Ułożenie dziecka w brzuchu – jakie jest prawidłowe?

Ułożenie dziecka w brzuchu ma kluczowe znaczenie dla rodzaju porodu oraz ograniczenia ryzyka powikłań z nim związanych. W zdecydowanej większości przypadków maluszek przyjmuje pozycję główką w dół. I takie jest właśnie prawidłowe ułożenie dziecka w brzuchu. A co, gdy maluch przyjmie inną pozycję?

Jakie może być ułożenie dziecka w brzuchu?

Gdy zbliża się termin porodu, dziecko zmienia swoją pozycję na taką, w której będzie mu najwygodniej przejść przez kanał rodny. Ustawienie płodu w brzuchu mamy ma ogromny wpływ na przebieg porodu.

Wyróżnia się położenie główkowe, miednicowe, poprzeczne i skośne.

Położenie główkowe

Położenie główkowe to najczęstsza pozycja, jaką przyjmują dzieci w brzuchu mamy. Maluch jest ułożony pionowo, a jego główka jest przygięta do klatki piersiowej i skierowana w dół. Nóżki są natomiast przygięte do brzucha. Takie położenie uznawane jest za najbardziej prawidłowe do porodu naturalnego, ponieważ dziecko w łatwy sposób może „przebić się” przez wąski kanał rodny.

Wyróżnia się:

• położenie główkowe przednie – dziecko jest ułożone plecami do brzucha ciężarnej,
• położenie główkowe tylne – dziecko jest ułożone twarzą do brzucha ciężarnej,
• ułożenie odgięciowe – główka dziecka nie jest przygięta do klatki piersiowej.

Położenie miednicowe

Położenie miednicowe jest potocznie określane położeniem pośladkowym, ponieważ dziecko ustawia się głową do góry, a przy wejściu do kanału rodnego znajdują się jego nóżki i pupa. Taka pozycja znacznie utrudnia poród siłami natury, ponieważ stopy i pośladki nie są w stanie wystarczająco rozszerzyć kanału rodnego.

Wyróżnia się położenie:

• miednicowe zupełne – kończyny dziecka są przygięte do ciała,
• miednicowe niezupełne – nóżki dziecka są proste w kolanach i zgięte w biodrach,
• miednicowe stópkowe – nóżki dziecka są proste w biodrach i kolanach.

Położenie poprzeczne

Położenie poprzeczne dziecka zdarza się najrzadziej. Charakteryzuje się ono tym, że maluszek ułożony jest poziomo – jego główka znajduje się po jednej stronie macicy, a pośladki po drugiej. Zwykle w takiej sytuacji brzuch przyszłej mamy przyjmuje owalny kształt.

Położenie skośne

Niekiedy dziecko nie układa się ani całkiem pionowo, ani poziomo. Taka sytuacja także zdarza się bardzo rzadko – dotyczy około 1% ciąż.

Czy położenie dziecka w brzuchu jest takie samo na każdym etapie ciąży?

Warto pamiętać, że położenie dziecka w brzuchu nie jest takie samo na każdym etapie ciąży. Maluszek przyjmuje pozycję do porodu dopiero około 34. tygodnia ciąży (istnieje szansa, że stanie się to jeszcze później, jednak wynosi ona zaledwie kilka procent). To właśnie wtedy zmniejsza się ilość miejsca w macicy, co uniemożliwia dziecku przemieszczanie się i wykonywanie dowolnych ruchów.

Dlaczego dziecko przyjmuje inne położenie niż główkowe?

Dziecko może przyjąć inne położenie niż główkowe z wielu powodów. Wśród nich wymienia się:

• niestandardowa budowa miednicy kobiety (np. zbyt mała miednica),
• nieprawidłowa budowa macicy,
• mięśniaki macicy,
• osłabienie ściany macicy i powłok brzusznych,
• małowodzie lub wielowodzie,
• krótka pępowina,
• łożysko przodujące,
• duży rozmiar dziecka,
• wady wrodzone dziecka.

Położenie dziecka inne niż główkowe ma miejsce także przy porodach przedwczesnych, ponieważ płód nie zdążył jeszcze zmienić swojej pozycji. Przyczyną są również ciąże mnogie – dzieci mogą ustawić się na rozmaite sposoby (często jedno z nich ustawia się główkowo, a drugie pośladkowo). 

Polecamy: Tajemnice ciąży: Niezwykłe ujęcia z życia płodowego

Położenie dziecka a poród

Za najbardziej fizjologiczne uznaje się główkowe położenie dziecka. Wówczas możliwy jest poród siłami natury (o ile lekarz nie stwierdzi innych przeciwwskazań). Sytuacja komplikuje się w przypadku położenia miednicowego, skośnego i poprzecznego. W większości przypadków (zwłaszcza u kobiet, które rodzą po raz pierwszy) wykonuje się cesarskie cięcie.

Warto pamiętać, że pośladkowe lub skośne położenie dziecka nie zawsze wyklucza możliwość porodu naturalnego. Lekarze starają się podchodzić do każdego przypadku indywidualnie. Wiele zależy od masy ciała maluszka, budowy miednicy i konkretnej pozycji (np. zgięcie kończyn we wszystkich stawach). Większą szansę na poród siłami natury mają wieloródki. Natomiast położenie poprzeczne jest bezwzględnym wskazaniem do cięcia cesarskiego.

Położenie dziecka w brzuchu a jego ruchy

O tym, jaką pozycję przyjęło dziecko w brzuchu, mogą świadczyć jego ruchy. W położeniu główkowym przyszła mama odczuwa kopnięcia w okolicę żeber. Natomiast gdy maluszek ustawił się nóżkami w dół, kopniaki pojawiają się w dole brzucha lub po bokach. Często są one określane jako nieprzyjemne – zwłaszcza gdy dotykają pęcherza moczowego. W takiej sytuacji może wystąpić także ostry ból żeber.

Niekiedy przyszłe mamy zgłaszają, że czują kopnięcia dziecka bardzo nisko, nawet w pochwie lub pachwinach. Taki objaw jest związany z pozycją maluszka i najczęściej występuje przy ułożeniu miednicowym. W razie wątpliwości lub pojawienia się innych dolegliwości (m.in. silny ból brzucha, pogorszenie samopoczucia, plamienie, wymioty), należy skontaktować się z lekarzem prowadzącym ciążę.

Czy można przewrócić dziecko do odpowiedniej pozycji?

Jeżeli dziecko jest ułożone nieprawidłowo, lekarz może podjąć próbę zmiany jego pozycji. Trzeba jednak pamiętać, że muszą być ku temu spełnione odpowiednie warunki:

• ukończony 37. tydzień ciąży (ze względu na ryzyko porodu przedwczesnego),
• wykonane badanie USG i KTG,
• stwierdzenie braku przeciwwskazań (m.in. małowodzie, wady płodu, ciąża mnoga, krwawienie).

Obracanie dziecka w macicy może być wykonane wyłącznie przez doświadczonego lekarza (jednak zabieg ten ma swoich zwolenników i przeciwników). Polega ono na wykonywaniu ruchów uciskająco-masujących, które stymulują płód do zmiany położenia. Metoda ta jest skuteczna w 50–60%.

Można także spróbować skłonić maluszka do przyjęcia odpowiedniej pozycji domowymi sposobami. Położne polecają ćwiczenia, które mają na celu rozluźnienie mięśni i przywrócenie balansu ciała. Można także delikatnie głaskać brzuch, mówić do dziecka, słuchać relaksującej muzyki, skorzystać z masaży relaksacyjnych.

Ćwiczenia ułatwiające dziecku przyjęcie odpowiedniej pozycji:

• klęk z przedramionami opartymi o podłoże i delikatne kołysanie bioder przez 10–15 minut,
• unoszenie bioder w górę podczas leżenia na plecach.

Polecamy: Jak ułatwić sobie poród? Ułóż właściwie stopy! [Doula pokazuje najlepszą pozycję do porodu]

Angelika Janowicz