Układ odpornościowy bierze udział w wielu różnych mechanizmach umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka. Dlatego też immunologia zajmuje się nie tylko budowaniem odporności czy zapobieganiem chorobom zakaźnym, ale też niepłodnością. Jeśli ginekolog i androlog wykluczyli inne możliwe przyczyny niepłodności, być może warto zgłosić się do immunologa.
Najczęściej do immunologa kieruje prowadzący parę specjalista ginekolog, po wykluczeniu innych przyczyn niepłodności. Odchylenia w parametrach immunologicznych, nawet jeśli mogą wpływać na płodność, nie muszą odpowiadać za trudności z poczęciem dziecka lub utrzymaniem ciąży. Właśnie dlatego wcześniejsza diagnostyka ginekologiczna i andrologiczna jest podstawą leczenia niepłodności. Jeśli jednak wykluczy się inne przyczyny niepłodności, okazuje się, że zaburzenia immunologiczne mogą mieć istotny wpływ w około 60-70% przypadków.
Naturalni zabójcy i inne zagrożenia dla ciąży
Obecnie uważa się, że przynajmniej za część przypadków niepłodności mogą odpowiadać czynniki immunologiczne. Istnieją badania potwierdzające, że w niektórych przypadkach do niepowodzeń ciążowych mogą przyczyniać się następujące czynniki:
- obecność kilku typów autoprzeciwciał (np. przeciwtarczycowych, przeciwjądrowych czy antyfosfolipidowych),
- zaburzenia aktywności cytotoksycznej komórek NK (Natural Killer), czyli w bezpośrednim tłumaczeniu z języka angielskiego „naturalnych zabójców”. Komórki NK to „siły zbrojne” systemu odporności, są zdolne do rozpoznawania i niszczenia komórek uznanych jako obce lub nieprawidłowe, np. komórek nowotworowych. Komórki NK występują nie tylko we krwi, ale także w macicy i są wówczas nazywane macicznymi NK (uterine NK – uNK).
- nieprawidłowe środowisko cytokinowe (cytokiny mają istotny wpływ na procesy zapalne i biorą udział we wszystkich fazach odpowiedzi immunologicznej). Przewaga cytokin prozapalnych może doprowadzić do ogólnoustrojowej reakcji zapalnej.
Reakcja układu odpornościowego na ciążę
Aby zrozumieć działanie immunologii w kontekście ciąży, warto uzmysłowić sobie, że tkanki płodu nie są tożsame z tkankami matki (połowa genów płodu pochodzi od ojca). Płód jest swego rodzaju „przeszczepem”, więc teoretycznie może wydawać się komórkom układu immunologicznego takim samym zagrożeniem, jak komórki rakowe.
– W sytuacji innej niż ciąża, układ odpornościowy eliminuje to, co rozpoznaje jako obce, w ten sposób chroni własny organizm. W przypadku normalnie rozwijającej się ciąży uruchamiane są jednak skomplikowane mechanizmy immunologiczne, oparte na zjawisku tolerancji. Dzięki niej płód nie jest niszczony, a wręcz przeciwnie, układ odpornościowy uczestniczy w tworzeniu gościnnego środowiska dla jego rozwoju. Jeśli mechanizmy tolerancji i regulacji immunologicznej zawodzą, pojawiają się problemy z zajściem w ciążę, a przede wszystkim z jej utrzymaniem – mówi dr Anna Olewicz-Gawlik, immunolog z kliniki leczenia niepłodności InviMed w Poznaniu.
Immunologia a poronienia
Nawracające poronienia stanowią najczęstszą komplikację ciąży. Według szacunków, nawet 70% wczesnych ciąż ulega zakończeniu przed implantacją z powodu spontanicznej reakcji immunologicznej. Liczne choroby autoimmunizacyjne, takie jak toczeń rumieniowaty układowy, czy zespół antyfosfolipidowy wiążą się z niepłodnością lub utratą ciąży. Niemniej w przypadku nawracających poronień, bądź powtarzających się niepowodzeń implantacji, wskazana jest diagnostyka w kierunku przyczyn immunologicznych.
– Nie ma wątpliwości, że układ immunologiczny i powodzenie bądź niepowodzenie implantacji są ze sobą powiązane, jednak natura tych powiązań nie jest jeszcze do końca określona. Według dostępnych danych immunoterapia może pozytywnie wpływać na skuteczność procedury in vitro, niemniej dane te nadal są niekompletne i wymagają dalszych badań – dodaje doktor Olewicz-Gawlik.
Przeczytaj: Poronienie nawracające. Przyczyny i leczenie
Pierwsza wizyta u immunologa
Na pierwszą wizytę u immunologa warto wziąć ze sobą całą dotychczasową dokumentację medyczną. Immunolog działa na podstawie konkretnych danych. Przydatne będą aktualne wyniki podstawowych badań laboratoryjnych krwi, takich jak morfologia krwi, OB, CRP, próby wątrobowe, glukoza, mocznik, kreatynina, elektrolity oraz badanie ogólne moczu. Warto oznaczyć wcześniej także TSH i hormony tarczycy. Jeśli na podstawie wyników, dotychczasowej historii leczenia oraz wywiadu, immunolog uzna, że potrzebna jest dodatkowa diagnostyka, zleci wykonanie odpowiednich badań. Wśród nich może znaleźć się np. genotypowanie KIR (killer cell immunoglobulin-like receptor) oraz genotypowanie locus HLA-C (grupa C1 i C2).
– Czas trwania procesu diagnostycznego, tak w immunologii, jak i innych dziedzinach medycyny, jest kwestią indywidualną. Zdarza się, że udaje się wykryć prawdopodobną przyczynę już na jednej z pierwszych wizyt, innym razem trzeba pogłębić diagnostykę, aby ustalić rodzaj zaburzeń immunologicznych. Jednak trzeba pamiętać, że w niektórych sytuacjach także i immunologowi nie uda się wykryć przyczyny niepłodności – zaznacza doktor Olewicz-Gawlik.
Z immunologiem w klinice InviMed w Poznaniu mogą skonsultować się zarówno pary starające się zajść w ciążę naturalnie, jak i te, podchodzące do leczenia technikami wspomaganego rozrodu (inseminacjami lub in vitro). Klinika InviMed jest realizatorem miejskiego programu dofinansowania in vitro dla mieszkańców Poznania.
dr hab. n. med. Anna Olewicz-Gawlik Immunolog kliniczny ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk medycznych. Adiunkt w Katedrze Anatomii i Histologii Uniwersytetu w Zielonej Górze oraz w Katedrze i Klinice Chorób Zakaźnych, Hepatologii i Nabytych Niedoborów Odporności Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Udziela konsultacji immunologicznych w klinice leczenia niepłodności InviMed w Poznaniu.
POLECAMY TAKŻE: 155 dzieci – w tym 20 par bliźniąt dzięki programowi in vitro💕Miasto czeka na kolejne pary!
Dodaj komentarz