Ciąża mnoga ma miejsce wtedy, gdy w jamie macicy równocześnie rozwija się kilka płodów. Najpowszechniej spotykaną formą ciąży mnogiej jest ciąża bliźniacza, dwupłodowa. Szacuje się, że stanowi ok. 1,25% wszystkich ciąż. Trojaczki, czworaczki zdarzają się dużo rzadziej – prawdopodobieństwo to odpowiednio 0,015% i 0,00019%. Zarówno opieka w ciąży, jak i sam poród w przypadku ciąży bliźniaczej stanowi dużo większe ryzyko powikłań. Ciąża bliźniacza – o czym trzeba wiedzieć?
Przyczyny ciąży mnogiej – kto ma szansę na podwójne szczęście?
Dla uproszczenia w tym artykule poruszony zostanie temat najczęściej pojawiającej się ciąży mnogiej, tj. ciąży bliźniaczej. Za zwiększone prawdopodobieństwo ciąży bliźniaczej odpowiada głównie genetyka oraz wiek kobiety, a także leczenie z powodu niepłodności.
Statystyka pokazuje, że kobiety po 30. i 40. roku życia częściej zachodzą w ciąże mnogie. Jest to powiązane ze zwiększonym stężeniem FSH odpowiedzialnego za dojrzewanie komórki jajowej. Stąd też można odnieść wrażenie, że kiedyś bliźnięta nie zdarzały się tak często jak obecnie – jeszcze pokolenie wstecz matkami zostawały głównie 20-latki, a obecnie wiek pierwszej ciąży bardzo się przesunął.
Kobiety zmagające się z niepłodnością często korzystają z terapii hormonalnej, co może spowodować równoczesną owulację kilku komórek jajowych nawet w obydwu jajnikach.
Zapłodnienie metodą in vitro, do którego użyto kilku zarodków, również może zwiększyć szansę na ciążę wielopłodową. Jednak od kilkunastu już lat w Polsce praktykuje się umieszczanie w macicy kobiety wyłącznie jednego zarodka, aby ograniczyć ryzyko ciąży mnogiej, która stanowi obciążenie dla organizmu i zwiększa ryzyko powikłań. Lekarz może podjąć decyzję o umieszczeniu więcej niż jednego zarodka w indywidualnych przypadkach, np. gdy kobieta przekroczyła 35. rok życia.
Rodzaje ciąż mnogich:
Bliźnięta jednojajowe (monozygotyczne) – genetycznie identyczne, zawsze tej samej płci. Powstają, gdy jeden plemnik zapłodni jedną komórkę jajową, a kolejno nastąpi rozdział na dwa zarodki. Należą do rzadkości – szacuje się, że stanowią ok. 0,3-0,4% wszystkich ciąż.
Bliźnięta dwujajowe (dizygotyczne) – mogą być tej samej płci lub różnej, nie muszą być do siebie podobne. Powstają, gdy dwa plemniki zapłodnią dwie komórki jajowe. Bluźnięta dwujajowe rodzą się prawie dwa razy częściej niż bliźnięta jednojajowe.
>> Ciąża bliźniacza. Czym różnią się bliźnięta dwujajowe i jednojajowe? <<
Jakie ryzyko niesie ze sobą ciąża mnoga?
Ciąża mnoga wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powikłań w ciąży oraz podczas porodu. Odmienne jest prowadzenie ciąży mnogiej w porównaniu do ciąży pojedynczej, a zalecenia dla ciężarnej są bardziej restrykcyjne.
Będąc w podwójnej ciąży, bardzo ważne jest, abyś bacznie obserwowała reakcje swojego organizmu. Twardnienie brzucha, ból lub/i ucisk w dolnej części brzucha, inna niż zwykle (także bardziej intensywna) wydzielina z pochwy lub krwawienie – każdą anomalię zgłoś lekarzowi.
Możliwe powikłania w ciąży mnogiej:
- Nadmierne rozciągnięcie macicy (dwa płody, dwa łożyska, podwójna ilość płynu owodniowego) doprowadzić może do przyśpieszonego skrócenia szyjki macicy, a w konsekwencji przedwczesnego porodu.
- Przedwczesne skrócenie się szyjki macicy – może zajść konieczność założenia pessaru lub szwu okrężnego, a także przykaz bezwzględnego leżenia w łóżku.
- Stan przedrzucawkowy u ciężarnej,
- Cukrzyca u ciężarnej,
- Hipotrofia płodu (płód jest nieadekwatnie mały do wieku ciąży),
- Wady wrodzone u płodu/płodów – powiązane z czasem, w jakim dochodzi do podziału zarodka,
- Wystąpienie wad ułożeniowych, asymetria ciała i inne powikłania związane z ciasnotą wewnątrzmaciczną,
- Zespół przetoczenia między bliźniętami (TTTS – zaburzona równowaga przepływu krwi między płodami,
- Selektywne zahamowanie wzrastania wewnątrzmacicznego (sIUGR),
- Wcześniactwo – więcej niż połowa ciąż mnogich kończy się przed terminem. Czym wcześniej rozwiązana ciąża, tym rośnie ryzyko wystąpienia poważniejszych powikłań.
- Zgon wewnątrzmaciczny – jest najpoważniejszą patologią ciąż wielopłodowych, a niebezpieczeństwo zwiększa się wraz z ilością płodów.
WARTO WIEDZIEĆ: Znikający bliźniak… Obumarcie jednego płodu w ciąży bliźniaczej
W zależności od tego, kiedy doszło do podziału komórki jajowej, odnotowuje się odmienne ryzyko możliwych powikłań ciąży bliźniaczej. Jeśli mamy do czynienia z ciążą dwukosmówkową i dwuowodniową (podział zapłodnionej komórki do 4. dnia po zapłodnieniu), ryzyko jest najmniejsze. Wzrasta, jeśli komórka podzieliła się między 4. a 7. dniem po zapłodnieniu (ciąża jednokosmówkowa i dwuowodniowa). Największe prawdopodobieństwo powikłań występuje wtedy, gdy płody dzielą jedno łożysko i błony płodowe (do podziału komórki doszło po 7. dni od zapłodnienia – ciąża jednokosmówkowa, jednoowodniowa).
Najczęstsze zalecenia dla kobiety w ciąży mnogiej:
- unikanie nadmiernego wysiłku i aktywności,
- rezygnacja ze współżycia co najmniej od 20. tygodnia ciąży (lub wcześniej, jeśli zajdzie taka konieczność),
- zwolnienie lekarskie co najmniej od 20. tygodnia ciąży.
Ważne, aby w ciąży bliźniaczej znajdować się pod opieką lekarza, który ma doświadczenie w prowadzeniu ciąż wielopłodowych. W większych miastach znajdują się poradnie ciąż wielopłodowych i warto korzystać z ich usług.
Prowadzenie ciąży mnogiej
Z uwagi na wyżej wymienione odmienności w ciążach bliźniaczych, inne będą zalecenia lekarskie odnośnie częstotliwości wizyt i rodzaju wykonywanych badań.
W ciąży bliźniaczej zarówno badań laboratoryjnych, jak u USG, będzie zdecydowanie więcej niż w przypadku ciąży pojedynczej. Znajdź lekarza, który w gabinecie ma możliwość wykonania badania USG. Przygotuj się także na częstsze wizyty.
Uśredniając, wizyty kontrolne w ciąży bliźniaczej przeprowadzane są najczęściej co 2 tygodnie, w od 28. tygodnia ciąży nawet co tydzień. W przypadku ciąży jednokosmówkowej kontrole są konieczne co tydzień od początku ciąży. Podczas każdej wizyty konieczne jest badanie długości szyjki macicy, aby ocenić ryzyko przedwczesnego porodu.
Badanie USG w ciąży mnogiej
Badanie ultrasonograficzne w ciąży powinien wykonywać lekarz specjalizujący się w tym zakresie, a także pracujący na sprzęcie wysokiej jakości. W przypadku ciąży mnogiej jest to szczególnie istotne.
Sposób prowadzenia ciąży bliźniaczej jest ściśle uzależniony od tego, czy jest to ciąża jednokosmówkowa czy dwukosmówkowa (czy dzieci mają osobne łożyska czy współdzielą jedno). Najłatwiej rozpoznać to do 10. tygodnia w ciąży poprzez badanie USG.
Już od 6. tygodnia ciąży można rozpoznać, że będzie to ciąża mnoga. Szybciej widoczne są dwa pęcherzyki
Poród w ciąży bliźniaczej
Ciąża dwukosmówkowa dla bezpieczeństwa matki i dzieci powinna zostać zakończona przed 38. tygodniem ciąży. Jeśli obydwa płody ułożone są główką w dół, a kobieta rodziła już wcześniej, możliwy jest poród naturalny. W przeciwnym wypadku konieczne jest cięcie cesarskie.
Ciążę jednokosmówkową kończy się przed 36. tygodniem obowiązkowo w szpitalu o trzecim stopniu referencji z uwagi na specjalistyczną opiekę, jakiej będą wymagały urodzone przedwcześnie dzieci. W takim przypadku poród odbywa się wyłącznie poprzez cięcie cesarskie.
Innymi wskazaniami do cięcia cesarskiego w ciąży bliźniaczej są:
- znaczna różnica w wadze obu płodów,
- odmienne położenie jednego z płodów (inne niż główkowe),
- stan po przebytym cięciu cesarskim lub innej operacji na macicy (zależy od szpitala),
- przedwczesne oddzielenie łożyska,
- zagrożenie niedotlenieniem płodu (zazwyczaj, gdy pierwszy bliźniak urodzi się naturalnie)
Zdarzają się także porody mieszane bliźniąt, tj. jedno jest rodzone w sposób naturalny, a drugi poprzez cięcie cesarskie. Naturalny poród ciąży bliźniaczej wymaga obecności lekarza ginekologa-położnika, lekarza neonatologa oraz pielęgniarki.
Źródła: Filipecka-Tyczka D., Opieka nad pacjentką w ciąży wielopłodowej http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2016/07/pnm_2016_475-482.pdf
Bręborowicz G.H., Banaszewska B.: Położnictwo i ginekologia. T. 1: Położnictwo. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007
Centrum Medyczne Żelazna
POLECAMY TAKŻE:
Dodaj komentarz