w ciąży przebiega bez żadnych dolegliwości. Jedynym objawem jest obecność bakterii w badaniu moczu. Określa się je wówczas mianem bakteriomoczu bezobjawowego. Jest to stan, który również wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Objawy zakażenia układu moczowego w ciąży mogą być bardzo dokuczliwe lub mieć niewielkie nasilenie i zostać pomylone z dolegliwościami ciążowymi. Kobiety najczęściej zgłaszają:
- bolesne parcie na pęcherz,
- konieczność częstego oddawania moczu,
- dyskomfort w podbrzuszu, ból brzucha,
- ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
- problemy z nietrzymaniem moczu,
- potrzeba oddawania moczu także w nocy,
- czerwone zabarwienie moczu.
Niekiedy zakażenie układu moczowego w ciąży może przyjąć postać odmiedniczkowego zapalenia nerki. Dzieje się tak, gdy bakterie przedostaną się wyżej: z pęcherza moczowego do nerek. Stan ten jest poważny i może prowadzić do groźnych powikłań. Jeżeli do niego dojdzie, kobieta obserwuje u siebie objawy zakażenia układu moczowego w ciąży, takie jak:
- gorączka powyżej 38℃,
- ból pleców w okolicy lędźwiowej (po jednej lub obu stronach),
- dreszcze,
- nudności i wymioty,
- pogorszenie samopoczucia.
Kiedy wystąpią jakiekolwiek objawy zakażenia układu moczowego w ciąży, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu w celu wykonania badań laboratoryjnych i wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Jak rozpoznać zakażenie układu moczowego w ciąży?
Zakażenie układu moczowego w ciąży można rozpoznać na podstawie wywiadu, objawów klinicznych oraz testów laboratoryjnych. Lekarz zleca badanie ogólne moczu, posiew moczu, USG oraz morfologię krwi, stężenie glukozy i kreatyniny. Wyniki pokazują zwiększoną liczbę leukocytów i bakterii. Niekiedy w moczu mogą być obecne także erytrocyty lub białko.
Aby wynik był wiarygodny, mocz do badania powinien być prawidłowo pobrany. Należy zrobić to do specjalnego pojemniczka lub probówki, po wcześniejszym podmyciu okolic intymnych i dostarczyć do laboratorium w ciągu 2 godzin. Mocz pobiera się ze środkowego strumienia, co oznacza, że pierwsze kilka mililitrów oddaje się do muszli, a resztę do przygotowanego zbiorniczka.
Ze względu na to, że zakażenie układu moczowego w ciąży często przebiega bezobjawowo, każda ciężarna powinna wykonywać regularne badania moczu – raz w miesiącu. Pozwalają one na wczesne wykrycie nieprawidłowości, a tym samym wdrożenie leczenia i uniknięcie powikłań.
Polecamy: Badania w ciąży. Kalendarz badań w ciąży – kiedy i jakie się wykonuje?
Leczenie zakażenia układu moczowego w ciąży
Leczenie zakażenia układu moczowego w ciąży powinno odbywać się bez względu na to, czy kobieta zgłasza jakiekolwiek objawy. Tylko dzięki temu można powstrzymać namnażanie się bakterii i rozprzestrzenianie się drobnoustrojów. Ze względu na to, że ciężarne nie mogą stosować wszystkich leków, terapia zawsze powinna odbywać się pod okiem lekarza. Nie wolno sięgać samodzielnie nawet po te środki, które są dostępne w aptece bez recepty.
W leczeniu zakażenia układu moczowego w ciąży stosuje się antybiotyki. Najczęściej jest to amoksycylina, cefaleksyna lub cefuroksym, które są bezpieczne dla rozwoju płodu. Kuracja trwa 7 dni. Po jej zakończeniu konieczne jest wykonanie kontrolnych badań moczu.
Leczenie zakażenia układu moczowego można wesprzeć domowymi sposobami. Dzięki niemu zostaną złagodzone dokuczliwe objawy. Przyszła mama może pić napar z rumianku, sok z żurawiny lub aronii oraz minimum 1,5 litra niesłodzonej wody na dzień. Ulgę przyniosą także nasiadówki z kory dębu.
Zakażenie układu moczowego w ciąży – powikłania
Powikłania zakażenia układu moczowego w ciąży są groźne dla zdrowia przyszłej mamy oraz jej dziecka. Może zdarzyć się, że zakażenie rozprzestrzeni się na nerki, a w konsekwencji spowoduje ich zapalenie i niewydolność. Infekcja może wpłynąć także na niską masę urodzeniową dziecka, wcześniactwo i być przyczyną poronienia.
Profilaktyka zakażenia układu moczowego w ciąży
Zakażeniu układu moczowego w ciąży można skutecznie zapobiegać. Do najważniejszych zaleceń należą:
- niewstrzymywanie moczu,
- odpowiednia higiena intymna,
- noszenie przewiewnej bielizny,
- podcieranie się, mycie i wycieranie od przodu w kierunku odbytu,
- rezygnacja z kąpieli w wannie na rzecz prysznica,
- picie minimum 1,5 litra wody dziennie,
- oddawanie moczu i podmywanie się po stosunku seksualnym,
- zbilansowana dieta.
Przeczytaj: Przyczyną niepłodności może być ZUM. Sprawdź objawy i leczenie
