Baby blues czy depresja poporodowa – dlaczego młode matki cierpią na zaburzenia nastroju po porodzie?

Baby blues, depresja poporodowa czy może po prostu połogowa burza hormonów? Ciąża to bardzo wymagający czas dla organizmu kobiety. Zmiany hormonalne, niezbędne do zapewnienia dziecku optymalnych warunków do rozwoju, wpływały na całe kobiece ciało. Po porodzie potrzeba jeszcze kilku tygodni, aby gospodarka hormonalna się ustabilizowała. W okresie połogu mogą jednak pojawić się nowe dolegliwości, nazywane smutkiem poporodowym. Czasem przybierają one znacznie poważniejszą formę depresji poporodowej. 

Połóg – kiedy schodzisz z kolejki na złej stacji

Poród to kulminacyjny moment ciążowego, hormonalnego rollercoastera. Kiedy wydawałoby się, że teraz już wszystko wróci do normy, okazuje się, że to nie takie proste. Przecież po zejściu z kolejki górskiej, jeszcze przez jakiś czas świat wiruje, a nogi, wydają się zrobione z waty. I tym dla kobiety jest właśnie okres połogu.

Możesz czuć się skołowana, zagubiona, zmęczona, przerażona i pijana szczęściem równocześnie. O ile w większości przypadków to całkowicie naturalne i dość szybko mija, o tyle czasami zdarza się, że z tego pędzącego wagonika wysiadasz na złej stacji. Wszystko wokół wydaje się nieznane, ludzie niemili, mówiący w obcym języku, a ty czujesz się przeraźliwie zmęczona i samotna w tym dziwnym, nowym miejscu.

To właśnie niektóre z symptomów tak zwanego baby blues, a czasami nawet początków depresji poporodowej.

Czym jest baby blues?

Smutek poporodowy, czyli tak zwany baby blues, to dość powszechne zjawisko, które występuję u około 50-80% kobiet po porodzie. Jest ono związane właśnie ze wspomnianymi wcześniej fizjologicznymi zmianami w organizmie kobiety podczas porodu i połogu. Zmiany hormonalne, w połączeniu z zupełnie nową rolą życiową, lękiem przeplatającym się z radością, obawami i niepewnością. Baby blues zwykle pojawia się kilka dni po porodzie i trwa do kilkunastu dni, po czym samoistnie mija.

Objawy baby blues

Kobiety, które doświadczają smutku poporodowego, mogą odczuwać następujące objawy:

• Chwiejność emocjonalna
• Umiarkowane obniżenie nastroju
• Płaczliwość
• Wzmożone napięcie psychiczne
• Drażliwość
• Uczucie silnego zmęczenia
• Zaburzenia koncentracji
• Bóle głowy
• Nadmierna wrażliwość na bodźce
• Spadek apetytu
• Uczucie wrogości wobec męża

Baby blues nie wymaga leczenia, ponieważ zwykle po kilku dniach samoistnie mija. Ważne jednak, aby nie bagatelizować tego stanu i aby młoda matka, mogła liczyć na wsparcie i zrozumienie ze strony bliskich. Ciąża i poród bardzo mocno obciążają kobietę zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Mimo ogromnego szczęścia z narodzin dziecka może ona przeżywać wiele skrajnych emocji. Wiążą się one z nową rolą życiową, ogromną odpowiedzialnością i lękiem o dziecko, a także z niezadowoleniem ze swojego ciała, które jeszcze nie wróciło do formy po ciąży. Ma więc ona prawo przeżywać różne stany emocjonalne, a najbliżsi powinni pomóc jej się z nimi uporać, okazać empatię i pomóc wrócić do sił.

Niestety, nie wszystkie kobiety mogą liczyć na wsparcie ze strony bliskich – do tego dochodzi presja społeczna i ogólne poczucie osamotnienia. Młoda mama, pozostawiona sama ze swoimi problemami i lękami, staje się łatwym celem dla podstępnej i bardzo groźnej choroby, jaką jest depresja.

Przeczytaj również: Baby blues czy depresja poporodowa? Sprawdź, co ci jest, że nie czujesz radości po porodzie

Depresja poporodowa – czym jest?

Depresja poporodowa rozwija się od kilku do kilkunasty tygodni po porodzie. Często u kobiet, które zaraz po porodzie odczuły tak zwany smutek poporodowy – baby blues, to właśnie on z czasem przeradza się w depresję. W przypadku depresji poporodowej obserwuje się dużo większe nasilenie objawów oraz zaburzeń funkcjonowania niż w przypadku smutku poporodowego.

Depresja poporodowa dotyka od 7 do 20% kobiet po porodzie. Dużym problemem w leczeniu i diagnostyce depresji poporodowej jest brak wsparcia i empatii wśród najbliższych. Bagatelizowanie obaw zgłaszanych przez młodą mamę, może prowadzić do pogłębienia się problemu, poczucia osamotnienia, niezrozumienia i poczucia beznadziei. Kluczową rolą w diagnostyce depresji poporodowej jest właśnie wsparcie bliskich i ich empatia.

Kobieta nie zawsze jest w stanie sama stwierdzić i określić co jej dolega. Kiedy jednak złe samopoczucie, obniżenie nastroju, problemy ze snem, łaknieniem czy zaburzony kontakt z niemowlakiem nasila się, wówczas istnieje duże prawdopodobieństwo, że młoda mama cierpi na depresję poporodową.

Zobacz również: Prof. Piotr Gałecki: Ciąża i poród niosą ze sobą ryzyko zaostrzenia zaburzeń psychicznych

Baby blues czy depresja poporodowa – diagnostyka

Baby blues i depresja poporodowa różnią się przede wszystkim stopniem nasilenia objawów i okresem trwania. Jeżeli objawy takie jak obniżenie nastroju, zaburzenia odżywiania, drażliwość, poczucie beznadziei itp. trwają dłużej niż kilkanaście dni, a do tego z czasem przybierają na sile, to może być depresja. Pomocną w diagnozowaniu depresji poporodowej jest Edynburska Skala Depresji Poporodowej. Jest to test, składający się z 10 pytań, na które kobieta ma samodzielnie odpowiedzieć. Wypełnienie testu nie zajmuje więcej niż 5 minut i jest proste. Jeżeli kobieta uzyska z testu punktację graniczną – czyli około 12-13 punktów z 30 lub więcej, wówczas ryzyko występowania depresji poporodowej jest wysokie. W takim przypadku wskazana jest bardziej szczegółowa diagnostyka psychiatryczna lub psychologiczna.

Przyczyny depresji poporodowej

Przyczyny depresji poporodowej są dość złożone. Mają one źródło w silnej, nagłej zmianie stężenia hormonów w organizmie matki po porodzie, ale nie tylko. Bardzo dużą rolę odgrywa aspekt społeczny, presja otoczenia, stosunek rodziny, a także wsparcie, którego kobiecie może brakować na wczesnym etapie macierzyństwa. Istnieją pewne czynniki ryzyka, które mogą odpowiadać za wystąpienie depresji poporodowej, są to między innymi:

• Powikłania w przebiegu ciąży lub porodu
• Wcześniejsze przebyte epizody zaburzeń snu, zaburzeń lękowych lub zaburzeń nastroju
• Silny i przedłużający się baby blues
• Niechciana, lub nieplanowana ciąża
• Niekorzystne czynniki psychospołeczne – brak wsparcia ze strony partnera, najbliższej rodziny, konflikt z partnerem lub jego brak, złe relacje z własną matką, problemy zawodowe lub finansowe
• Epizody zaburzeń poporodowych w rodzinie
• Problemy zdrowotne dziecka po porodzie
• Ciężki, długi, lub powikłany poród
• Wcześniejszego poronienia, lub porody martwych dzieci
• Złe doświadczenia z Sali porodowej – brak wsparcia szacunku, komunikacji z personelem, uprzedmiotowienie.

Objawy depresji poporodowej

Depresja poporodowa w dużej mierze objawia się tak samo, jak typowa depresja. Do powszechnie występujących symptomów depresji poporodowej zaliczamy:

• Ciągłe uczucie przygnębienia
• Negatywne myśli, wszystkie dotykające wydarzenia wydają się złe, szkodliwe, niepomyślne, groźne
• Poczucie winy
• Poczucie beznadziei
• Ciągłe zmęczenie
• Brak libido
• Brak energii życiowej
• Trudności z koncentracją
• Trudności w podejmowaniu najprostszych decyzji
• Bierność
• Niezdolność do przeżywania radości
• Złe samopoczucie fizyczne
• Bóle ciała, bez przyczyn somatycznych
• Zaburzenia snu
• Zaburzenia łaknienia
• Drażliwość
• Myśli samobójcze
• Poczucie bezwartościowości w roli matki

Oprócz objawów tożsamych z klasyczną depresją, depresja poporodowa objawia się też zaburzeniami w kontakcie z niemowlęciem, na przykład:

• Wyolbrzymianiem niewielkich trudności
• Przewrażliwieniem na punkcie rozwoju oraz zdrowia dziecka
• Ciągłym sprawdzaniem, czy dziecko oddycha, śpi
• Obojętnością wobec potrzeb niemowlaka
• Wrogością wobec dziecka
• Niemożność opiekowania się niemowlakiem
• Trudności w odczytywaniu sygnałów wysyłanych przez dziecko, w rozumieniu jego potrzeb
• Ocenianie dziecka jako wyjątkowo kłopotliwe
• Rozdrażnienie w kontakcie z dzieckiem

Leczenie depresji poporodowej – na czym polega?

Leczenie depresji poporodowej zależne jest w dużej mierze od jej skali i przebiegu. W przypadku silnej depresji prowadzi się leczenie dwutorowo. Połączenie psychoterapii z leczeniem farmakologicznym pomaga zapanować nad chorobą i się z nią uporać. W lżejszym przebiegu depresji poporodowej wystarczająca może być sama psychoterapia.

Matka matce wilkiem – jak kobiety popychają się w otchłań depresji

W dzisiejszych czasach, młode matki nie mają lekko. Mimo łatwego dostępu do wszelkich środków higieny i pielęgnacji, dostępności nowoczesnych technologii i obszernej wiedzy na temat wychowania i pielęgnacji dziecka, narażone są na olbrzymią presję społeczną. Świeżo upieczone matki zewsząd otoczone są oceniającym wzrokiem innych matek. Złośliwe komentarze „koleżanek” udających troskę, podważające wybraną metodę karmienia, noszenia, usypiania niemowlaka. Ich zniesmaczone spojrzenia, oceniające strój, fryzurę czy wagę młodej mamy. Presja bycia idealną — matką, kobietą, kochanką. Szczupłą, zawsze w perfekcyjnym makijażu, zawsze gotową do zabawy z maluszkiem, karmiącą piersią i piorącą wielorazowe pieluchy kasztanami. Idealną panią domu, zawsze przygotowaną na przyjęcie gości, zawsze chętną na sex. Tylko matki wiedzą, że to nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Jednocześnie te same matki, często nie potrafią się do tego przyznać. Odbijają więc swoje frustracje na innych, niedoświadczonych młodych mamach, które niestety nierzadko przepłacają to zdrowiem psychicznym.

Matka matce wilkiem. Pozostaje więc pytanie — ile jeszcze młodych matek musi wpaść w depresję, łykać antydepresanty, czy dojść do krawędzi, z której nie ma już powrotu, abyśmy my kobiety stanęły za sobą murem? Bez wymówek, bez żadnego ale, po prostu rozumiejąc?

Źródła:

Koszewska I.: O depresji w ciąży i po porodzie. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/wywiady/172778,depresja-poporodowa-choroba-ktora-latwo-zbagatelizowac

PRZECZYTAJ TAKŻE: Urodziło się Wam dziecko, a On się oddala. Depresja poporodowa u mężczyzny – częstsza niż się wydaje

Urodziło się Wam dziecko, a On się oddala. Depresja poporodowa u mężczyzny – częstsza niż się wydaje

Judyta Kolbusz