Dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna to nie tylko zapobieganie nieplanowanej ciąży

Wokół stosowania antykoncepcji hormonalnej narosło wśród kobiet wiele mitów. Tymczasem są to leki nie tylko relatywnie bezpiecznie – choć nadal obarczone pewnymi przeciwwskazaniami – ale też o korzystnych, pozaantykoncepcyjnych właściwościach.

Antykoncepcja hormonalna jest najczęściej stosowaną – choć być może odsetek ten jest w Polsce niższy niż w innych krajach Europy – i najskuteczniejszą metodą zapobiegania ciąży. Część lekarzy oraz pacjentek sięga po tę metodę z pewnymi obawami: zwykle niesłusznie, ponieważ istnieje niewiele bezwzględnych przeciwwskazań do stosowania antykoncepcji hormonalnej, a co więcej są to leki o potwierdzonej w badaniach klinicznych przewadze  korzyści z ich stosowania do ryzyka. Warto ponadto zdawać sobie sprawę, że antykoncepcja hormonalna może mieć wiele pozakoncepcyjnych pozytywnych skutków dla kobiecego zdrowia.

Przepisanie antykoncepcji hormonalnej – najważniejszy jest prawidłowo zebrany wywiad

Prof. Tomasz Paszkowski, specjalista ginekologii i położnictwa z III Katedry i Kliniki Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, wskazuje, że – wbrew utrwalonemu u części kobiet przekonaniu – aktualne zalecenia nie rekomendują zlecenia kobiecie planującej skorzystanie z antykoncepcji hormonalnej wykonania wielu badań. Jak dodaje, w środowisku toczą się nawet dyskusje, na ile w każdym przypadku konieczne jest wykonanie badania ginekologicznego przed zapisaniem recepty na tabletki antykoncepcyjne. Nie oznacza to jednak, że kobieta powinna podejmować decyzję w tej kwestii bez konsultacji z lekarzem: wizyta w gabinecie, podczas której zostanie zebrany szczegółowy wywiad lekarski pozwoli na wykluczenie ewentualnych względnych i bezwzględnych przeciwwskazań do włączenia antykoncepcji hormonalnej.

– Nie są one wprawdzie częste, ale należy je wykluczyć. Nie istnieje wobec tego jeden uniwersalny schemat prawidłowego postępowania w przypadku włączenia antykoncepcji hormonalnej, ponieważ wszystko zależy od indywidualnych uwarunkowań kobiety związanych nie tylko z jej stanem zdrowia, ale również wiekiem oraz preferencjami pacjentki. Moim zdaniem powszechna dostępność  każdej antykoncepcji hormonalnej bez recepty nie byłaby dobrym rozwiązaniem. Inaczej sprawa ma się naturalnie z antykoncepcją awaryjną, której skuteczność w dużej mierze uzależniona jest od szybkiego czasu zastosowania – mówi prof. Paszkowski, jednocześnie zaznaczając, że środki antykoncepcji hormonalnej to leki o istotnym wpływie na funkcjonowanie kobiecego organizmu.

Bezwzględne przeciwwskazania do włączenia antykoncepcji hormonalnej:

• Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa,
• Choroba naczyń tętniczych,
• Trombofilia,
• Guz lub uszkodzenie wątroby,
• Rak piersi,
• Ciąża lub połóg,
• Migrenowe bóle głowy przebiegające z aurą,

– W przypadku kobiet, które nie są obarczone dokładnie zdefiniowanymi czynnikami ryzyka, środki antykoncepcji hormonalnej są lekami relatywnie bezpiecznymi do stosowania. Głównym celem profesjonalnej porady lekarskiej w zakresie doboru antykoncepcji hormonalnej jest przede wszystkim wykluczenie za pomocą wywiadu ewentualnych czynników ryzyka. Na rynku dostępnych jest bardzo wiele preparatów, różniących się m.in. drogą podania, składem i schematem stosowania. Kluczem pozostaje dobranie antykoncepcji na miarę, z uwzględnieniem indywidualnych cech i oczekiwań danej kobiety. Musimy wybrać z szerokiej gamy dostępnych środków produkt najbardziej dla niej bezpieczny, a jednocześnie skuteczny i dobrze tolerowany – podkreśla prof. Paszkowski.

Ekspert zaznacza, że kobieta  przyjmująca antykoncepcję hormonalną powinna pozostawać pod rutynową kontrolą ginekologa. Na ogół nie istnieje w takim wypadku potrzeba kontrolnego zlecania dodatkowych badań np. laboratoryjnych.

– Takowa potrzeba zachodzi wówczas, gdy w wywiadzie zostały potwierdzone czynniki ryzyka lub pacjentka zgłasza działania niepożądane – dodaje prof. Paszkowski.

Nie tylko działanie antykoncepcyjne

W kontekście antykoncepcji hormonalnej warto zwrócić uwagę na potwierdzony praktyką kliniczną i badaniami fakt, z którego nie zawsze pacjentki zdają sobie sprawę: jej stosowanie niesie ze sobą liczne pozaantykoncepcyjne, korzystne skutki dla zdrowia.

– Wśród części pacjentek ugruntowało się niestety błędne przekonanie, że ze względu na swój mechanizm działania i skład, antykoncepcja hormonalna nie jest do końca bezpieczna. Ryzyko, że prawidłowo dobrana dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna doprowadzi np. do zakrzepicy jest bardzo niskie. Tymczasem jej stosowanie wiąże się z wieloma pozaantykoncepcyjnymi korzyściami dla kobiecego zdrowia. Mam tu na myśli choćby normalizację obfitych krwawień miesiączkowych oraz związanych z nimi dolegliwości bólowych, ale też poprawę w zakresie łagodnych i umiarkowanych skórnych zmian trądzikowych. Korzyści pozaantykoncepcyjne dotyczą też znacznie poważniejszych schorzeń, takich jak choroby onkologiczne, ponieważ stosowanie antykoncepcji hormonalnej to metoda onkoprewencji o udowodnionej skuteczności. W sposób bezdyskusyjny udowodniono silne działanie protekcyjne antykoncepcji hormonalnej w redukcji ryzyka zachorowania na raka jajnika. Działanie ochronne utrzymuje się również po zaprzestaniu przyjmowania środków antykoncepcyjnych. Warto przy tym zdawać sobie sprawę, że rak jajnika pozostaje w czołówce nowotworów kobiecych o najwyższym odsetku śmiertelności – podkreśla prof. Paszkowski.

Jak dodaje ekspert, kobiety przyjmujące antykoncepcję hormonalną są obarczone niższym ryzykiem rozwoju jakiegokolwiek nowotworu w porównaniu z paniami z populacji ogólnej. Co więcej, dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna pozostaje jednym z elementów farmakoterapii endometriozy – choroby znacząco obniżającej jakość życia ze względu na nasilony ból oraz negatywnie wpływającej na płodność. Warto też pamiętać, zaznacza prof. Paszkowski, że stosowanie tej metody antykoncepcji hormonalnej, pozwala zredukować często uciążliwe dla kobiet objawy związane z zespołem napięcia przedmiesiączkowego i sprawia, że same krwawienia stają regularne.

– Powrót do pełnej płodności po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej następuje w większości przypadków już w kolejnym cyklu po zaprzestaniu  jej podawania – podsumowuje prof. Paszkowski.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Polska z najgorszym dostępem do antykoncepcji w Europie. Kolejny raz!

Polska z najgorszym dostępem do antykoncepcji w Europie. Kolejny raz!

Emilia Grzela

Emilia Grzela - dziennikarka, absolwentka Wydziału Polonistyki oraz Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW. Dla serwisu Płodność.pl tworzy materiały z obszaru medycyny rozrodu oraz ginekologii i położnictwa, dotyczące diagnostyki i leczenia niepłodności, starań o dziecko, przebiegu ciąży i różnorodnie uwarunkowanych powikłań ginekologiczno-położniczych. Współpracuje również z Pulsem Medycyny. Kontakt: emilia.grzela@brubenpolska.pl