Atopowe zapalenie skóry (AZS) – choroba skóry, która charakteryzuje się występowaniem zmian skórnych, uporczywego świądu i nadmiernej suchości naskórka po kontakcie z substancją drażniącą. AZS rozpoznaje się głównie u niemowląt między 3. a 6. miesiącem życia. Skóra atopowa wymaga szczególnej pielęgnacji.
Atopowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry (AZS, wyprysk atopowy, egzema) jest przewlekłą, zapalną chorobą skóry, na którą cierpi nawet 20% populacji. W większości przypadków po raz pierwszy rozpoznaje się ją u niemowląt między 3. a 6. miesiącem życia. AZS może trwać przez wiele lat i przebiegać z okresami zaostrzeń i remisji.
Za przyczyny atopowego zapalenia skóry uważa się przede wszystkim czynniki genetyczne. Jednym z nich jest wrodzone uszkodzenie naturalnej bariery ochronnej skóry (m.in. nieprawidłowo zbudowane komórki skóry, zaburzenie funkcjonowania jej białek oraz zaburzenia nawodnienia), przez co jest ona szczególnie podatna na uszkodzenia oraz działanie szkodliwych substancji i drobnoustrojów.
Drugą przyczyną atopowego zapalenia skóry jest nieprawidłowa odpowiedź układu immunologicznego. Organizm po kontakcie z niewielką dawką substancji drażniącej (alergenem) rozpoczyna wydzielanie przeciwciał klasy IgE oraz cytokin prozapalnych. Ich duża ilość skutkuje pojawieniem się charakterystycznych objawów AZS.
Dla dziecka z AZS alergenami mogą być:
- substancje obecne w pożywieniu (niektóre białka, a także konserwanty, wzmacniacze smaku itp.),
- składniki kosmetyków do pielęgnacji skóry,
- substancje chemiczne obecne w proszkach do prania, płynach do płukania i innych detergentach,
- substancje wchodzące w skład materiałów, z których wykonana jest odzież.
Objawy atopowego zapalenia skóry
Objawy atopowego zapalenia skóry to charakterystyczne zaczerwienienie, świąd, łuszczenie się skóry oraz pogrubienie naskórka. Często współwystępują z nimi zmiany skórne o charakterze grudek i pęcherzyków, które mogą przeobrazić się w ranki i ulec zakażeniu bakteryjnemu. Objawy AZS pojawiają się po kontakcie z alergenem. Bardzo często towarzyszą im inne objawy związane z alergią: przewlekły katar, astma oskrzelowa lub zapalenie spojówek.
Skóra atopowa jest bardzo sucha, wrażliwa, podatna na uszkodzenia, a w dodatku nadmiernie się łuszczy. Bardzo łatwo ją podrażnić – substancje obojętne dla większości osób, u dziecka z AZS mogą wywołać nieprzyjemne dolegliwości.
Jak przebiega atopowe zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry może mieć różny przebieg w zależności od wieku dziecka. Z tego powodu wyróżnia się 3 główne fazy choroby:
- niemowlęcą (do 2. roku życia) – objawy AZS dotyczą twarzy, tułowia, kończyn i owłosionej skóry głowy;
- dziecięcą (do 11. roku życia) – zmiany skórne są zlokalizowane przede wszystkim w zgięciach łokciowych i pod kolanami, a także w kącikach ust;
- młodzieńczą (od 11. roku życia) – objawy obserwuje się na karku, w zgięciach łokciowych, na grzbietach rąk, dodatkowo skóra staje się wyraźnie pogrubiona.
W części przypadków u dzieci obserwuje się objawy atopowego zapalenia skóry na całym ciele bez względu na wiek. Choroba przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. W około 40% przypadków ustępuje samoistnie przed 5. rokiem życia.
Polecamy: Jak zdiagnozować nietolerancję pokarmową i alergię? Niezbędne badania i testy
Leczenie atopowego zapalenia skóry
Leczenie atopowego zapalenia skóry ma na celu łagodzenie nieprzyjemnych objawów. Terapia obejmuje leki przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy lub leki immunosupresyjne. W zależności od wieku dziecka i stopnia nasilenia objawów można stosować je miejscowo lub doustnie. Skuteczne w leczeniu AZS mogą być również: fototerapia i tzw. mokre opatrunki.
Metoda mokrych opatrunków polega na nałożeniu na skórę opatrunku (bandażu lub specjalnej odzieży) zamoczonego w ciepłej wodzie lub emoliencie i pozostawieniu go na 3-24 godziny. Parująca z nich woda działa na włókna nerwowe, co zmniejsza uczucie świądu i stan zapalny.
U niektórych dzieci możliwe jest przyczynowe leczenie atopowego zapalenia skóry. Polega ono na wyeliminowaniu z otoczenia substancji drażniącej. Jest to trudne i nie zawsze się udaje, ze względu na to, że alergenów może być kilka jednocześnie.
Skóra atopowa – jak ją pielęgnować?
Skóra atopowa wymaga szczególnej pielęgnacji. Dzięki niej zostanie odbudowana naturalna warstwa lipidowa naskórka, która tworzy barierę ochronną. Ogromne znaczenie ma natłuszczanie skóry oraz przestrzeganie zasad kąpieli:
- kąpiel dziecka nie powinna trwać dłużej niż 5 minut,
- woda do kąpieli powinna mieć 27-30℃,
- do mycia nie należy używać myjek lub gąbek,
- po kąpieli należy delikatnie osuszyć skórę ręcznikiem (bez pocierania),
- w ciągu 3 minut po osuszeniu skóry trzeba nałożyć balsam natłuszczający.
Jakie kosmetyki do pielęgnacji skóry atopowej wybrać. Polecane są przede wszystkim emolienty. Preparaty powinny być hipoalergiczne, pozbawione substancji zapachowych, barwników, konserwantów – zasada im krótszy skład, tym lepiej. Niestety, nie ma jednego cudownego środka i każdy rodzic musi znaleźć ten najbardziej odpowiedni.
Dzieci z AZS powinny unikać szorstkich ubrań i sztucznych materiałów. Odzież nie powinna być zbyt opięta. Obowiązkowe jest stosowanie do prania specjalnych, delikatnych proszków i płynów.
Polecamy: Pieluszkowe zapalenie skóry – jak pielęgnować pupę dziecka przy PZS
