Pary coraz później podejmują starania o dziecko. Jeszcze kilkanaście lat temu można było często spotkać 20-sto paro letnich rodziców spacerujących z wózkiem. Ciąża w tak młodym wieku nie była niczym niezwykłym. Dziś średnia wieku, kiedy kobiety zachodzą w ciążę, jest wyższa. O założeniu rodziny myślą 30-latkowie. Jest to dość późny czas, zwłaszcza dla kobiet. Dlaczego?
Najlepszy czas na ciążę
Pod kątem medycznym najlepszym momentem na zajście w ciążę jest wiek 16-25 lat. Wówczas poziom rezerwy jajnikowej jest najwyższy, a kobieta ma największe szanse na zapłodnienie. Kobiety w tym wieku są zdrowsze, co sprawia, że są w mniejszym stopniu narażone na poronienia i komplikacje związane z ciążą. Ale żyjemy w czasach, kiedy wychowywanie dzieci nie jest jedyną rolą kobiety. Obecnie zarówno kobiety, jak i mężczyźni skupiają się na zdobywaniu wykształcenia, poszukiwania dobrej pracy, realizowaniu pasji. Ogólnie rzecz ujmując – dążą do usamodzielnienia i nie ma w tym nic złego ani dziwnego.
Co z kobietami, które o pierwszym dziecku myślą po trzydziestce?
Skończone 30 lat jest to wiek, w którym zaczyna się znaczny spadek rezerwy jajnikowej, co skutkuje statystycznie mniejszymi szansami na naturalne zajście w ciążę. Pary starające się o dziecko po 30. roku życia swoje starania powinny rozpocząć od podstawowej diagnostyki. Jeżeli wyniki będą w normie, starania o dziecko w sposób naturalny jak najbardziej są wskazane. Natomiast w przypadku, kiedy wyniki będą nieprawidłowe, warto przeprowadzić bardziej szczegółową diagnostykę i rozważyć wykorzystanie metody wspomaganego rozrodu. Warto się nad tym zastanowić, bo wiek nie działa na naszą korzyść.
Rezerwa jajnikowa a wiek
Czy wiesz, że już w okresie płodowym jajniki dziewczynek są wypełnione pęcherzykami, z których powstają komórki jajowe? Każda dziewczynka rodzi się z określoną pulą komórek jajowych, która z czasem zmniejsza się. W chwili narodzin tych pęcherzyków jest około 1-2 mln, ale w okresie dojrzewania płciowego jest ich już 300-500 tysięcy w obu jajnikach.
W każdym cyklu miesiączkowym owuluje jeden z kilkudziesięciu dojrzewających pęcherzyków, z którego uwalniana jest komórka jajowa gotowa do zapłodnienia. Pęcherzyki, którym nie udało się uwolnić komórki jajowej, nie wracają do rezerwy, dlatego co miesiąc kobieta traci kilka, kilkanaście pęcherzyków.
Co to jest AMH
AMH to hormon produkowany w jajnikach przez pęcherzyki antralne i pęcherzyki preantralne. Badanie AMH pozwala oszacować rezerwę jajnikową i tym samym ocenić płodność kobiety.
Wynik AMH w przedziale 1,5 – 4 mgr/ml dla pacjentki poniżej 40 r.ż. określa się jako poprawny. Wartości powyżej 4 mgr/ml mogą świadczyć o policystyczności jajników. U pacjentek po 40 r.ż. poziom AMH powinien mieścić się w przedziale 1-1,5 mgr/ml.
Obniżona rezerwa jajnikowa oznacza, że kobieta ma statystycznie mniejszą szansę na zajście w ciążę niż rówieśniczki z prawidłową rezerwą jajnikową. To także sygnał, że nie warto dłużej odkładać decyzji o macierzyństwie oraz rozważyć zaniechanie mało skutecznych metod leczenia niepłodności. Warto również wiedzieć, że leki do stymulacji owulacji mogą być refundowane u pacjentek poniżej 40 r.ż. z AMH powyżej 0,7.
Przedwczesne wygasanie czynności jajników
Menopauza to moment, który przychodzi w życiu każdej kobiety i wiąże się z ustaniem menstruacji i wygaśnięciem funkcji jajników. Średni wiek wystąpienia menopauzy wynosi 50-52 lata, ale zdarzają się przypadki, gdy menopauza występuje wcześniej i jest spotykana już u kobiet w 20. roku życia. Wystąpienie przedwczesnej menopauzy określa się jako przedwczesne wygasanie czynności jajników (POV) i spowodowane jest wyczerpaniem się puli pęcherzyków jajnikowych. Lekarze często rozpoznają tę dolegliwość, gdy zgłaszają się do nich młode kobiety starające się zajść w ciążę lub borykające się z wtórnym brakiem miesiączki.
Przyczyny wczesnego wygaśnięcia funkcji jajników są wielorakie. Na wystąpienie menopauzy w młodym wieku mają wpływ m.in. uwarunkowania genetyczne. Jeżeli twoja mama wcześnie przechodziła menopauzę, prawdopodobnie ty również doświadczysz jej wcześniej.
Inne przyczyny wczesnego wygaśnięcia funkcji jajników:
- Autoimmunologiczne – czyli powstawanie przeciwciał przeciw jajnikowych, jak również współistnienie innej choroby o podłożu autoimmunologicznym
- Choroba o podłożu autoimmunologicznym
- Enzymatyczne – wrodzone niedobory enzymatyczne (np. galaktozemia) mogą powodować wystąpienie POF
- Leczenie onkologiczne – zastosowanie chemio czy radioterapii może skutkować uszkodzeniem jajników
- Środowiskowe – uważa się, że przyczyną POF mogą być niektóre infekcje wirusowe.
- Operacje jajników wyłuszczanie torbieli ITP.
Starania o ciążę – trzeba działać!
Niepłodność jest definiowana jako stan, w którym zachodzi niemożność zajścia w ciążę pomimo regularnego współżycia przez okres 12 miesięcy z przeciętną częstotliwością 3–4 stosunków tygodniowo, bez stosowania jakichkolwiek środków antykoncepcyjnych. Jednak kiedy taka sytuacja spotyka kobietę starszą, której rezerwa jajnikowa jest obniżona lub istnieje ryzyko wczesnego wygaśnięcia funkcji jajników, nie należy zwlekać. W takiej sytuacji każdy miesiąc jest na wagę złota, a decyzji o ciąży nie należy odkładać. Decyzja o ciąży powinna być równoznaczna z wykonaniem podstawowych badań określających płodność pary, a więc poziomu hormonu AMH w przypadku kobiet i badania nasienia u mężczyzn. Wczesne rozpoznanie ewentualnych nieprawidłowości i obniżonych szans na zajście w ciążę pomoże uniknąć rozczarowań i zaoszczędzi czas związany z późniejszym leczeniem niepłodności.
Dr n. med. Witold Rogiewicz – ginekolog-położnik, ultrasonolog Salve Medica R Warszawa.
Dodaj komentarz